Analizy
Klauzula obejścia prawa podatkowego - ustawa przyjęta przez Senat
Alert podatkowy 10/2016 | 19 maja 2016 r.
W dniu 19 maja 2016 r. Senat przyjął ustawę o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (dalej: Ustawa) w wersji uchwalonej przez Sejm (tj. bez poprawek). Ustawa przewiduje m. in. wprowadzenie do Ordynacji podatkowej tzw. ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR). Obecnie Ustawa została skierowana do podpisu przez Prezydenta RP.
Treść klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania
W świetle Ustawy, w przypadku zastosowania klauzuli w sytuacji tzw. „unikania opodatkowania”, organy podatkowe będą miały prawo ocenić skutki podatkowe danej czynności w taki sposób, żeby korzyść podatkowa została zniwelowana.
Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania ma być obligatoryjnie wszczynane lub przejmowane do dalszego prowadzenia przez Ministra Finansów. O zastosowaniu klauzuli Minister Finansów będzie rozstrzygać w drodze decyzji.
Planuje się również powołanie Rady do Spraw Unikania Opodatkowania, która ma wydawać pisemne, niewiążące opinie co do zasadności zastosowania klauzuli w danej sprawie.
Unikanie opodatkowania
Zgodnie z treścią Ustawy unikaniem opodatkowania będzie „Czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej”. Taka czynność (lub zespół czynności) „nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeśli sposób działania był sztuczny”.
Sztuczny sposób działania zdefiniowany został jako taki, który nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej. Przy ocenie sztuczności sposobu działania uwzględniane mają być w szczególności:
- nieuzasadnione dzielenie operacji,
- angażowanie podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia gospodarczego,
- elementy prowadzące do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu wyjściowego,
- elementy wzajemnie się znoszące lub kompensujące,
- ryzyko gospodarcze przewyższające spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, iż należy uznać, że rozsądnie działający podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.
Czynność (zespół czynności) będzie uznawana za podjętą przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, gdy pozostałe ekonomiczne lub gospodarcze cele czynności, wskazane przez podatnika, zostaną uznane za mało istotne. W Ustawie nie wskazano reguł, według których należy oceniać istotność celów innych niż podatkowe.
Jako korzyść podatkową w świetle Ustawy należy rozumieć niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości albo powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, a także powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.
Konsekwencje zastosowania klauzuli
W przypadku zastosowania klauzuli, skutki podatkowe czynności mają być określane na podstawie stanu rzeczy, który mógłby zaistnieć, gdyby dokonano „czynności odpowiedniej” – tj. czynności, której podmiot mógłby w danych okolicznościach dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej. Jeśli zaś okoliczności sprawy będą wskazywać, że osiągnięcie korzyści podatkowej było jedynym celem dokonania czynności, wówczas skutki podatkowe będą oceniane na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano.
Prawo do skorygowania deklaracji
W przypadku wszczęcia przez Ministra Finansów postępowania w sprawie zastosowania klauzuli, podatnikowi będzie przysługiwało prawo do skorygowania deklaracji podatkowej – jeszcze przed wydaniem decyzji w pierwszej instancji. Jest to wyjątek (w normalnych okolicznościach prawo do skorygowania deklaracji w trakcie trwania postępowania podatkowego nie przysługuje). W przypadku złożenia korekty podatnik będzie zobowiązany do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami za zwłokę (obecnie stopa procentowa tych odsetek wynosi 8%). Takie działanie ma na celu to, by zapobiec zastosowaniu wobec podatnika sankcji karnych skarbowych.
Interpretacje indywidualne i opinie zabezpieczające
Zgodnie z treścią Ustawy nie będą wydawane interpretacje indywidualne w zakresie tych elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, co do których istnieje uzasadnione przypuszczenie, że mogą stanowić unikanie opodatkowania. Powyższe nie będzie dotyczyć wydawania interpretacji na wniosek złożony przed wejściem w życie nowych przepisów.
Przepisy dotyczące zakresu ochrony wynikającej z interpretacji nie będą stosowane, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej będzie stanowić przedmiot decyzji wydanej w związku z zastosowaniem klauzuli. Moc ochronną powinny zachować interpretacje wydane przed wejściem w życie znowelizowanych przepisów.
Minister Finansów będzie uprawniony do wydawania, na wniosek podmiotu zainteresowanego, opinii zabezpieczającej, dotyczącej czynności planowanej, rozpoczętej lub dokonanej albo zespołu powiązanych czynności (termin na wydanie opinii wyniesie 6 miesięcy, natomiast opłata za wniosek – 20.000 PLN).
Wejście w życie i zakres zastosowania
Zgodnie z treścią nowych przepisów ich wejście w życie nastąpi w terminie 30 dni od ogłoszenia. Zakładając, że Prezydent niebawem podpisze ustawę, można przypuszczać, że nowe przepisy wejdą w życie w drugiej połowie czerwca.
Zgodnie z treścią przepisów przejściowych, omawiane regulacje znajdą zastosowanie do korzyści podatkowych uzyskanych po dniu wejścia w życie nowych regulacji. W związku z tym rekomendujemy dokonanie analizy, jaki wpływ wprowadzenie klauzuli może wywrzeć na czynności dokonane w przeszłości (przed wejściem w życie omawianych przepisów), a których konsekwencje nastąpią lub będą nadal występować wówczas, gdy klauzula będzie już obowiązywać. Powyższe dotyczy w szczególności tych działań, których konsekwencje podatkowe nie zostały zabezpieczone poprzez pozyskanie interpretacji indywidualnych.
Subskrybuj "Alerty podatkowe"
Subskrybuj na e-mail powiadomienia o nowych wydaniach tego biuletynu.