Wpływ ESG na transakcje M&A (cz. II)

Artykuł

Wpływ ESG na transakcje M&A (cz. II)

ESG w procesie inwestycyjnym

Obecnie można zaobserwować dynamiczne zmiany w zakresie prawodawstwa międzynarodowego, w tym unijnego, związane ze wzrostem znaczenia zrównoważonego rozwoju. Obowiązki nakładane na spółki w tym obszarze zaczynają wywierać coraz większy wpływ także na segment fuzji i przejęć. Pierwsza część materiału opisywała główne wymogi dla spółek w obszarze ESG oraz ich wpływ na przebieg procesu transakcyjnego. W drugiej i trzeciej części publikacji poruszone zostaną tematy wzrostu wartości inwestycyjnej spółek ze względu na wysoki wskaźnik ESG, rozszerzenie zakresu badania due diligence, a także formy zabezpieczenia ryzyka wynikającego z ESG w dokumentacji transakcyjnej to nowe wyzwania dla stron transakcji oraz ich doradców, z którymi coraz częściej muszą się mierzyć.

Polityki ESG największych funduszy PE

Poniższe obserwacje dotyczące wpływu ESG na proces inwestycyjny w transakcjach M&A czerpię z własnej praktyki oraz w celu ich większego wystandaryzowania, z analizy materiałów dotyczących ESG 10 największych światowych funduszy private equity, tj. Blackstone Group Inc; KKR & Co. Inc; CVC Capital Partners; Carlyle Group Inc.; Thoma Bravo, L.P.; EQT A.B., Vista Equity Partners Management, LLC; TPG Inc; Warburg Pincus LLC; Neuberger Berman Group LLC (dalej: „Fundusze PE”) (Kolakowski, 2022). Zakładam, że podejście Funduszy PE, ze względu na ich wielkość i prestiż, stanowi swoisty wzorzec dla innych inwestorów, stąd w niniejszym artykule analizowane będą ich praktyki, ale powinny one mieć zastosowanie dla całej branży.

Analizując polityki ESG Funduszy PE można dostrzec powtarzający się wzorzec opisywania kilku kluczowych zagadnień z zakresu ESG, które są istotne dla wszystkich Funduszy PE, i na których oparte są ich cele z zakresu ESG. Do tych zagadnień należy zaliczyć przede wszystkim:

  • z zakresu ochrony środowiska (E): dążenie do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i osiągnięcia neutralności klimatycznej;
  • z zakresu zwalczania nierówności społecznych (S): dążenie do zwiększenia zatrudnienia kobiet, w szczególności na stanowiskach kierowniczych i zarządczych;
  • z zakresu ładu korporacyjnego (G): dialog i współpraca osób odpowiedzialnych za zarządzanie spółkami oraz transparentność. 

Fundusze PE, w raportach z wykonania celów z zakresu ESG w danym roku, skupiają się w dużej mierze na opisaniu postępów w realizacji założeń dotyczących wyżej wymienionych kwestii. Wskazuje się między innymi na wskaźniki wzrostu udziału kobiet zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych w ciągu roku kalendarzowego czy spadek emisji dwutlenku węgla obliczanego dla całej grupy Funduszu PE. Niejednokrotnie, w politykach ESG, raportach lub doniesieniach prasowych, Fundusze PE wskazują konkretne cele z zakresu ESG, które zamierzają osiągnąć w określonym terminie. Wśród takich deklaracji można wymienić postulowane przez Vista Equity Partners Management, LLC zobowiązanie do osiągnięcia zero-emisyjności całej grupy kapitałowej do 2050 roku (Vista Equity Partners Management, LLC, 2022) oraz postulowane przez KKR & Co. Inc zobowiązanie do osiągnięcia przez wybrane fundusze zero-emisyjności w tym samym okresie (KKR & Co. Inc 2021, s. 7) . Deklaracje takie niejednokrotnie odnoszą się do poszczególnych spółek portfelowych, a nie do całej grupy kapitałowej albo funduszu czy sektora inwestycyjnego.

