Planowane zmiany w CIT – nowe ulgi podatkowe, estoński CIT i podatkowe grupy kapitałowe

W dniu 18 czerwca 2021 r. Ministerstwo Finansów („MF”) opublikowało projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

W ramach wskazanego projektu przewidziano zmiany w ustawie CIT, dotyczące następujących obszarów:

• Zmiany warunków tworzenia oraz funkcjonowania podatkowych grup kapitałowych („PGK”);
• Zmiany dot. stosowania ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych - tzw. estoński CIT;
• Wprowadzenie tzw. ulgi konsolidacyjnej;
• Wprowadzenie tzw. ulgi na IPO (pierwszą ofertę publiczną).
  

Kluczowe zmiany w przepisach dot. PGK przewidziane w projekcie obejmują:

• Obniżenie przeciętnego kapitału zakładowego przypadającego na każdą ze spółek tworzących PGK z 500 000 PLN do 250 000 PLN;
• Likwidację zakazu posiadania przez spółki zależne udziałów w kapitale zakładowym innych spółek tworzących PGK;
• Zniesienie wymogu zawarcia umowy PGK w formie aktu notarialnego – konieczna ma natomiast być forma pisemna umowy;
• Zniesienie warunku osiągania przez PGK określonego udziału dochodów w przychodach za każdy rok podatkowy (obecnie min. 2%);
• Rozszerzenie katalogu dopuszczalnych działań prowadzących do rozszerzenia/pomniejszenia składu spółek tworzących PGK;
• Wprowadzenie nowych zasad rozliczania strat – zarówno rozliczenia przez PGK strat poniesionych przez spółki ją tworzące przed jej zawiązaniem, jak i rozliczenia straty poniesionej przez spółki, które wchodziły w skład PGK po jej rozwiązaniu.
  
  

Zgodnie z uzasadnieniem projektu, proponowane zmiany „ (…) mają na celu umożliwienie tworzenia PGK przez mniejsze podmioty, jak również uwzględnienie gospodarczych realiów funkcjonowania przedsiębiorstw i urealnienie dotychczas funkcjonujących warunków decydujących o możliwości uzyskania statusu PGK.”

Do najważniejszych zmian w zakresie estońskiego CIT należą:

• Objęcie tą formą opodatkowania także spółek komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych (związana jest z tym też zmiana ustawowej nazwy na „ryczałt od dochodów spółek”);
• Likwidacja obowiązku ponoszenia przez podatników korzystających z tej formy opodatkowania nakładów na cele inwestycyjne – działanie takie ma pozostać uprawnieniem podatników innych niż rozpoczynający działalność i mali podatnicy, a jego efektem będzie możliwość obniżenia stawki opodatkowania;
• Likwidacja górnego limitu przychodów, którego przekroczenie skutkowało brakiem możliwości stosowania estońskiego CIT;
• Zmiana zakresu obowiązków, które powinien wypełnić podatnik decydujący się na opodatkowanie w formie estońskiego CIT (w szczególności wprowadzanie obowiązku sporządzenia dodatkowej informacji o przychodach, kosztach, dochodzie z przekształcenia oraz podatku należnym w związku z wyborem opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek);
• Zmiana katalogu dochodów stanowiących podstawę opodatkowania (dodanie dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych);
• Wprowadzenie możliwości wcześniejszej rezygnacji z opodatkowania estońskim CIT (obecnie możliwe jest to dopiero z końcem ustawowo określonego okresu 4 kolejnych lat podatkowych – po zmianach, będzie to możliwe wraz z zakończeniem każdego roku podatkowego tego okresu).

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, „(…) proponowane zmiany mają na celu przede wszystkim rozszerzenie katalogu podmiotów, które będą uprawnione do wyboru tego systemu, a także złagodzenie niezbędnych do spełnienia warunków, pozwalających na wybór tej formy i dalsze jej stosowanie.”

W projekcie przewidziano mechanizm pozwalający podatnikom będącym przedsiębiorcami, którzy uzyskują przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych, na odliczenie od podstawy opodatkowania wydatków na nabycie udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną, do wysokości dochodu uzyskanego w roku podatkowym przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych, w kwocie nieprzekraczającej 250 000 zł w roku podatkowym.

