Obowiązkowe raportowanie transgranicznych schematów podatkowych

1. Jaki jest cel wprowadzenia Dyrektywy?

• Dyrektywa jest reakcją UE na zmniejszenie wpływów podatkowych uzyskiwanych przez państwa członkowskie w wyniku unikania lub uchylania się przez podatników od opodatkowania, w tym m.in. przez wykorzystywanie „rajów podatkowych”. Ma ona umożliwić państwom UE szybkie reagowanie na szkodliwe praktyki podatkowe (np. poprzez prowadzenie kontroli podatkowych) oraz pozwolić na wyeliminowanie luk w prawie podatkowym.
   

2. Mechanizm raportowania i wymiany informacji

• Dyrektywa przewiduje obowiązek raportowania informacji o schematach podatkowych do właściwych organów podatkowych, które będą udostępniać zgromadzone informacje organom podatkowym innych państw członkowskich. Dostęp do takich informacji ma mieć również Komisja Europejska, nadzorująca prawidłowe wykonanie Dyrektywy.
   

3. Jakie schematy będą przedmiotem raportowania?

• Raportowaniu podlegać będą schematy zawierające element transgraniczny, tj. dotyczące dwu lub więcej państw UE albo państwa UE i państwa trzeciego; przede wszystkim z udziałem podmiotów zagranicznych lub prowadzących działalność poza granicami danego państwa członkowskiego.
  
• Schematy objęte obowiązkiem raportowania mają być identyfikowane za pomocą wskazanych w Dyrektywie charakterystycznych cech wskazujących na zagrożenie unikaniem opodatkowania, takich jak np.:
  
  
  • wykorzystywanie strat nabywanego przedsiębiorstwa w celu zmniejszenia obciążenia podatkowego,
  • przekształcenie dochodu w kapitał, darowizny lub inne kategorie dochodów, które są niżej opodatkowane lub zwolnione z podatku,
  • angażowanie podmiotów pośredniczących nieodgrywających innych funkcji gospodarczych,
    
  • zawieranie transakcji wzajemnie się kompensujących lub znoszących,
    
  • korzystanie z odliczeń lub ulg z tego samego tytułu w dwu lub więcej państwach.
• Dodatkowym kryterium, w odniesieniu do niektórych cech charakterystycznych, ma być warunek, zgodne z którym, główną korzyścią (lub jedną z głównych korzyści), których dana osoba może spodziewać się dzięki danemu schematowi, jest korzyść podatkowa.
   

4. Kto i w jakich sytuacjach będzie raportował?

• Co do zasady, obowiązek raportowania ma spoczywać na „pośredniku” – czyli osobie opracowującej i pomagającej we wdrożeniu schematu. W niektórych wypadkach, obowiązek ten może jednak zostać przerzucony na podatnika.
  
• Szeroka definicja „pośrednika” zawarta w Dyrektywie obejmuje podmioty opracowujące, wprowadzające do obrotu, organizujące lub udostępniające do wdrożenia schemat lub zarządzające wdrażaniem takiego schematu, ale również m.in. osobę, która zdaje sobie sprawę (lub powinna zdawać sobie sprawę) z faktu udzielania przez siebie pomocy, wsparcia lub porad przy powyższych czynnościach.
• „Pośrednik” nie będzie zobowiązany do raportowania, jeśli naruszałoby to przysługującą mu tajemnicę zawodową.
• W przypadku braku „pośrednika” (np. przy schematach wdrażanych przez podatników samodzielnie) lub w sytuacji zwolnienia „pośrednika” z obowiązku raportowania z uwagi na tajemnicę zawodową, do raportowania schematu obowiązany będzie podatnik.
   

5. Kiedy powstanie obowiązek raportowania?

• „Pośrednicy” będą co do zasady zobowiązani przekazywać informacje organom podatkowym w ciągu 30 dni od następnego dnia po: udostępnieniu schematu do wdrożenia, przygotowaniu go do wdrożenia lub dokonaniu pierwszej czynności służącej wdrożeniu schematu – w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej. W przypadku niektórych schematów podatkowych, na pośredników zostanie nałożony obowiązek okresowego aktualizowania informacji.
• W sytuacjach, w których do raportowania zobowiązany będzie podatnik, 30-dniowy termin na zgłoszenie będzie liczony od następnego dnia po: udostępnieniu temu podatnikowi schematu do wdrożenia, przygotowaniu schematu do wdrożenia przez tego podatnika, lub dokonaniu pierwszej czynności służącej wdrożeniu przez tego podatnika schematu – w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.
   

6. Jakie dane będą przekazywane organom podatkowym?

• Informacje objęte obowiązkiem raportowania to m.in.: dane identyfikacyjne pośredników i podatników, cechy charakterystyczne raportowanego schematu i jego opis, dzień dokonania pierwszej czynności służącej wdrożeniu schematu, jak również wskazanie państw członkowskich oraz innych podmiotów, których może dotyczyć dany schemat.
   

7. Kiedy Dyrektywa wejdzie w życie?

• Dyrektywa wejdzie w życie od 25 czerwca 2018 r., ale jej regulacje mają mieć co do zasady zastosowanie od 1 lipca 2020 r. Państwa członkowskie mają obowiązek implementacji Dyrektywy do 31 grudnia 2019 r.
• Obowiązek raportowania będzie jednak dotyczył także schematów, których wdrażanie rozpoczęto pomiędzy 25 czerwca 2018 r. a 1 lipca 2020 r. Informacje o takich schematach będą musiały zostać przekazane organom podatkowym do 31 sierpnia 2020 r.
   

8. Sankcje za brak raportowania

• Dyrektywa nie wskazuje wprost, jakie konkretnie sankcje nakładane będą przez państwa UE w przypadku naruszenia obowiązku raportowania przez „pośrednika” lub podatnika – sankcje te mają być jednak „skuteczne, proporcjonalne i odstraszające”.
   

9. Implementacja Dyrektywy przez Polskę

• Na chwilę obecną, Ministerstwo Finansów nie opublikowało projektu implementującego postanowienia omawianej Dyrektywy – jednak należy się spodziewać, że uczyni to w najbliższym czasie.
• Nie jest wykluczone, że polskie regulacje będą wprowadzały dodatkowe wymogi raportowania (w szczególności odnośnie schematów krajowych) - jednakże do opublikowania przez Ministerstwo Finansów projektu implementującego nie można w tym zakresie niczego przesądzić.
   

10. Konsekwencje dla podatników

• Podatnicy powinni monitorować dokonywane od 25 czerwca 2018 r. transakcje z punktu widzenia objęcia ich obowiązkiem raportowania na podstawie Dyrektywy.