Fundusze PE wskazują również inne aspekty z zakresu ESG, które są brane przez nie pod uwagę w procesie inwestycyjnym. Wśród tych aspektów można wymienić między innymi kwestie: zarządzania odpadami i oszczędzania energii, zrównoważonego budownictwa, działalności charytatywnej (w tym stypendiów dla zdolnej młodzieży), zaangażowania w sprawy lokalnej społeczności, poprawiania warunków zatrudnienia, odpowiedzialnych zakupów i outsourcingu, etycznego postępowania i zapobiegania korupcji. Jednakże nie sposób wymienić w niniejszym artykule wszystkich tych aspektów, jako że Fundusze PE często dostosowują pozostałe cele ESG do swojej charakterystyki oraz do rodzaju spółek portfelowych.

Polityki ESG Funduszy PE często wskazują konkretne czynności, które są przez nie podejmowane w kolejnych etapach procesu inwestycyjnego, tj. na etapie wstępnej analizy inwestycyjnej, na etapie badania DD, po nabyciu spółki oraz przy zbywaniu spółki na rzecz kolejnego inwestora. Wpływ ESG na poszczególne z ww. etapów został opisany w dalszej części artykułu.

A. Etap wstępnej analizy inwestycji

Inwestorzy, jeszcze na etapie wstępnego zainteresowania inwestycją, analizują zaangażowanie potencjalnych celów transakcyjnych w kwestie ESG. Analiza ta rozpoczyna się od wyboru branż. Zauważa się zdecydowaną tendencję do odchodzenia przez Fundusze PE od spółek z branży wydobywczej (z wyłączeniem nielicznych spółek paliwowych i gazowych) oraz przemysłu ciężkiego (choć niektóre z Funduszy PE wciąż posiadają w swoim portfolio spółki z odłamów branży produkcyjnej charakteryzujących się istotnym śladem węglowym, takich jak produkcja opon).

Niektóre z Funduszy PE wprost wskazują w swoich politykach ESG, że będą unikać zaangażowania kapitałowego w spółki portfelowe, które przyczyniają się do pogłębiania lub nie starają się zapobiegać zanieczyszczeniu środowiska lub problemom społecznym. Takie zobowiązanie, choć niewiążące dla Funduszy PE, stanowią wskazania i wytyczne dla zespołów analitycznych wyszukujących potencjalne inwestycje. Przykładowo, ESG EQT AB wskazuje w swojej polityce, że „unika inwestowania w firmy, których produkty, usługi lub praktyki powodują szkody środowiskowe lub społeczne i w przypadku których nie ma możliwości złagodzenia tych negatywnych wpływów i przekształcenia spółki tak, aby miała pozytywny wkład w społeczeństwo”1 (EQT AB, 2021, s. 3). Jednocześnie należy zauważyć, że Fundusze PE, traktują kwestie łączenia strategii inwestycyjnych z celami ESG nie tylko jako ich zobowiązanie wobec całego społeczeństwa, ale też konkretnie i bezpośrednio wobec ich inwestorów, wskazując w politykach, że czynią starania, aby potencjalni inwestorzy mieli możliwość weryfikacji, czy Fundusze PE dochowują zasad odpowiedzialnego inwestowania i nadzoru właścicielskiego2 (EQT AB, 2021, s. 3).

B. ESG w badaniu DD

Nałożone na spółki liczne obowiązki z zakresu ESG, z których podstawowe scharakteryzowane zostały powyżej, rozszerzają i modyfikują zarówno zakres, jak i sposób przeprowadzania badania DD w transakcji M&A. Najważniejszym obszarem badań w odniesieniu do problematyki ESG będzie sektor regulacyjny, gdyż większość obecnych przepisów oraz planowanych nowelizacji dotyczy regulacji działalności operacyjnej spółek.

