Crowdfunding - unijne regulacje crowdfundingu coraz bliżej

Prawodawca unijny docenił rolę finansowania społecznościowego jako alternatywnego sposobu dla przedsiębiorstw typu start-up oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Niewielkie inwestycje w odpowiedniej skali mogą przyczynić się do zebrania istotnego kapitału. Zapewnienie rozwoju crowdfundingu z poszanowaniem zasad ochrony inwestorów jest postrzegane jako krok w stronę dokończenia budowy unii rynków kapitałowych.

Regulacja na poziomie unijnym była niezbędna, aby umożliwić transgraniczne funkcjonowanie crowdfundingu. Obecnie mamy do czynienia z fragmentaryzacją przepisów w tym obszarze, niektóre państwa członkowskie wprowadzały własne przepisy dotyczące crowdfundingu. Taka sytuacja sprzyja arbitrażowi regulacyjnemu, a jednocześnie powoduje niepewność co do prawa i może zniechęcać do rozwoju transgranicznych projektów crowdfundingowych. Nowe rozporządzenie ma być odpowiedzią na te problemy.

• właściciela projektu, który przedstawia projekt do sfinansowania (np. spółka, która poszukuje sfinansowania projektu rozwojowego)
• inwestorów, którzy finansują przedstawiony projekt (mogą być to zarówno osoby fizyczne, jak i inne podmioty)
• platformę finansowania społecznościowego, czyli organizację, która pośredniczy pomiędzy właścicielami projektów i inwestorami

Nowe przepisy dotyczą finansowania projektów, które dotyczą działalności gospodarczej właściciela projektu. Nie dotyczą one wobec tego np. zbiórek charytatywnych.

• Crowdfunding pożyczkowy – pożyczki zawierane pomiędzy inwestorami o właścicielem projektów powinny zawierać bezwarunkowe zobowiązania do spłaty uzgodnionej kwoty na rzecz inwestora, przy czym platformy finansowania społecznościowego jedynie ułatwiają inwestorom i właścicielom projektów zawieranie umów pożyczki. Dostawca platformy crowdfundingowej nie działa jako właściciel projektu.
• Crowdfunding inwestycyjny – w zamian za przekazanie środków użytkownicy uzyskują prawo do nabycia zbywalnych papierów wartościowych. Przy czym w rozporządzeniu wprost wskazano, że udziały w spółkach z ograniczona odpowiedzialnością na potrzeby tego aktu należy uznać za zbywalne papiery wartościowe, pomimo możliwych braków płynności w zakresie obrotu nimi.

Przepisy dopuszczają możliwość zbierania środków od inwestorów bez konieczności sporządzania prospektu emisyjnego. Warunek: wartość środków zgromadzonych przez konkretnego właściciela projektów nie przekracza 5 mln euro w okresie 12 miesięcy. W okresie przejściowym państwa członkowskie będą mogły stosować niższy limit, jeśli w przepisach krajowych ustanowiły niższy próg dla obowiązku sporządzania prospektu. W przypadku Polski prób ten wynosi obecnie 2,5 mln euro.

Platformy crowdfundingowe muszą uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności. Przechowywanie środków inwestorów pod tytułem zwrotnym w ramach zezwolenia możliwe jest tylko w zakresie niezbędnym do oferowania projektów crowdfundingowych oraz inwestowania w nie. Przechowywanie środków inwestorów dla innych celów z dużym prawdopodobieństwem będzie powodowało konieczność uzyskania licencji instytucji kredytowej.

Platformy crowdfundingowe nie mogą świadczyć indywidualnych lub zbiorowych usług zarządzania aktywami bez dodatkowego zezwolenia. W praktyce należy w taki sposób budować model funkcjonowania platformy, aby uniknąć zakwalifikowania jej działalności jako usług inwestycyjnych, objętych reżimem MiFID II. Licencja crowdfundingowa nie obejmuje swoim zakresem świadczenia usług inwestycyjnych.

• Wprowadzenie polityki mającej na celu zapewnienie, aby wybór projektów na ich platformach przebiegał w sposób profesjonalny, rzetelny i przejrzysty.
• Wprowadzenie szeregu wymogów ostrożnościowych.
• Obowiązek opracowania planów ciągłości, w tym w zakresie obsługi niespłaconych pożyczek.
• Zakaz wypłacania lub przyjmowania jakiegokolwiek wynagrodzenia, upustu, korzyści niepieniężnej za przekierowywanie zleceń inwestorów do konkretnej oferty.
• Wprowadzenie systemu ochrony inwestorów, w szczególności nieprofesjonalnych, np. poprzez przeprowadzanie testu wiedzy, wyraźne ostrzeganie o tym, że dany projekt może być nieodpowiedni dla inwestora, wprowadzenie obszernych obowiązków informacyjnych wobec inwestorów.
• Konieczność tworzenia arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych dla projektów. Warto zauważyć, że obowiązek taki obciąża właściciela projektu. Jednak to operator platformy ma obowiązek zapewnić jasność, poprawność i kompletność arkusza, który umieszcza na swojej stronie internetowej.
• Stworzenie systemu zapobiegania konfliktom interesów.
• Uregulowanie kwestii outsourcingu.
• Ograniczenia dla właścicieli platform i ich pracowników w zakresie inwestowania w projekty crowdfundingowe i prezentowania własnych projektów.
• Zasady dotyczące tworzenia i prezentowania materiałów marketingowych.

Reżim wprowadzany rozporządzeniem crowdfundingowym dąży do profesjonalizacji tego typu przedsięwzięć, kładąc silny nacisk na ochronę inwestorów. Proponowane regulacje czerpią ze znanych konstrukcji wprowadzanych przepisami pakietu MiFID II oraz rozporządzenia prospektowego. Wydaje się jednak, że pomimo wielu nowych obowiązków dla dostawców usług finansowania społecznościowego, ustawodawca europejski zachował się zgodnie z zasadą proporcjonalności i udało się mu nie wprowadzić nadmiernych obciążeń dla sektora.

Katarzyna Sawicka, Senior Managing Associate