Nowe zasady rozliczeń prosumentów (tzw. net-billing) to także nowe obowiązki dla JST na gruncie VAT

Z uwagi na wyzwania związane z rosnącymi kosztami energii, o których szerzej pisaliśmy w jednym z ostatnich wydań Newslettera oraz możliwości związane z finansowaniem zewnętrznym projektów dotyczących odnawialnych źródeł energii (OZE), w JST rośnie liczba inwestycji obejmujących montaż instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej. Istotne zmiany w zakresie funkcjonowania takich instalacji – także na gruncie VAT - przyniósł nowy sposób rozliczenia energii elektrycznej wyprodukowanej przez instalacje fotowoltaiczne, które zostały zgłoszone operatorowi systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego do przyłączenia do sieci po 31 marca 2022 r. (tzw. „net- billing”).

Na czym polega rozliczanie net-billing?

System net-billingu zakłada odrębne rozliczenie wartości (a nie ilości) energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej i energii elektrycznej pobranej z tej sieci, w oparciu o wartość energii ustaloną wg ceny rynkowej.
Oznacza to, że za każdą kWh energii wprowadzonej przez prosumenta do sieci (ponad tzw. autokonsumpcję) należne jest mu wynagrodzenie ustalone na bazie rynkowej ceny energii. Tak przeliczona wartość energii jest odprowadzana na tzw. depozyt prosumencki, który przeznaczony jest do rozliczenia zobowiązań prosumenta z tytułu zakupu energii od przedsiębiorstwa energetycznego.
 

Faktura VAT na przedsiębiorstwo energetyczne

Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych prezentowanym w wydawanych interpretacjach, na gruncie ustawy o VAT rozliczenie energii wyprodukowanej z odnawialnych źródeł energii w systemie net-billingu stanowi w istocie sprzedaż energii elektrycznej za wynagrodzeniem, która co do zasady wpisuje się w definicję działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu VAT jako odpłatna dostawa towarów. Powyższe potwierdził także w ostatnim czasie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 7 lutego 2024 roku o sygn. I SA/Gd 979/23 (wyrok nieprawomocny).

Oznacza to, że w związku z wprowadzeniem energii z instalacji fotowoltaicznej do sieci JST powinna wystawić fakturę VAT na przedsiębiorstwo energetyczne oraz wykazać VAT należny z ww. tytułu w swoich rozliczeniach.
W praktyce wątpliwości budzi jednak sposób, w jakim JST powinny dokonać tego rozliczenia, tj. w szczególności: jaką kwotę umieścić na fakturze i w jakim terminie tę fakturę wystawić, a w konsekwencji – w jakim okresie ująć rozliczenie takiej energii dla potrzeb VAT. Dotychczas wydawane interpretacje nie są wystarczająco precyzyjne w odniesieniu do ww. obowiązków, a umowy zawierane przez JST z przedsiębiorstwami energetycznymi zwykle nie zawierają zapisów na tyle precyzyjnych, by na ich podstawie jasno określić powyższe elementy.
 

Net-billing a odliczenie VAT

Opodatkowanie VAT energii wprowadzonej do sieci wpływa równocześnie na prawo JST do odliczenia VAT z wydatków poniesionych na zakup i montaż takiej instalacji. Z uwagi jednak na fakt, że energia wyprodukowana z takiej instalacji jest w pierwszej kolejności przeznaczana na tzw. autokonsumpcję, tj. wykorzystywana jest na bieżąco w działalności obiektu, na potrzeby którego instalacja zamontowana, wątpliwości budzić może zakres przysługującego JST prawa do odliczenia VAT w odniesieniu do określonych powyżej wydatków.
Kwestia ta wymaga każdorazowo szczegółowej analizy – zarówno w zakresie weryfikacji konieczności zastosowania pre-współczynnika i/lub współczynnika VAT, jak i wyboru właściwej metodologii kalkulacji ww. proporcji.

Co z kwalifikowalnością VAT w projekcie?

Pojawienie się prawa do odliczenia VAT z wydatków ponoszonych na zakup i montaż instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej - w przypadku ich finansowania ze źródeł zewnętrznych - może z kolei wpływać na kwalifikowalność VAT, a w konsekwencji na wysokość otrzymywanego przez JST dofinansowania na realizację takich projektów.

Pragniemy wskazać, że – w zależności od szczegółowych zapisów umów o dofinansowanie – pojawienie się nawet częściowego prawa do odliczenia VAT może w niektórych przypadkach oznaczać konieczność wyłączenia całej kwoty podatku VAT z kwalifikowalności w projekcie (także w niepodlegającym odliczeniu zakresie).

Powyższe może wpłynąć na możliwości JST związane z finansowaniem projektów obejmujących montaż instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej. Kwestia ta powinna zatem zostać przeanalizowana pod kątem zapisów umowy o dofinansowanie i uwzględniona przez JST już na etapie planowania inwestycji.