Analizy
Opodatkowanie zysków z działalności prowadzonej przez polskich przedsiębiorców za granicą
Najważniejsze informacje dla osób fizycznych oraz płatników podatku od osób prawnych
Przedsiębiorcy mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w Polsce podlegają w naszym kraju opodatkowaniu w odniesieniu do całości osiąganych dochodów, nawet jeśli część działalności prowadzą zagranicą (np. mają zarejestrowany oddział albo wykonują prace budowlane poza Polską). Dotyczy to zarówno przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, jak i podatników podatku od osób prawnych.
Umowy międzynarodowe przewidują, że zyski polskich przedsiębiorców z działalności prowadzonej na terytorium jednego państwa są opodatkowane w tym państwie, o ile działalność prowadzona jest przez tzw. zakład zagraniczny. Zakład zagraniczny polskiego przedsiębiorcy powstaje, gdy wykonuje on działalność gospodarczą częściowo zagranicą:
- w sposób ciągły i zorganizowany poprzez stałą placówkę zlokalizowaną na terytorium drugiego państwa;
- za pośrednictwem osób uprawnionych do działania w imieniu przedsiębiorcy, albo
- polegającą na prowadzeniu placu budowy lub prac instalacyjnych.
Stała placówka
Stałą placówką w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania jest m.in. oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabryka, miejsce wydobywania bogactw naturalnych oraz każde inne miejsce, poprzez które polski przedsiębiorca chociażby częściowo prowadzi swoją działalność. Za stałą placówkę może być zatem uznany lokal, w którym przebywają pracownicy oddziału. Stała placówka może powstać nawet wtedy, gdy polski przedsiębiorca nie posiada żadnego tytułu prawnego do miejsca, w którym przebywają jego pracownicy. Przykładowo, może to być przestrzeń biurowa udostępniona przez zagranicznego kontrahenta personelowi oddelegowanemu do pracy zagranicą. W praktyce przyjmuje się, że stała placówka powstanie po minimum sześciu miesiącach, choć z praktyki wynika, że niektóre państwa mogą przyjmować inne kryteria powstania stałej placówki. Po upływie tego okresu, dochód osiągany przez zakład zagraniczny powinien być opodatkowany zagranicą.
Do powstania zakładu nie dojdzie jednak, jeżeli przedsiębiorca prowadzi, co prawda, część działalności zagranicą, ale wykonuje tam jedynie czynności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym wobec swojej głównej działalności. Ocena, jaka działalność będzie miała charakter przygotowawczy lub pomocniczy w przypadku każdego podatnika będzie wyglądała inaczej.
Działalność przedstawicieli (agentów zależnych)
Do powstania zakładu zagranicznego może również dojść, jeśli działalność polskiego przedsiębiorcy prowadzona jest przez tzw. agenta zależnego. Agentem zależnym jest osoba, która posiada i zwyczajowo wykonuje pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu polskiego przedsiębiorcy w tym państwie. Może to być przedstawiciel handlowy, hurtownik lub dystrybutor działający na danym rynku zagranicznym, który nie jest zatrudniony w Polskiej spółce. Za agenta zależnego może zostać uznana osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą we własnym zakresie lub spółka, która współpracuje z polskim przedsiębiorcą. Osoba ta musi jednak pozostawać faktycznie zależna od polskiego przedsiębiorcy pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomicznym.
Usługi pośrednictwa świadczone przez maklerów, generalnych komisantów i innych podobnych profesjonalistów nie spowodują powstania zakładu zagranicznego. Dodatkowo, podobnie jak przy stałej placówce, zakład podatkowy nie powstanie, jeżeli działalność zagraniczna będzie miała jedynie charakter przygotowawczy lub pomocniczy.
Prace budowlane lub instalacyjne
Niezależnie od powyższych uwag, zakład zagraniczny powstanie również, gdy polski podatnik prowadzi zagranicą prace budowlane lub instalacyjne, a czas realizacji jednego przedsięwzięcia przekracza dwanaście miesięcy. Zawarte przez Polskę konwencje o unikaniu podwójnego opodatkowania z niektórymi państwami przewidują inne okresy (np. 6 miesięcy w przypadku Kuwejtu). Dotyczy to zarówno zleceń, których głównym wykonawcą jest polski przedsiębiorca, jak i tych, w których działa jako podwykonawca lub jest odpowiedzialny tylko za część prac. Okres ten liczony jest już od rozpoczęcia prac przygotowawczych na placu budowy (np. pomiarów, uprzątnięcia i ogrodzenia terenu) do dnia przekazania obiektu gotowego do użytku lub odbioru wszystkich uzgodnionych prac. W praktyce, obliczanie okresu, po którym dochodzi do powstania zakładu zagranicznego wywołuje szereg problemów interpretacyjnych i nierzadko jest powodem sporów z organami podatkowymi zagranicą.
Zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu
Zakład zagraniczny powoduje powstanie szeregu obowiązków po stronie polskiego podatnika. Będzie on z reguły zobowiązany m.in. do rejestracji na cele podatkowe zagranicą, odpowiedniego przypisania kosztów i przychodów do zakładu oraz zapłaty zaliczek na podatek dochodowy zagranicą.
Zawarte przez Polskę umowy międzynarodowe przewidują różne metody unikania podwójnego opodatkowania, najczęściej jest to metoda wyłączenia lub zaliczenia. Tytułem przykładu, zgodnie z umową z Niemcami, dochód uzyskiwany za pośrednictwem zakładu zagranicznego w Niemczech będzie zwolniony z opodatkowania w Polsce (metoda wyłączenia). Natomiast na podstawie umowy z Rosją, zyski rosyjskiego oddziału polskiej spółki będą podlegały opodatkowaniu także w Polsce, ale podatnik zaliczy kwotę podatku zapłaconego w Rosji na poczet podatku należnego w Polsce (metoda zaliczenia).
Niektóre kategorie dochodów osiąganych za pośrednictwem zakładu zagranicznego mogą być dodatkowo opodatkowane w Polsce na podstawie przepisów o zagranicznych spółkach kontrolowanych (CFC).
Autorzy
