NSA rozstrzygnął kwestię opodatkowania podatkiem VAT wpłat do związku metropolitalnego

Sprawa dotyczyła Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM), będącej podmiotem utworzonym na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów, wydanego do ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim (Dz.U. z 2017 r. poz. 730 ze zm.). Zgodnie z art. 51 ustawy, działalność Metropolii finansowana jest m.in. składkami gmin członkowskich i dotacjami. W praktyce dochody te przeznaczane są m.in. na wykonywanie przez Metropolię zadań związanych z organizacją publicznego transportu zbiorowego na terenie gmin członkowskich, a także gmin nieczłonkowskich, z którymi zawarto stosowne porozumienia.

W 2019 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną, w której uznał, że zarówno część składek gmin członkowskich, jak i dotacje powinny być opodatkowane VAT jako wynagrodzenie za „usługę” świadczoną przez Metropolię na rzecz poszczególnych gmin. W efekcie, Metropolia została zobowiązana do uiszczania dodatkowych kwot podatku VAT na rzecz organów skarbowych.

Co stwierdziły sądy?

Działając w imieniu Metropolii doradcy podatkowi Deloitte wnieśli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. W skardze wskazano, że m.in., że w przedmiotowych stosunkach prawnych Metropolia występuje jako organ władzy publicznej wobec innych podmiotów (a nie jako podatnik VAT wykonujący działalność gospodarczą na podstawie umów cywilnoprawnych) oraz że nie wykonuje w tym zakresie jakiejkolwiek usługi podlegającej opodatkowaniu VAT. W wyroku z 4 lutego 2020 r. (I SA/Gl 1533/19) Sąd podzielił tę ocenę i uznał stanowisko organu za nieprawidłowe.

Organ podatkowy wniósł od tego rozstrzygnięcia skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia 3 marca 2021 r. Sąd ten oddalił jednak skargę organu, ponownie przyznając rację Metropolii. W pisemnym uzasadnieniu NSA jasno wskazał, że w sprawie nie zachodzą przesłanki opodatkowania VAT spornych stosunków, gdyż stosunki między GZM a gminami członkowskimi mają charakter administracyjny, oraz brak jest ekwiwalentnego świadczenia otrzymanego przez gminy bezpośrednio w zamian za uiszczenie wpłaty.

Co to oznacza dla innych JST?

Na chwilę obecną GZM jest organizmem unikalnym w skali kraju, przez co niewątpliwie przedmiotowy wyrok podstawowe znaczenie ma przede wszystkim dla gmin Województwa Śląskiego. Warto jednak mieć na uwadze, że w praktyce rzutować może on również na sprawy innych podatników.

Po pierwsze, w odpowiedni sposób odnieść można go do sytuacji wszelkich związków międzygminnych funkcjonujących „dobrowolnie” na podstawie uchwał grupy JST i wykonujących powierzone im przez te JST zadania (np. w zakresie transportu publicznego). Co prawda już wcześniej w orzecznictwie pojawiały się poglądy wskazujące na brak opodatkowania VAT składek uiszczanych na rzecz tego rodzaju związków (np. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 22 września 2020 r. sygn. I SA/Rz 444/20), jednak potwierdzenie takiego stanowiska w analogicznym stanie faktycznym przez NSA jest niezwykle cenne.

Po drugie, potwierdzenie w przedmiotowej sprawie administracyjnego (a nie cywilnoprawnego) charakteru porozumień zawieranych między JST w przedmiocie powierzenia zadań publicznych stanowi istotny argument we wszelkich sporach, w których organy podatkowe uznają, że dotacje uiszczane na podstawie takich aktów podlegają opodatkowaniu VAT.

Po trzecie, nie jest również wykluczone utworzenie w przyszłości kolejnych związków metropolitalnych dla największych ośrodków w kraju - w wypadku niektórych prace na tym polu przybrały już zresztą postać konkretnych projektów ustaw (Łódź^[1], czy Trójmiasto^[2]). Zakładając, że organizmy takie funkcjonować będą na zasadach analogicznych do GZM, brak opodatkowania podatkiem VAT instrumentów ich finansowania przez gminy stanowić może istotny argument sprzyjający ich powołaniu

^[1] https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=7C96D7194D05455BC1258535004DF885

^[2] https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=0C36111687C506F9C12585F400379047