Raportowanie schematów podatkowych przez instytucje finansowe

1. Cel wprowadzanych przepisów

Celem nowych regulacji jest wprowadzenie nowej instytucji – obowiązkowego ujawniania informacji o schematach podatkowych (MDR) – m.in. poprzez transpozycję Dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dyrektywa).

Jednocześnie, uchwalone regulacje w zakresie MDR wykraczają znacznie poza zakres Dyrektywy przewidując obowiązek raportowania schematów krajowych, a nie wyłącznie transgranicznych. Jak wynika z treści pierwotnego uzasadnienia projektu ustawy, polska administracja skarbowa potrzebuje szybkiego dostępu do istotnych informacji dotyczących podejmowanych przez podatników działań w obszarze potencjalnie agresywnego planowania podatkowego. Tego rodzaju informacje, zdaniem projektodawcy, są niezbędne w celu zidentyfikowania zagrożeń w obrębie prawa podatkowego, jakie stwarzają schematy podatkowe i podjęcia stosownych działań.

2. Podmioty zobowiązane do raportowania

W odniesieniu do tzw. schematów standaryzowanych (możliwych do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany istotnych założeń schematu), podmiotem zobowiązanym do raportowania będzie Promotor, tj. podmiot, który opracowuje, oferuje, udostępnia, wdraża lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia, np. doradca podatkowy, ale także pracownik banku lub innej instytucji finansowej doradzający klientom.

W zakresie pozostałych schematów podmiotem zobowiązanym do raportowania będzie również Promotor lub Korzystający (tj. podmiot, któremu udostępniane jest lub u którego wdrażane jest uzgodnienie, lub który jest przygotowany do wdrożenia uzgodnienia lub dokonał czynności służącej wdrożeniu takiego uzgodnienia), jeżeli: (i) Promotor będzie zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej (np. doradcy podatkowego czy adwokackiej) i nie zostanie zwolniony z tego obowiązku przez Korzystającego, lub (ii) Korzystający nie uzyska potwierdzenia, że schemat został już zaraportowany przez inny podmiot, wraz z numerem schematu podatkowego („NSP”) albo innymi niezbędnymi informacjami (w przypadku braku NSP).

Projekt wprowadza ponadto instytucję Wspomagającego, czyli podmiotu, który podjął się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innej osoby pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia, który również w pewnych okolicznościach może zostać objęty obowiązkiem raportowania.

3. Przedmiot raportowania

Zgodnie z uchwaloną nowelizacją Ordynacji podatkowej, przedmiotem raportowania będzie schemat podatkowy – uzgodnienie, które

1. posiada ogólną cechę rozpoznawczą i spełnia kryterium głównej korzyści,
2. posiada szczególną cechę rozpoznawczą lub
3. posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.

W przypadku schematów innych niż schemat podatkowy transgraniczny, obowiązek raportowania nie powstanie, jeżeli niespełnione zostanie kryterium tzw. Kwalifikowanego Korzystającego, za którego uważa się podmiot:

• którego przychody lub koszty albo wartość aktywów przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10.000.000 EUR, lub który jest powiązany w rozumieniu (nowelizowanych) przepisów o cenach transferowych z podmiotem spełniającym powyższe kryteria, lub;
• w przypadku którego udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2.500.000 EUR.

4. Raportowanie

Promotor (z wyjątkami wskazanymi powyżej) zobowiązany będzie do przekazania Szefowi KAS informacji o schemacie podatkowym w terminie 30 dni od dnia następnego po udostepnieniu schematu podatkowego, od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu podatkowego lub od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego -  w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej. Raportowanie będzie odbywać się elektronicznie. Po nadaniu numeru schematu podatkowego (NSP) przez Szefa KAS, Promotor zobowiązany będzie do niezwłocznego powiadomienia Korzystającego o nadanym NSP, co jest uzasadnione m.in. tym, że w odniesieniu do okresu rozliczeniowego, w którym Korzystający dokonywał jakichkolwiek czynności będących elementami schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową, w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego okresu Korzystający będzie zobowiązany przekazać do Szefa KAS informację o: (i) NSP tego schematu podatkowego, oraz (ii) wysokości ew. korzyści podatkowej wynikającej ze schematu podatkowego (raportowanie informacji o zastosowaniu schematu podatkowego).
 

5. Ryzyka wynikające z nowych regulacji

Uchwalona ustawa posługuje się szeregiem nowych pojęć zdefiniowanych często w bardzo nieprecyzyjny sposób dający pole do ich szerokiej interpretacji - czego przykład stanowi m.in. definicja Promotora, która swoim zakresem obejmuje pracowników banków i instytucji finansowych (które to osoby mogą nie posiadać wystarczającej wiedzy fachowej pozwalającej na prawidłowe wywiązanie się z obowiązków raportowych). Dodatkowo, przepisy definiujące schemat podatkowy są na tyle nieostre, że ich brzmienie prowadzić może do konkluzji, iż raportowaniu podlegać powinno wszystko to, co wpływać może na obniżenie podstawy opodatkowania.

6. Konsekwencje dla instytucji finansowych

Definicja „Instytucji Finansowej” w rozumieniu nowelizacji, referuje do art. 24 ust. 1 pkt 8 ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz do art. 1 ust. 1 lit. g umowy FATCA, co oznacza instytucje powiernicze, instytucje depozytowe, podmioty inwestujące lub zakłady ubezpieczeń w rozumieniu tych przepisów.

W świetle projektowanych regulacji Instytucje Finansowe mogą zostać uznane za Korzystających, gdy wdrażają schematy podatkowe podlegające pod obowiązek raportowania (np. schematy transgraniczne wdrażane po 25 czerwca 2018 r.), jak również mogą zostać uznane (one same, lub ich pracownicy) za Promotorów lub Wspomagających w przypadku opracowywania, oferowania, udostępniania, wdrażania lub zarządzania wdrażaniem produktów wiążących się z oszczędnościami podatkowymi, lub podejmowania się udzielania pomocy, wsparcia lub porad w tym zakresie. Ryzyko takie w szczególności może występować w działach zajmujących się szeroko rozumianym wealth management, sprzedażą strukturyzowanych produktów inwestycyjnych przy których tworzeniu były uwzględniane także konsekwencje podatkowe, oferowaniu korzystnych z podatkowego punktu widzenia produktów bankowych o których konkurencyjności będzie świadczyć np. brak opodatkowania tzw. podatkiem Belki.

Z uwagi na przewidywany termin wejścia w życie nowych regulacji oraz ich wysoki stopień skomplikowania, rekomendujemy możliwie jak najszybsze rozpoczęcie projektów mających na celu wdrożenie procedur MDR.