Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

VAT nie jest należny od nieodpłatnych świadczeń dla pracowników w ramach programów motywacyjnych (wyrok TSUE z 17 listopada 2022 r., C-607/20)

Brytyjska spółka produkcyjna wprowadziła program motywacyjny dla swoich pracowników. Pracownicy wyróżniający się osiągnięciami zawodowymi mogli otrzymać bony, których wydania – zdaniem organów podatkowych – podlegały VAT.

Trybunał co do zasady nie zgodził się ze stanowiskiem organów podatkowych. Uznał on, że w przypadku takich nieodpłatnych świadczeń (tutaj wydanie bonu było traktowane jako świadczenie usług) należy ocenić wszystkie okoliczności sprawy, a w szczególności charakter oraz cel programu. Program motywacyjny skierowany do pracowników ma na celu przede wszystkim zwiększenie wydajności ich pracy, a tym samym przyczynienie się do zwiększenia zyskowności przedsiębiorstwa. Wydanie bonów odbywa się na podstawie kryteriów związanych z pracą pracownika i tym samym nie zależy przede wszystkim od prywatnych potrzeb pracowników.

Uproszczenie dla wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych działa wyłącznie, jeżeli faktura jest prawidłowo opisana (wyrok TSUE z 8 grudnia 2022 r., C-247/21)

Aby skorzystać z uproszczenia w transakcjach trójstronnych (i uniknąć konieczności rozliczenia „sankcyjnego VAT” od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów), konieczne jest bardzo precyzyjne oznaczenie faktury sprzedażowej odpowiednią klauzulą wskazującą, że VAT rozlicza nabywca. Takie stanowisko zajęła Rzecznik Generalna w swojej opinii, o której pisaliśmy w przeszłości.

Trybunał Sprawiedliwości potwierdził to podejście w wyroku wydanym 8 grudnia 2022 r., w którym podzielił argumentację Rzecznik Generalnej.

Kwestia korygowania faktur rozliczonych w ramach odwrotnego obciążenia w przypadku wstecznej rejestracji podatnika (wyrok NSA z 15 listopada 2022 r., I FSK 95/19)

Sprawa dotyczyła zagranicznej spółki zarejestrowanej w Niemczech dla celów VAT, prowadzącej m.in. działalność budowlaną. We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej spółka wskazała, że realizowała dwa projekty na rzecz polskich podatników VAT, w ramach których realizowała dostawy towarów oraz świadczyła usługi opodatkowane w Polsce. Co istotne, VAT wynikający z realizacji obu projektów rozliczany był przez nabywców w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia („reverse charge”).

Po czasie okazało się, że w chwili realizowania wymienionych wyżej projektów spółka była zobowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT w Polsce. W rezultacie spółka zarejestrowała się na VAT z datą wsteczną, wskazując jako moment wykonania pierwszej czynności datę sprzed rozpoczęcia obydwóch projektów. We wniosku o interpretację indywidualną chciała potwierdzić, że w związku ze wsteczną rejestracją dla celów VAT w Polsce, nie ma obowiązku dokonania korekty rozliczenia obydwóch projektów (które dla celów VAT zostały rozliczone przez nabywców) i nie musi zapłacić VAT wraz z odsetkami.

Spółka argumentowała, że na moment powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do dostaw towarów i usług świadczonych w związku z przedmiotowymi projektami, warunki do zastosowania odwrotnego obciążenia przez nabywców były spełnione, ponieważ Spółka nie była wtedy zarejestrowana dla celów VAT w Polsce. Organy podatkowe nie podzieliły jednak tego stanowiska Spółki i uważały, że powinna ona dokonać korekty rozliczeń VAT. Stanowisko organu podzielił również sąd I instancji.

Stanowisko spółki podzielił jednak NSA, który podkreślił, że warunki do zastosowania odwrotnego obciążenia należy rozpatrywać ściśle. Oznacza to, że jeżeli na chwilę dokonania transakcji warunki stosowania odwrotnego obciążenia były spełnione, to do rozliczenia VAT zobowiązany był nabywca. Późniejsze zarejestrowanie dostawcy/usługodawcy, nawet jeżeli została wskazana data wsteczna, nie przenosi obowiązku rozliczenia transakcji z powrotem na nabywcę.

Zmiany w prawie

Projekt ustawy: Faktury ustrukturyzowane obowiązkowe od 2024 roku

Na początku grudnia Ministerstwo Finansów opublikowało projekt ustawy wprowadzającej obowiązek wystawiania faktur w formie ustrukturyzowanej od 1 stycznia 2024 r. Obowiązek ten ma objąć podatników VAT mających siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (tzw. fixed establishment) w Polsce, również w zakresie transakcji z kontrahentami zagranicznymi oraz konsumentami. Dokumentów wystawionych wbrew przepisom z pominięciem Krajowego Systemu e-Faktur nie będzie uznawać się za fakturę, a podatnik, który nie wystawi faktury ustrukturyzowanej, od 1 lipca 2024 r. podlegać będzie karze pieniężnej.

Opublikowany projekt określa także szczegółowe kwestie dotyczące nowego modelu fakturowania, takie jak:

• wyłączenia z obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych,
• brak dostępności KSeF oraz sytuacje kryzysowe,
• przekazywanie e-faktur poza KSeF,
• kary za niedopełnienie obowiązków ustawowych,
• wystawianie faktur korygujących i zaliczkowych,
• brak możliwości wystawiania faktur przez kasy fiskalne od 1 stycznia 2025 r. i nieuznawanie paragonów do 450 zł za faktury uproszczone od 1 stycznia 2024 r.,
• ujawnianie na białej liście podatników VAT informacji o obowiązkach podatnika w zakresie e-fakturowania,
• obowiązki podatników w zakresie płatności za faktury ustrukturyzowane,
• skrócony podstawowy termin zwrotu podatku VAT (z 60 na 40 dni).

Obniżone stawki VAT będą dotyczyły tylko żywności

Tzw. tarcze antyinflacyjne wprowadzające obniżony VAT na szereg produktów, m.in. paliwa czy gaz, będą obowiązywały do końca 2022 r. Natomiast od 1 stycznia 2023 r. zacznie obowiązywać Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 grudnia 2022 r. w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług w roku 2023.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia stawka 0% VAT wciąż będzie dotyczyła wybranych produktów żywnościowych, które już teraz korzystają z tej preferencji w ramach tzw. tarczy antyinflacyjnej. Rozporządzenie przewiduje również czasowe obniżki stawek VAT na towary wykorzystywane w produkcji rolnej (np. nawozy) oraz preferencyjne stawki VAT dla darowizn na rzecz wybranych podmiotów, jeśli są one realizowane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.