Na potencjalnych nabywcach ciążyć może prawny lub kontraktowy wymóg prowadzenia działalności zgodnie z zasadami ESG. Taki nabywca zainteresowany będzie nie tylko zapewnieniem, że nabywana spółka spełnia kryteria ESG, ale także, że wymogi te spełniają spółki od niej zależne oraz każdy inny przedsiębiorca związany z jej działalnością, np. dostawcy. W takim wypadku konieczne może być rozszerzenie zakresu badania DD o szerszy zakres przedmiotowy. Kontrola łańcucha dostaw będzie mieć zatem szczególne znaczenie dla prawidłowego ocenienia stanu przestrzegania wymogów ESG przez cel akwizycyjny.

Ponadto, instytucje finansowe, dla których zasady ESG są szczególnie istotne, mogą wymagać od swoich kredytobiorców (biorąc pod uwagę, że znaczna część akwizycji jest częściowo finansowana długiem) przedstawienia zapewnienia o zgodności działalności spółki z zasadami ESG w dokumentacji finansowej, zwłaszcza w przypadku, gdy bank zapewnia finansowanie przejęcia dla konkretnej transakcji.

Jako że obowiązki ESG związane są z podstawowymi wartościami współczesnego świata, takimi jak prawa człowieka czy ochrona środowiska, potencjalni nabywcy będą szczególnie zainteresowani wynikami badania DD w tym zakresie, chcąc chronić reputację firmy. Starannie budowany wizerunek publiczny w zakresie ESG wśród klientów, dostawców, pracowników i innych osób zainteresowanych działalnością spółki może zostać łatwo naruszony w wyniku przejęcia spółki niespełniającej kryteriów ESG.

C. Zakres badania DD

Obszar ESG znacząco poszerza zakres badania DD, zarówno horyzontalnie, jak i wertykalnie. Kontrola prawidłowości wypełniania obowiązków ESG wymaga nie tylko głębszej analizy obszarów, które mieszczą się w zakresie tradycyjnego badania DD, ale również objęcia badaniem nowych obszarów. Przykładowo, zgodność z prawem oczywiście zawsze była obszarem zainteresowania prawnego DD, obejmującego szereg kwestii ESG. Jednak, w ramach DD zorientowanego stricte na problematykę ESG trzeba będzie również sprawdzić zgodność działalności spółki z tzw. soft law, poprzez uwzględnienie m. in. standardów, zaleceń i opinii organów odpowiedzialnych za kształtowanie obszaru ESG. Zgodność działalności spółki z wymogami ESG jest szczególnie istotna w ostatnim czasie, gdyż można zauważyć wzmożoną działalność nadzorczą organów takich jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów np. w zakresie tzw. greenwashingu. Ponadto, należy zauważyć, że Fundusze PE w ramach prowadzonych badań DD coraz częściej chcą badać kwestię ESG nie tylko przez pryzmat przepisów prawa i zaleceń organów, ale także w oparciu o oczekiwania takich Funduszy PE, ich strategie ESG, czy publiczne zobowiązania z zakresu ESG np. dotyczące osiągnięcia neutralności emisyjnej do określonej daty lub osiągnięcia określonych liczb w zatrudnieniu kobiet. Zespoły ESG Funduszy PE w tym celu przygotowują specjalne wytyczne co do przeprowadzania badań ESG, które następnie są wykorzystywane przez zespoły opracowujące prawne i operacyjne DD.

Jako przykład pogłębienia tradycyjnego badania DD wskazać można kontrolę stanu raportowania spółek, równości płac, ale także mniej formalne działania spółki, takie jak poziom kultury korporacyjnej, czy jakość relacji z partnerami biznesowymi. Sposób, w jaki działania te są weryfikowane i mierzone, a także punkty odniesienia, na podstawie których tworzone są wyniki, w dużej mierze opiera się na nieostrych i płynnych kryteriach. W związku z tym sposoby przeprowadzenia badania DD w zakresie ESG mogą wymagać wyjścia poza tradycyjne formy. Niezbędne wydaje się rozszerzenie badania o skierowanie większej liczby pytań do sprzedającego, czy objęcie szerszej ilości analizowanego materiału podczas sesji eksperckich.

1 Tłumaczenie własne autora fragmentu.
2 Jak wskazuje m.in. EQT AB.
 

Autorem tekstu jest Ryszard Manteuffel.

Czy ta strona była pomocna?