Klauzula obejścia prawa podatkowego –  aktualna praktyka organów podatkowych

Przykłady zastosowania  przepisów klauzuli obejścia prawa podatkowego

Jednym z najczęstszych przykładów zastosowania przepisów klauzuli jest wydawanie postanowień w przedmiocie odmowy wydania interpretacji indywidualnej prawa podatkowego – ze względu na uzasadnione podejrzenie, że elementy stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego stanowią unikanie opodatkowania. Odmowy wydania interpretacji dotyczyły m. in. takich kwestii jak konsekwencje darowizny, skutki przekształcenia spółki i skutki aportu. Jak dotąd nie zostały opublikowane oficjalne dane dotyczące ilości dotychczasowych odmów wydania interpretacji indywidualnych z uwagi na powzięcie przez organ uzasadnionego przypuszczenia o możliwości zastosowania klauzuli. Prośba o opublikowanie danych w tym zakresie została skierowana do Ministra Finansów i Rozwoju przez Rzecznika Praw Obywatelskich w piśmie nr V.511.25.2017.EG, w którym podniesionych został szereg wątpliwości, jakie pojawiły się po wejściu w życie przepisów o klauzuli.

Pierwsze wyroki WSA

Pojawiły się również pierwsze wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych – w większości przypadków wydane na kanwie postanowień w przedmiocie odmowy interpretacji. Przykładowo – WSA w Krakowie potwierdził, że przedmiotem interpretacji indywidualnej może być kwestia mocy ochronnej interpretacji w przypadku zastosowania klauzuli. Z kolei WSA w Gdańsku uznał, że organ wydający interpretację indywidualną nie jest władny wypowiadać się czy w konkretnym stanie faktycznym znajdzie zastosowanie postępowanie klauzulowe.

Ponadto, w dniu 16 grudnia 2016 r. została wydana odmowa wydania opinii zabezpieczającej (sygn. 145058/K) dotycząca transakcji połączenia spółek. Jakkolwiek przedmiotowa odmowa wydania opinii dotyczyła konkretnej transakcji, w której zaangażowane miały być określone spółki, to jednak szereg stwierdzeń i argumentów zwartych w przedmiotowym dokumencie może stanowić wskazówkę, w jaki sposób organy podatkowe mogą rozumieć przepisy klauzuli. W przedmiotowej odmowie Minister Finansów i Rozwoju uznał szereg czynności, które obejmowała transakcja za jeden ciąg czynności, w rozumieniu przepisów o klauzuli (a zatem – z perspektywy klauzuli – za jedną czynność). Niemniej, odnosząc się do celu, którego realizacji czynność miała służyć, Minister podzielił ciąg czynności na poszczególne kroki, odnosząc się do biznesowych celów poszczególnych etapów, a nie ciągu czynności jako całości. Takie działanie może wzbudzać istotne wątpliwości z perspektywy przepisów klauzuli. Ponadto, z treści odmowy może wynikać, że organy podatkowe mogą przywiązywać wagę do kwotowego zestawienia korzyści podatkowych i nie-podatkowych, wynikających z danej czynności, na potrzeby oceny, czy czynność została przeprowadzona przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Wreszcie, argumenty podniesione w ramach odmowy mogą wskazywać, że uznanie, iż czynność została podjęta przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej będzie przesądzać o uznaniu sposobu działania za sztuczny.

Ostrzeżenie o możliwości zastosowania klauzuli obejścia prawa podatkowego

W dniu 8 maja 2017 r. na stronie Ministerstwa Finansów został opublikowany komunikat „Ostrzeżenie MF przed optymalizacją podatkową FIZ z wykorzystaniem obligacji”. Zgodnie z informacją zamieszczoną na ww. stronie, jest to pierwszy z planowanej serii dokumentów, zawierający ostrzeżenie o możliwości zastosowania klauzuli obejścia prawa podatkowego wobec określonych schematów. Z przedmiotowego komunikatu wynika, że struktura z Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym i obligacjami potencjalnie może, w określonych okolicznościach, zostać uznana za unikanie opodatkowania, do którego zastosowanie może znaleźć klauzula obejścia prawa podatkowego.