Projekt objaśnień w sprawie grup VAT

Wprowadzenie instytucji grup VAT do polskiego systemu podatkowego będzie istotną zmianą dającą nowe możliwości podmiotom z branży finansowej, dla których może to być szczególnie korzystne rozwiązanie. Należy docenić, że w tym przypadku Ministerstwo Finansów odpowiednio wcześnie zaplanowało prace nad objaśnieniami, co z pewnością pozwoli na rozstrzygnięcie wielu niejasności co do sposobu interpretacji nowych przepisów, a także ułatwi przeprowadzenie analizy możliwości i opłacalności wdrożenia tego rozwiązania.

Przed opublikowaniem ostatecznej wersji objaśnień warto przyjrzeć się im w obecnym kształcie, gdyż już sama lektura ponad 40 stron projektu pozwala na rozwianie pewnych wątpliwości.

Spełnienie warunków do utworzenia grupy VAT - powiązania

Przed utworzeniem grupy VAT należy przeanalizować, czy spełnione zostaną ustawowe kryteria do jej utworzenia. W tym zakresie konieczne jest przede wszystkim przeanalizowanie, czy pomiędzy podmiotami planującymi utworzenie grupy VAT występują powiązania o charakterze finansowym, ekonomicznym oraz organizacyjnym.

W tym zakresie objaśnienia doprecyzowują jak należy rozumieć te poszczególne powiązania.

Przykładowo wskazano, że powiązania finansowe występują wyłącznie w przypadku posiadania określonych wartości udziałów (akcji), praw głosu lub praw do udziału w zysku bezpośrednio przez jeden z podmiotów w stosunku do wszystkich pozostałych potencjalnych członków grupy VAT. W konsekwencji pośrednie powiązania finansowe nie umożliwiają utworzenia grupy VAT.

Wyjaśniono także, że powiązanie ekonomiczne istnieje, między innymi, jeśli działalność członków grupy VAT jest tego samego rodzaju, nawet jeżeli ich działania prowadzone są w różnych sektorach gospodarki – jako przykład podano usługi audytowe. W tym zakresie projekt objaśnień jest niestety dość enigmatyczny, a warto aby wskazywały wprost, że działalność „tego samego rodzaju” to działalności z tego samego sektora np. ubezpieczeniowego.

Schematy podatkowe

W projekcie objaśnień poruszono także kwestię schematów podatkowych i wskazano, że w przypadku gdy korzystającym z danego schematu jest członek grupy VAT, raportowania dokonuje się stosując odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej.

Nie wyjaśniono za to, czy samo utworzenie grupy VAT powinno podlegać raportowaniu - stąd jednoznaczne rozstrzygnięcie tej kwestii w kierunku braku konieczności raportowania byłoby wskazane.

Prawo do odliczenia VAT w ramach grupy VAT

Z projektu objaśnień wynika, że czynności realizowane pomiędzy członkami grupy VAT nie podlegają VAT, gdyż są to czynności realizowane w ramach jednego podatnika – grupy VAT (tzn. z perspektywy VAT są realizowane pomiędzy jednym i tym samym podmiotem). Ponadto, czynności te należy uznać za realizowane w ramach działalności gospodarczej. W konsekwencji czynności realizowane wewnątrz grupy VAT, mimo że nie są opodatkowane VAT, mogą uprawniać do skorzystania z prawa do odliczenia VAT, o ile będą związane ze świadczeniem czynności opodatkowanych VAT na zewnątrz grupy VAT. Co więcej, w związku z tym, że czynności pomiędzy członkami grupy VAT są realizowane w ramach działalności gospodarczej, to brak ich opodatkowania nie powoduje konieczności stosowania prewspółczynnika w celu odliczeń VAT (prewspółczynnik zasadniczo należy stosować w przypadku nabyć związanych z działalnością gospodarczą i inną niż gospodarcza).

