Spór o zwolnienie infrastruktury kolejowej z podatku od nieruchomości

Celem jest uzyskanie odpowiedzi:

1. Czy w świetle art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji przyznanie przez kraj członkowski adresowanej do wszystkich przedsiębiorców ulgi podatkowej, takiej jak zwolnienie z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym, która jest udostępniana przewoźnikom kolejowym?
2.  Czy w przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie 1 przedsiębiorca, który skorzystał ze zwolnienia od podatku na podstawie przepisu krajowego, wprowadzonego bez zachowania wymaganej procedury, określonej przepisami unijnymi, jest zobowiązany do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami?

Problem infrastruktury kolejowej

NSA miał rozstrzygnąć sprawę dotyczącą niekorzystnej dla spółki interpretacji indywidualnej organu podatkowego wydanej w zakresie zwolnienia z podatku od nieruchomości infrastruktury kolejowej na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (UPOL) w brzmieniu obowiązującym w latach 2017-2021.

Zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem sądowo-administracyjnym, treść analizowanego zwolnienia w latach 2017-2021 pozwalała na zastosowanie go przez wszystkich podatników, którzy udostępniali swoją infrastrukturę kolejową przewoźnikom kolejowym, również w sytuacji, gdy ta infrastruktura miała status prywatnej infrastruktury kolejowej (tak m.in.: wyrok NSA z dnia 27 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 506/21).

Nowa argumentacja: niedozwolona pomoc publiczna?

Niemniej jakiś czas temu w doktrynie rozpoczęła się dyskusja, czy omawiane zwolnienie stanowi niedozwoloną pomoc publiczną, w związku z brakiem notyfikacji tej regulacji do Komisji Europejskiej. Stanowisko negatywne dla podatników prezentowały nawet niektóre składy orzekające Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, które korzyść wynikającą z zastosowania zwolnienia podstawie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a UPOL w brzmieniu z lat 2017-2021 uznawały za selektywną, tj. sprzyjającą tylko niektórym przedsiębiorstwom i niemogącą zostać uzyskaną w normalnych warunkach rynkowych. Takie stanowisko przyjął m.in. WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 19 października 2021 r. (sygn. akt I SA/Rz 563/21).

W ostatnim czasie zdecydowanie zaczęły przeważać wyroki, w których sądy skłaniały się do rozstrzygnięcia omawianej kwestii na korzyść podatników. W wyrokach tych sądy nie dostrzegły bowiem żadnych zakłóceń dla rynku, w tym zakłóceń konkurencyjności, spowodowanych analizowanym zwolnieniem (tak m.in. wyrok WSA w Opolu z dnia 28 września 2022 r., sygn. akt I SA/Op 211/22).

Jednakże w orzecznictwie pojawiały się również tezy przeciwne. Na tle odnotowanej rozbieżności w orzecznictwie (początkowo negatywnych, a następnie pozytywnych dla podatników wyroków WSA), NSA zdecydował się na skierowanie pytań prejudycjalnych do TSUE.

Należy przy tym zauważyć, że chociaż od 2022 roku weszła w życie kolejna nowelizacja art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a UPOL, zawężająca wcześniejszy zakres zwolnienia infrastruktury kolejowej, to rozstrzygnięcie TSUE może mieć znaczenie również dla aktualnego stanu prawnego. Pytania prejudycjalne zostały bowiem sformułowane w taki sposób, że TSUE może odnieść się także do obecnie obowiązującego brzmienia analizowanego przepisu.

Czas na podjęcie działań

Przedmiotowa sprawa może zostać rozpatrzona przez TSUE nawet dopiero po około dwóch latach. Jest to zatem dobry moment do zastanowienia się nad następującymi pytaniami:

1. czy w przypadku korzystnego dla przedsiębiorców rozstrzygnięcia TSUE, podatnicy, którzy nie skorzystali dotychczas z przedmiotowego zwolnienia, mimo iż spełniali wszystkie przesłanki do jego zastosowania, będą mogli złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty?
2. na ile realny jest negatywny scenariusz, tj. uznanie przez TSUE, że podatnicy, którzy skorzystali z przedmiotowego zwolnienia, będą zobowiązani do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami, szczególnie gdy skorzystali z przedmiotowego zwolnienia na skutek wydanej w ich sprawie pozytywnej interpretacji / decyzji / wyroku?
3. jakie działania mogą podjąć podatnicy, żeby zabezpieczyć swój interes, np. ochronić się przed rosnącymi odsetkami w przypadku wystąpienia negatywnego scenariusza?
4. czy w negatywnym scenariuszu podatnicy będą mogli ubiegać się o odszkodowanie od Skarbu Państwa / organów lokalnych za błędne wprowadzenie / stosowanie przepisów?

Niepewność co do odpowiedzi na powyższe pytania powinna skłaniać wszystkich przedsiębiorców do dokładnego przeanalizowania ich sytuacji prawno-podatkowej, w szczególności pod kątem wystąpienia potencjalnych oszczędności w podatku od nieruchomości, które w przyszłości mogłyby skompensować ewentualne zobowiązania powstałe na skutek wydanego przez TSUE rozstrzygnięcia. Skutki wydanego przez TSUE wyroku mogą bowiem mieć wpływ nie tylko na kwestię zwolnienia infrastruktury kolejowej, lecz odnosić się do wszystkich zwolnień w podatkach lokalnych.

Współautorką tekstu jest Patrycja Świerczek-Dutka, starsza konsultantka w zespole RET.