Możliwość zastosowania zwolnienia od akcyzy powinna zależeć od sposobu rzeczywistego wykorzystania danego wyrobu

Skąd wynika takie podejście?

13 lipca 2017 r. TSUE wydał wyrok (sprawa C-151/16), w którym odniósł się do sposobu, w jaki należy interpretować cele zwolnienia określonego w tzw. dyrektywie energetycznej (Dyrektywa Rady 2003/96/WE) przewidzianego dla paliw wykorzystywanych przez statki do celów żeglugi na wodach terytorialnych Unii Europejskiej. W wyroku Trybunał wypowiedział się także na temat interpretacji zasady proporcjonalności w kontekście nakładania dodatkowych warunków formalnych związanych ze stosowaniem zwolnień z opodatkowania.  

Gdzie leży problem?

Podstawą wydania omawianego wyroku był spór litewskiego przedsiębiorstwa zajmującego się m.in. budową statków morskich z organami podatkowymi w zakresie możliwości nieopodatkowywania akcyzą paliwa wykorzystywanego w ramach rejsu nowo wybudowanego statku (bez ładunku) do portu, z którego ma dopiero zostać zabrany ładunek handlowy w celu wykonania odpłatnej usługi transportu towarów. Litewskie organy podatkowe uznały, że z uwagi na niespełnienie przez przedsiębiorcę dodatkowych warunków formalnych określonych w przepisach litewskich (w tym m.in. brak posiadania odpowiedniego zezwolenia na dostawę paliwa do statków) brak jest podstaw do uznania, że takie wykorzystanie paliwa nie wymaga uiszczenia podatku akcyzowego.

Co stwierdził Trybunał?

Rozstrzygając przedstawione mu pytania prejudycjalne Trybunał stwierdził, iż podstawowym celem dyrektywy energetycznej w zakresie przepisów wprowadzających omawiane zwolnienie jest ułatwienie wymiany handlowej między państwami członkowskimi poprzez ujednolicenie warunków podatkowych, na podstawie których działają przedsiębiorstwa świadczące usługi na wodach terytorialnych Unii Europejskiej. W niniejszym wyroku TSUE wskazał, że wykorzystanie paliwa w ramach czynności poprzedzających, lecz nierozerwalnie związanych z możliwością odpłatnego świadczenia usług transportu morskiego, może korzystać ze zwolnienia (w tym przypadku było to przemieszczenie statku, bez ładunku, do portu z którego ładunek miał dopiero zostać zabrany). Tym samym Trybunał dostrzegł oraz podkreślił znaczenie takich czynności, które wprawdzie nie stanowią jednoznacznie czynności objętych zakresem zwolnienia, ale które w sposób oczywisty i obiektywny są potrzebne do wykonania właściwych czynności podlegających zwolnieniu. 

Warto także zaznaczyć, że Trybunał w swoim rozstrzygnięciu powołał się również na jedną z podstawowych zasad prawa unijnego, tj. zasadę proporcjonalności (wspomnianą przez Trybunał chociażby w wyroku w sprawie C-418/14 ROZ-ŚWIT) wskazując, że odmowa prawa do zastosowania zwolnienia na skutek braku spełnienia dodatkowych obowiązków formalnych, niemających w rzeczywistości związku z oceną faktycznego wykorzystania takiego wyrobu, stoi w sprzeczności z tą zasadą.

Co dalej?

Wydaje się, że tezy zawarte w rozstrzygnięciu TSUE mogą stanowić istotny argument dla polskich podmiotów w przypadku ewentualnych sporów z organami oraz sądami w zakresie oceny przesłanek i możliwości stosowania zwolnień przewidzianych na gruncie polskich przepisów akcyzowych odnośnie paliw wykorzystywanych do celów żeglugi oraz paliw lotniczych, których interpretacja przyjęta przez sądy i organy budzi bowiem sporo wątpliwości podatników.

Równocześnie stanowisko TSUE dotyczące: (i) oceny czynności poprzedzających i nierozerwalnie związanych z czynnością podlegającą zwolnieniu, a także (ii) znaczenia zasady proporcjonalności, może mieć również pewien wpływ na wykładnię pozostałych przepisów ustawy o podatku akcyzowym. W szczególności może to dotyczyć przepisów przewidujących zwolnienia od akcyzy oraz dotyczących stosowania zerowej stawki akcyzy, w tym zwłaszcza w zakresie konieczności dochowania określonych schematów przemieszczeń takich wyrobów. Można się bowiem zastanawiać, czy w świetle zaprezentowanej wykładni zasady proporcjonalności, niespełnienie takich warunków, w przypadku gdy okoliczności faktyczne sprawy nie budzą wątpliwości co do faktycznego zużycia / przeznaczenia wyrobów, powinno prowadzić do odmowy ich preferencyjnego traktowania na gruncie przepisów akcyzowych.