SUP już jutro wchodzi w życie – sprawdź nowe opłaty

O co chodzi?

Nowe obowiązki rodzą wśród przedsiębiorców wiele pytań natury organizacyjnej i finansowej. Implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (dalej Dyrektywa SUP/Dyrektywa Plastikowa/Dyrektywa) była wyczekiwana w Polsce od dawna. Termin transponowania Dyrektywy do porządku prawnego krajów członkowskich upłynął 3 lipca 2021 (więcej o przebiegu prac legislacyjnych i najważniejszych przepisach pisaliśmy w poprzednim wydaniu Ekspresu ESG). Z niemal dwuletnim opóźnieniem, przepisy nakładające szereg obowiązków i zakazów na opakowania i produkty z tworzyw sztucznych pojawiają się w krajowym porządku prawnym. Ich wdrożenie do działalności przedsiębiorstw w przypadku wielu podmiotów rodzi jednak szereg trudności i wątpliwości, tym większych, że implementacja następuje poprzez nowelizację kilku ustaw i wprowadzenie nowych rozporządzeń, a nowe obowiązki trzeba zacząć stosować w różnych terminach.

Co to oznacza w praktyce?

Nowe opłat i ich stawki

Wejście w życie przepisów SUP wiąże się m.in. z wprowadzeniem nowych opłat: opłaty od użytkownika końcowego, opłaty corocznej oraz opłat na publiczne kampanie edukacyjne. Dla dwóch pierwszych opłat w ustawie określono maksymalne poziomy, stosując jednocześnie odwołanie do wprowadzenia szczegółowych stawek w rozporządzeniach. Prace nad projektami rozporządzeń można śledzić na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami – tzw. Opłata od użytkownika końcowego.

Pobierana będzie przez przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne, którzy wydają użytkownikom końcowym produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku 6 do ustawy, będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te opakowania. Opłata będzie pobierana również przez przedsiębiorców pakujących i oferujących za pomocą urządzenia vendingowego (w tym umieszczonego także w miejscach innych niż ww. jednostki handlu) napoje lub żywność w wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będących opakowaniami. Wprowadzenie opłaty ma na celu skuteczne zmniejszenie stosowania opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, z uwzględnieniem społecznie akceptowalnego poziomu tej stawki.

Stawki zaproponowane w projekcie rozporządzenia wynoszą:

• 0,20 zł za sztukę – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;
• 0,25 zł za sztukę – w przypadku pojemników na żywność, w tym pojemników takich jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowanych w celu umieszczania w nich żywności.

Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz utworzenia i utrzymania publicznych systemów zbierania tych odpadów – tzw. Opłata coroczna.

Ponoszona będzie przez przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 9 do ustawy. Celem opłaty jest pokrycie kosztów związanych z szeroko pojętym gospodarowaniem odpadami (z uwzględnieniem publicznych systemów zbierania odpadów) powstałymi z produktów tego samego rodzaju jak te, które zostały wprowadzone do obrotu.

Stawki zaproponowane w projekcie rozporządzenia wynoszą:

• 0,20 zł za 1 kg: pojemników na żywność, paczek i owijek wykonanych z elastycznych materiałów zawierających żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki, pojemników na napoje o pojemności do trzech litrów, kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek, lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego,
• 0,01 zł za sztukę wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtrów zawierających tworzywa sztuczne,
• 0,01 zł za sztukę: chusteczek nawilżanych, balonów, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego.

Należy zaznaczyć, że nadal mamy do czynienia z projektami rozporządzeń i stawki opłat mogą zmienić się w toku prac legislacyjnych.

W przypadku publicznych kampanii edukacyjnych, opłaty związane z realizacją obowiązku zostały określone bezpośrednio w Ustawie. Publiczne kampanie edukacyjne mają na celu podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami powstałymi z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Przedsiębiorca, wykonuje obowiązek finansowania publicznych kampanii edukacyjnych:

• przeznaczając w terminie do dnia 1 marca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, którego dotyczy opłata, na publiczne kampanie edukacyjne lub
• wnosząc na odrębny rachunek bankowy właściwego urzędu marszałkowskiego w terminie do dnia 15 marca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, którego dotyczy opłata, na publiczne kampanie edukacyjne

opłatę, której stawki zostały określone na poziomie:

• 0,05 zł za 1 kg wprowadzonego do obrotu produktu wymienionego w pkt 8 załącznika nr 10 do ustawy (lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego),
• 0,01 zł za 10 sztuk wprowadzonych do obrotu produktów wymienionych w pkt 5 załącznika nr 10 do ustawy (wyroby tytoniowe – dla wyrobów tytoniowych jedną formą realizacji obowiązku jest wniesienie opłaty na rachunek urzędu marszałkowskiego),
• 0,01 zł za sztukę wprowadzonych do obrotu produktów wymienionych w pkt 6, 7 i 9 załącznika nr 10 do ustawy (chusteczki nawilżane, balony, podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów).

Co dalej?

Opisane obowiązki związane z opłatami, to tylko fragment nowych regulacji dotyczących gospodarki tworzywami sztucznymi jednorazowego użytku. Wśród przedsiębiorców pojawia się szereg wątpliwości związanych z implementacją przepisów do bieżącej działalności, w szczególności w kontekście: BDO, prowadzenia ewidencji, składania sprawozdawczości czy finansowania kampanii edukacyjnych, jak np.:

• Co z wpisem do BDO? Czy powinienem zmienić lub uzyskać wpis?
• Jak prowadzić ewidencję dla poszczególnych typów produktów? Czy istnieją określone wzory ewidencji? Czy ewidencje dla różnych typów produktów różnią się między sobą?
• Czy nowe opłaty zwiększają podstawę opodatkowania VAT? Jak należy je rozliczać księgowo?
• Co ze sprawozdawczością? Czy znane są wzory sprawozdań? Za jaki okres należy złożyć pierwsze sprawozdanie?
• Jak należy rozliczać publiczne kampanie edukacyjne? Jakie rozwiązania są najkorzystniejsze dla przedsiębiorcy?
• Jakie sankcje przewidziano za niedopełnienie obowiązków?

Rzetelna analiza przypadków oddziaływania nowych przepisów na przedsiębiorstwo wymaga uwzględnienia specyfikacji danej branży i dokonania przeglądu łańcucha logistyczno-właścicielskiego produktów i opakowań. Wykonanie takiego ćwiczenia pokazuje, że właściwa implementacja przepisów SUP wiąże się z postawieniem wielu szczegółowych pytań i koniecznością znalezienia na nie odpowiedzi. Praca ta, jest szczególnie wymagająca, gdyż terminy wejścia w życie i stosowania wybranych przepisów czy implementacji wymaganych rozwiązań do BDO różnią się. Wejście w życie przepisów to w wielu przypadkach ostatni moment na właściwe przygotowanie się do rozliczania nowych obowiązków związanych z tworzywami sztucznymi.