Co bardzo istotne, w projekcie wyjaśniono, że o zakresie prawa do odliczenia VAT decyduje nie działalność członka grupy, który nabywa dany towar lub usługę, lecz działalność członka grupy, na potrzeby którego ten towar lub usługę wykorzystano. Warto w tym zakresie przytoczyć przykład z projektu objaśnień: „W przypadku, gdy zakup jest dokonany przez spółkę A (członka tej grupy VAT) na potrzeby realizacji usług na rzecz spółki B (członka tej samej grupy VAT), która wykorzystuje je wyłącznie do świadczenia usług opodatkowanych ma zastosowanie pełne odliczenie podatku przez grupę VAT”.

Z kolei w sytuacji, gdy nie można nabywanych towarów lub usług przyporządkować w pełni do jednego rodzaju działalności należy stosować odpowiednie mechanizmy przewidziane w ustawie o VAT – współczynnik, udział procentowy wykorzystania danej nieruchomości do celów prywatnych oraz prewspółczynnik obliczane dla poszczególnych członków grupy VAT.

Ponadto w projekcie wskazano, że jeśli nie będzie możliwe przyporządkowanie dokonywanych zakupów do jednego członka grupy VAT należy stosować prewspółczynnik/współczynnik obliczony dla całej grupy VAT (prewspółczynnik/współczynnik grupowy).

Ewidencja transakcji wewnątrzgrupowych

Członkowie grupy VAT będą zobowiązani do prowadzenia określonej ewidencji transakcji wewnątrzgrupowych (tymczasowej w okresie przejściowym, a od 1 lipca 2023 r. właściwej).

Wprowadzenie przepisów dotyczących grup VAT miało jednak na celu ułatwienie prowadzenia działalności dla członków grup VAT, tak więc wprowadzenie dodatkowej ewidencji wydaje się sprzeczne z tymi założeniami. W tym zakresie należy zwrócić uwagę, że prowadzenie takiej ewidencji będzie wymagało dostosowania systemów finansowo-księgowych, ale takie zmiany i tak będą niezbędne w związku ze składaniem jednego, zbiorczego pliku JPK_V7 przez grupę VAT jako całość.
Pozostaje mieć nadzieję, że Ministerstwo Finansów przedstawi ze znacznym wyprzedzeniem schemę, która służyłaby prowadzeniu ww. ewidencji.

Interpretacje indywidualne

Z projektu objaśnień wynika, że ochrona związana z zastosowaniem się do interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanej przed powstaniem grupy VAT (na wniosek podmiotu planującego jej utworzenie) przysługuje grupie VAT po jej utworzeniu.

Natomiast nie rozstrzygnięto co stanie się po utworzeniu grupy VAT z interpretacjami dla podmiotów wchodzących w skład grupy VAT, ale wydanymi przed ich wejściem do grupy VAT.

Podobny problem zarysowuje się także w stosunku do interpretacji wydanych dla grupy VAT w okresie po rozwiązaniu grupy – nie jest jasne bowiem czy byli członkowie grupy VAT będą mogli korzystać z ochrony wynikającej z interpretacji, gdy grupa zostanie już zlikwidowana.

Pozostałe kwestie

Projekt objaśnień porusza także wiele innych zagadnień, tytułem przykładu można wskazać na: obowiązki związane z utworzeniem grupy VAT, przedstawiciela grupy VAT, transakcje transgraniczne, realizację obowiązków raportowych, wykaz podatników, mechanizm podzielonej płatności, przedłużenie i zakończenie funkcjonowania grupy.

Warto wyjaśnić więcej

Objaśnienia w sprawie grup VAT rozwiały wiele wątpliwości. Niemniej wiele ważnych zagadnień nadal wymaga wyjaśnienia, aby ograniczyć ilość potencjalnych dyskusji organów podatkowych z podatnikami, którzy utworzą grupy VAT. Ponadto rozszerzenie objaśnień – między innymi o kwestie wskazane w niniejszym artykule – powinno ułatwić podatnikom proces podejmowania decyzji co do utworzenia grupy VAT.
Pozostaje mieć nadzieję, że otrzymane przez Ministerstwo Finansów w toku konsultacji uwagi zostaną rozważone i uwzględnione w ostatecznej wersji objaśnień. Jest to tym istotniejsze, że zastosowanie się do objaśnień pozwala podatnikom korzystać z konkretnych gwarancji ochrony, wynikających z przepisów Ordynacji podatkowej.
Projekt objaśnień można znaleźć na stronie Ministerstwa Finansów