Stosowanie wskazanej ulgi obwarowane jest jednak pewnymi warunkami. W proponowanych regulacjach przewidziano następujące wymogi:

• Spółka, której udziały (akcje) są nabywane, posiada osobowość prawną i ma siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub w innym państwie, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierającą podstawę prawną do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego tego innego państwa;
• Główny przedmiot działalności ww. spółki jest tożsamy z przedmiotem działalności podatnika lub działalność takiej spółki może być racjonalnie uznana za działalność wspierającą działalność podatnika, przy czym działalność takiej spółki nie jest działalnością finansową;
• Przedmiotowa działalność była przez spółkę i przez podatnika prowadzona przed dniem nabycia w niej przez podatnika udziałów (akcji) przez okres nie krótszy niż 24 miesiące;
• W okresie dwóch lat przed dniem nabycia udziałów (akcji) spółka i podatnik nie byli podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów dot. cen transferowych;
• Podatnik w jednej transakcji nabywa udziały (akcje), w ilości stanowiącej bezwzględną większość praw głosu.

Projektowane przepisy zawierają także katalog wydatków uznawanych za wydatki na nabycie udziałów (akcji). Należą do nich wydatki związane bezpośrednio z transakcją nabycia udziałów (akcji), poniesione na:

• Obsługę prawną nabycia udziałów i akcji i ich wycenę;
• Opłaty notarialne, sądowe i skarbowe;
• Podatki i inne należności publicznoprawne zapłacone w Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą.
  
  

Ze wskazanego katalogu wprost wyłączone zostały jednak cena zapłacona za nabywane udziały (akcje) oraz związane z transakcją nabycia koszty finansowania dłużnego.

Odliczenie w ramach opisywanej ulgi ma być dokonywane w roku podatkowym, w którym doszło do nabycia udziałów (akcji), podlegać mu natomiast mają wydatki faktycznie poniesione w roku podatkowym.

Jednocześnie projekt przewiduje sankcje w postaci obowiązku zwiększenia podstawy opodatkowania w przypadku, gdy podatnik lub jego następca prawny dokonają zbycia albo umorzenia nabytych udziałów (akcji) przed upływem 36 miesięcy od dnia ich nabycia.

Co istotne, wydatki mogące podlegać odliczeniu w ramach ulgi konsolidacyjnej w dalszym ciągu będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów na zasadach przewidzianych w ustawie CIT.

W ramach wskazanych regulacji pojawiają się wątpliwości dot. zakresu ich stosowania. Z literalnej treści przepisów wynika, że ulga dotyczy zarówno spółek krajowych jak i zagranicznych. Natomiast w uzasadnieniu projektu, projektodawca wielokrotnie odwołuje się wyłącznie do spółek zagranicznych.

Druga z ulg przewidzianych w projekcie, dotyczy wydatków poniesionych bezpośrednio na dokonanie pierwszej oferty publicznej dotyczącej akcji, z zamiarem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym lub z zamiarem ubiegania się o wprowadzenie tych akcji do obrotu w alternatywnym systemie obrotu. Poprzez przedmiotowe wydatki rozumie się wydatki związane bezpośrednio i wyłącznie z tą ofertą poniesione w roku podatkowym, w którym dokonano pierwszej oferty publicznej dotyczącej akcji lub w roku poprzedzającym ten rok podatkowy, nie później niż do dnia jej dokonania.

W myśl projektowanych przepisów, podatnik będzie uprawniony do pomniejszenia podstawy opodatkowania o kwotę stanowiącą:

• 150% wydatków na przygotowanie prospektu emisyjnego, opłaty notarialne, sądowe, skarbowe i giełdowe oraz opracowanie i publikację ogłoszeń wymaganych przepisami prawa,
• 50% wydatków, bez uwzględnienia podatku od towarów i usług, na usługi doradztwa prawnego, w tym doradztwa podatkowego, i finansowego, nie więcej jednak niż 50 000 zł.

Odliczenia będzie można dokonać w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym podatnik po raz pierwszy wprowadził swoje akcji do obrotu. Nie będzie możliwe odliczenie wydatków, które zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie lub zostały odliczone, w tym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Co istotne, odliczenie w ramach ulgi na IPO ma być możliwe nie tylko od podstawy opodatkowania, określonej na podstawie art. 18 ustawy CIT, lecz także tej określonej na podstawie art. 24d ust. 3 ustawy CIT. Oznacza to, że przedmiotowa ulga w zamyśle ma być też stosowana do dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, opodatkowanego na preferencyjnych zasadach (5% CIT).

Projekt opisywanej nowelizacji jest obecnie poddawany prekonsultacjom i może ulec zmianie w trakcie procesu legislacyjnego. Zakładana data wejścia w życie nowych przepisów to 1 stycznia 2022 r.