Eksperci podatkowi kluczowi dla skutecznego wdrożenia ESG w firmach

W czerwcu 2022 r. Deloitte we współpracy z firmą badawczą KS&R przeprowadził ankietę wśród 335 ekspertów podatkowych pochodzących z krajów Europy, Ameryki Północnej, Azji i Pacyfiku. Uczestnicy badania byli pytani o stopień zaangażowania ich pracodawców w działania z obszaru ESG (Environment, Social, Governance), czyli kwestie dotyczące środowiska, społecznej odpowiedzialności oraz ładu korporacyjnego.

Uczestnicy badania wskazali, że firmy najwięcej zaangażowania wykazują w ostatnim z wymienionych obszarów. Siedmiu na dziesięciu ankietowanych potwierdziło modyfikację wskaźników finansowych oraz intensyfikację działań na rzecz dobrostanu i retencji pracowników. W kwestii osiągania celów z zakresu ochrony środowiska oraz społecznej odpowiedzialności biznesu przedsiębiorstwa są nieco mniej zaawansowane. Tego typu inicjatywy potwierdziło odpowiednio ok. 61 proc. i 54 proc. firm. Jednocześnie niemal każdy biorący udział w badaniu wskazał, że w trakcie najbliższych 3 lat ich pracodawcy podejmą działania na rzecz ESG.

Drugim istotnym wnioskiem płynącym z badania jest to, że coraz większe znaczenie dla zielonej transformacji mają tzw. zielone podatki: obciążenia finansowe dotykające te firmy, którym nie udało się osiągnąć celów w obszarze szeroko rozumianej ochrony środowiska. W przypadku niektórych sektorów (m.in. usług finansowych, dóbr konsumenckich czy telekomunikacji) odsetek odpowiedzi potwierdzających wpływ zmian fiskalnych wyniósł ponad 90 proc. Wyraźnie słabszy efekt wskazują respondenci z branży ERI (Energy, Resources & Industrials).

Głębokie zaangażowanie kapitałowe firm wydobywczych i energetycznych w wieloletnie projekty sprawia, że zwrot sektora w stronę energii odnawialnej wymaga odpowiedniego planowania w czasie. Tym istotniejsza dla przyspieszenia inwestycji i zrównoważonych projektów staje się kwestia rozwiązań fiskalnych. Bezpieczeństwo energetyczne to kluczowy element powodzenia zielonej transformacji, determinujący działania sektora ERI w zakresie strategii ESG. Co więcej, rośnie znaczenie doradców podatkowych, ponieważ istotne stają się nie tyko obciążenia fiskalne negujące niezrównoważone inwestycje, ale także zachęty i dostęp do kapitału.

- Irena Pichola, liderka zespołu Sustainability & Economics Consulting CE, Deloitte

Podatki w strategii ESG

Na podstawie przeprowadzonej ankiety autorzy raportu Deloitte określili działania, które liderzy departamentów podatkowych powinni podjąć w związku z rosnącym znaczeniem celów ESG. Jedną z kluczowych kwestii jest identyfikacja skutków podatkowych wynikających ze zmiany prowadzenia biznesu w kierunku zrównoważonego rozwoju. Zaangażowanie ekspertów podatkowych na wczesnym etapie formułowania strategii umożliwi im zrozumienie szerokiego kontekstu zmian i ułatwi wybranie optymalnej ścieżki zielonej transformacji. Liderzy podatkowi wydają się być świadomi tej potrzeby - 72 proc. ankietowanych potwierdziło, że ściśle współpracuje z CSO (Chief Sustainability Officerem).

Wyznaczenie ambitnych celów zielonej transformacji przez regulatora wymaga od firmy wdrożenia kompleksowych zmian, m.in. w obszarze łańcucha dostaw. Nieocenionym wsparciem w podejmowaniu właściwych decyzji może być aktualna wiedza ekspertów podatkowych dotycząca zachęt fiskalnych, mających na celu osiągnięcie wymogów środowiskowych, wynikających z takich dokumentów jak Porozumienie Paryskie czy unijna strategia Fit for 55. Eksperci podatkowi powinni więc od samego początku aktywnie uczestniczyć w rozmowach o realizacji celów ESG.

Podczas gdy 89 proc. badanych potwierdziło istnienie w ich firmach stanowiska dyrektora ds. zrównoważonego rozwoju, w przypadku polskich przedsiębiorstw takie zmiany dopiero następują. Co więcej, przedstawiciele działów finansowych czy podatkowych często twierdzą, że ESG nie jest w ich kompetencjach, a w zakresie właśnie nowotworzonych zespołów. Tymczasem badania pokazują, że te obydwa obszary mają na siebie ogromny wpływ. Warto zauważyć, że polski ustawodawca wskazuje, że do większości zielonych opłat związanych gospodarką odpadami i ograniczaniem plastiku należy stosować regulacje Ordynacji podatkowej. Dla wielu korporacji z pewnością stanie się to wyznacznikiem, który dział musi podjąć wyzwanie wyliczania i raportowania tych opłat.

- Anna Wibig, partner associate, liderka ESG w dziale Doradztwa Podatkowego, Deloitte

Nowa rola doradców podatkowych

Zdaniem uczestników badania obszarem, w którym działy podatkowe są najbardziej zaawansowane, jest transparentność. Ponad połowa respondentów wskazała, że kluczowymi inicjatywami sprzyjającymi przejrzystości podatkowej są zgodność z wymogami w zakresie zrównoważonego rozwoju w podatkach, wynikającymi z przepisów prawa (57 proc. odpowiedzi), dostosowanie sposobu funkcjonowania działów do kultury etycznej całej organizacji (53 proc.) oraz poprawa wskaźników ESG poprzez stosowanie dojrzałej polityki fiskalnej.

Wzrost znaczenia ESG będzie wymagał od przedstawicieli działów podatkowych szerokich kompetencji w obszarze podatków pośrednich. Aby sprostać tym wymaganiom, liderzy mogą rozważyć doszkalanie i rozszerzanie kompetencji istniejących zespołów, rekrutację nowych talentów, automatyzację, a także zatrudnianie ekspertów zewnętrznych czy outsourcing.

W całym procesie reorganizacji działów podatkowych kluczowe staje się przedefiniowanie funkcji tych departamentów oraz zasad współpracy z biznesem i nowo tworzonymi działami ESG.

Rosnące wymagania środowiskowe, społeczne i te dotyczące ładu korporacyjnego sprawiają, że strategie przedsiębiorstw powinny uwzględniać coraz więcej aspektów. W mojej ocenie udział przedstawicieli działów podatkowych w dyskusjach o strategii danego podmiotu staje się niezbędny. Jest to bowiem jedyna droga do efektywnej transformacji biznesu. Co więcej, staje się ona szansą na korzystną reorganizację departamentów zajmujących się rozwiązaniami fiskalnymi. Dyrektorzy finansowi chcący podążać za aktualnym trendem, powinni rozważyć takie zmiany w swoim podejściu.

- Anna Wibig, partner associate, liderka ESG w dziale Doradztwa Podatkowego, Deloitte

Pełny raport do pobrania znajduje się tutaj.