Polski Ład - minimalny podatek dochodowy od osób prawnych

Uzasadnienie wprowadzanych zmian

Do ustawy o CIT najprawdopodobniej już od przyszłego roku zostanie wprowadzony minimalny podatek dochodowy od osób prawnych. Z uzasadnienia projektu ustawy wprowadzającej Polski Ład, możemy się dowiedzieć, że projektodawca dostrzegł, że dochodzi do sytuacji, „gdzie szereg korporacji, wykorzystując sprzyjające inwestorom zagranicznym otoczenie prawno-biznesowe w Polsce, unika płacenia podatku CIT lub odprowadza go w zakresie niewspółmiernym do rzeczywiście uzyskiwanych przychodów”. Zatem możemy wyciągnąć wniosek, że zamiarem projektodawcy jest wprowadzenie podatku, którego podatnik nie ominie w całości bądź części, pomimo wykazania nienajlepszej kondycji podatkowej (niski dochód bądź wykazana strata) a dobrej kondycji tzw. biznesowej.  

Czym jest minimalny podatek dochodowy od osób prawnych?

W założeniu ustawodawcy koncepcja polegająca na wprowadzeniu minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych ma skutkować zwiększeniem dochodów budżetowych oraz wyeliminowaniem zagranicznej luki CIT. Instytucja ta ma zostać wprowadzona w nowododanym art. 24ca ustawy o CIT.

Adresatem nowego podatku mają być podatnicy CIT (polscy rezydenci podatkowi), jak również podatkowe grupy kapitałowe i podmioty prowadzące działalność poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład, którzy:

- poniosą stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo

- osiągną udział dochodów ze źródeł przychodów innych niż zyski kapitałowe w przychodach innych, niż te uzyskane z zysków kapitałowych, w wysokości nie większej niż 1%.

W projekcie zostały przewidziane wyłączenia w stosowaniu minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych w odniesieniu do podatników, którzy pomimo spełnienia jednego z ww. warunków są m.in.:

- podmiotami rozpoczynającymi prowadzenie działalności, w roku rozpoczęcia działalności oraz kolejno następujących po sobie 2 latach podatkowych następujących bezpośrednio po tym roku – z zastrzeżeniem podmiotów utworzonych w wyniku określonych form przekształceń, tj. operacji restrukturyzacyjnych, o których mowa w art. 19 ust. 1a ustawy o CIT,

- przedsiębiorstwami finansowymi w rozumieniu art. 15c ust. 16 ustawy o CIT (m.in. banki, SKOKi, zakłady ubezpieczeń, reasekuracji i fundusze inwestycyjne otwarte i AFI),

- podatnikami, którzy w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy,

- podmiotami funkcjonującymi w prostej strukturze organizacyjnoprawnej, bez rozbudowanych powiązań – tj. w których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, a spółka podatnik nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym,

- podmiotami wchodzącymi w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio 75% udział odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli rok podatkowy spółek obejmuje ten sam okres oraz obliczony za rok podatkowy udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 1%.

Podstawę opodatkowania stanowić będzie, co do zasady, suma określonych w przepisie przychodów i kosztów, na którą składa się:

- kwota odpowiadająca 4% wartości przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym,

- poniesione na rzecz podmiotów powiązanych koszty finansowania dłużnego w takiej części, w jakiej koszty te przewyższają kwotę obliczoną według wzoru zawartego w przepisie,

- wartość odroczonego podatku dochodowego wynikająca z ujawnienia w rozliczeniach podatkowych niepodlegającej dotychczas amortyzacji wartości niematerialnej i prawnej w zakresie, w jakim skutkuje ona zwiększeniem zysku brutto albo zmniejszeniem straty brutto, a także

- poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotów powiązanych lub podmiotów z państwa lub terytorium stosującego szkodliwą konkurencję podatkową koszty nabycia określonych usług lub praw niematerialnych (chodzi o koszty wcześniej objęte limitowaniem na podstawie art. 15e ustawy o CIT) w części, w jakiej koszty te łącznie w roku podatkowym przekraczają o 3 000 000 zł kwotę obliczoną według wzoru wskazanego w przepisie.

Zatem wbrew założeniom tego podatku, nie będzie on dotyczył jedynie przychodów, ale także określonych kategorii kosztów podatkowych.

Stawka minimalnego podatku dochodowego została określona w wysokości 10% podstawy opodatkowania.

Wartościami zmniejszającymi podstawę opodatkowania w rozumieniu art. 18 ustawy o CIT będą niektóre odliczenia, w tym ulgi podatkowe, z pewnymi zastrzeżeniami (np. wykluczenie w tym przypadku tzw. ulgi na złe długi), a także dochody, które są uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku z działalności w Polskiej Strefie Inwestycji.

Minimalny podatek dochodowy od osób prawnych będzie obliczany rocznie i wpłacany na rachunek urzędu skarbowego w terminie złożenia deklaracji podatkowej (do końca trzeciego miesiąca roku następnego). Podatnicy będą zobowiązani do wykazywania w rocznym zeznaniu podatkowym podstawy opodatkowania, dokonanych jej pomniejszeń, a także kwoty minimalnego podatku dochodowego.

Kwotę zapłaconego za dany rok minimalnego podatku dochodowego będzie można odliczyć od podatku obliczonego zgodnie z art. 19 ustawy o CIT w zeznaniu podatkowym za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, w którym podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy.

Projektodawca w uzasadnieniu projektu ustawy podkreślił, że celem omawianej instytucji ma być redukcja zagranicznej luki CIT a jego adresatami zagraniczne korporacje. Należy podkreślić, iż wprowadzony podatek dochodowy, zgodnie z projektem ma być niezależny od wielkości podatnika - ustawodawca w tym zakresie nie przewidział progu przychodowego. Ponadto przesłanki uzależniające objęcie minimalnym podatkiem dochodowym nie objęły innych kluczowych kwestii, jak np. liczba zatrudnienia, suma bilansowa podatnika itp.

Wprowadzenie minimalnego podatku dochodowego niewątpliwie postawi nowe wyzwania przed podatnikami CIT. W ramach przygotowania się do nowych regulacji należy przeanalizować aspekt podmiotowy wprowadzonych regulacji, w celu rozpatrzenia, czy dany podmiot będzie objęty tym podatkiem. W związku z czym, u wielu podatników konieczne będzie dokonanie kalkulacji udziału dochodów ze źródeł przychodów innych niż zyski kapitałowe w przychodach innych niż z zysków kapitałowych. Podatkiem tym w praktyce zostaną objęci podatnicy, którzy odnotowują stratę albo niską rentowność. Należy też rozważyć ewentualną możliwość zastosowania wyłączenia podmiotowego w odniesieniu do konkretnego podatnika.

W przypadku identyfikacji obowiązku zapłaty minimalnego podatku wyzwanie może stanowić natomiast ustalenie prawidłowej podstawy opodatkowania.

Autor: Rafał Michalik, adwokat, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego dla Instytucji Finansowych