Ostrożnie optymistyczne prognozy na 2024 rok

Polska jest częścią zagłębia przemysłowego Unii Europejskiej. W ujęciu bezwzględnym wartość dodana powstająca w przetwórstwie przemysłowym w Polsce jest piątą najwyższą w UE (nie licząc Irlandii). Wśród największych gospodarek UE, przetwórstwo przemysłowe w relacji do PKB tylko w Niemczech odgrywa większą rolę niż w Polsce. Duże znaczenie przemysłu jest wyraźną cechą naszego regionu – obok Niemiec, to właśnie kraje grupy wyszehradzkiej oraz Rumunia i Słowenia wyróżniają się wysokim udziałem przetwórstwa przemysłowego w PKB na tle reszty UE.

Miniony rok był trudny dla przetwórstwa przemysłowego zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej. Nie znamy jeszcze statystyk za cały rok, ale wstępny odczyt danych o produkcji przemysłowej w Polsce za grudzień ukazujący spadek o 3,9% r/r został przyjęty pozytywnie, ponieważ konsensus ekonomistów zakładał jeszcze większą obniżkę (o 5,4%). I choć część tego spadku wynikała z mniejszej liczby dni roboczych, a w ujęciu miesiąc do miesiąca zaobserwowano wzrost, to wciąż wynik ten jest relatywnie słaby. Patrząc na te wyniki należy jednak pamiętać o dłuższej perspektywie – po pandemii przetwórstwo przemysłowe w Polsce weszło na nowy, szybszy trend, a obecne spowolnienie ma charakter cykliczny. Poza czynnikami makroekonomicznymi takimi jak spowolnienie związane z wyższymi stopami procentowymi koniecznymi do ograniczenia inflacji czy wysokimi cenami energii, dochodzą jeszcze dostosowania po pandemiczne. I tak, gdy na pierwszej fali odbicia po lockdown’ie korzystał przede wszystkim przemysł, to w drugim rzucie konsumenci zaczęli nabywać więcej usług. Ponadto, wraz z normalizacją sytuacji w łańcuchach dostaw, firmy zaczęły redukować wcześniej zgromadzone zapasy, co przejściowo ograniczyło popyt na nową produkcję.

Źródło: opracowanie własne Deloitte na podstawie danych GUS

Od drugiej połowy 2023 roku w polskiej gospodarce obserwujemy poprawę nastrojów. Wraz ze spadającą inflacją realne dochody pracowników ponownie zaczęły rosnąć przyczyniając się do wzrostu popytu krajowego. Sygnały poprawy nastrojów pojawiły się również w przetwórstwie przemysłowym, jednak sytuacja jest zróżnicowana między branżami. Wynika to w znacznej mierze z ekspozycji na eksport, ponieważ o ile w Polsce notujemy stopniową poprawę nastrojów, to w Niemczech, które są naszym największym partnerem handlowym, nastroje w 2023 roku uległy wręcz pogorszeniu. Nie pozostaje to bez wpływu na sytuację w polskim przemyśle. Porównując zmianę nastrojów w poszczególnych branżach, widać wyraźnie, że tam, gdzie powiązania z Niemcami są silniejsze, tam poprawa nastrojów była słabsza. Dlatego choć spodziewamy się wzrostu produkcji przemysłowej w Polsce w 2024 roku, to jesteśmy świadomi, że skala tej poprawy będzie w znacznej mierze zależała od sytuacji w Niemczech.

Tracker wskaźników nastrojów gospodarczych dla Polski i Niemiec (miesięcznie):

Wykres przedstawia opracowany przez Komisję Europejską wskaźnik nastrojów gospodarczych (ESI), będący połączeniem pięciu wskaźników sektorowych dla przemysłu (waga 40 %), usług (30 %), konsumentów (20 %), handlu detalicznego (5 %) i budownictwa (5 %). %). Salda konstruowane są jako różnica pomiędzy odsetkiem respondentów, którzy udzielili odpowiedzi pozytywnej i negatywnej. Wskaźnik nastrojów gospodarczych na wykresie śledzącym został wygładzony filtrem Hodricka Prescotta w celu wyeliminowania wahań krótszych niż 18 miesięcy. Jest to standardowa procedura przyjęta przez DG ECFIN (2022), ale filtr HP może być zawodny na końcach próbki.

Źródło: opracowanie własne Deloitte na podstawie danych Komisji Europejskiej oraz DG ECFIN (2023), metodologia opublikowana w European Business Cycle Indicators: 1st Quarter 2023. Technical Paper 063, April.

Wyzwania stojące przed przemysłem zmieniają się wraz z poprawą koniunktury. W poprzednich kwartałach obok ograniczonego popytu wyzwaniem dla firm były ceny energii i surowców i szerzej zakłócenia w łańcuchach dostaw. W miarę normalizacji na światowych rynkach problemy z tym związane i presja kosztowa przez nie generowana spada. Jednocześnie jednak wraz z rosnącą koniunkturą wyzwaniem pozostaną szybko rosnące płace. Już teraz widać to w danych o inflacji, która szybciej spada w przypadku towarów, gdzie istotne znaczenie mają właśnie surowce i energia, a wolniej w przypadku usług, gdzie kluczowe są koszty pracy.

- Aleksander Łaszek, Senior Manager w zespole ds. analiz ekonomicznych Deloitte.

Prognozy na 2024 rok

Perspektywy przetwórstwa przemysłowego na 2024 rok w Polsce są ostrożnie optymistyczne. Strukturalne czynniki stojące za sukcesem polskiego przemysłu w ostatnich dekadach – otwarcie na rynek unijny, wzrost produktywności, duża liczba poddostawców i dostępność wykwalifikowanych pracowników, a także konkurencyjność cenowa wciąż nam sprzyjają. Dodatkowo wraz z rosnącą presją na dywersyfikację i/lub skracanie łańcuchów dostaw liczne firmy europejskie będą przenosiły z Azji część produkcji bliżej rynków docelowych, czyli być może do Polski. Obok tych szans widoczne są też zagrożenia. Starzenie się społeczeństwa, którego efekt dla rynku pracy łagodzi częściowo napływ emigrantów, będzie silnie ograniczać dostępność pracowników. Wyzwaniem pozostaje także transformacja energetyczna – oparcie energetyki na węglu będzie coraz większą barierą dla inwestorów dążących do dekarbonizacji procesów produkcyjnych. Jednocześnie stwarza to jednak szanse dla wybranych sektorów – przy braku pracowników więcej firm będzie inwestowało w automatyzację i robotyzację. Dekarbonizujące się firmy będą inwestować w większą efektywność energetyczną czy elektryfikację, na czym już korzystamy jako największy producent baterii do samochodów elektrycznych w EU. Zagrożeniem zewnętrznym, na które mamy minimalny wpływ, są powracające tendencje protekcjonistyczne na świecie, często ubierane w płaszcz polityki przemysłowej, które mogą zmniejszyć znaczenie polskiego przemysłu w globalnych łańcuchach dostaw.

Bez znaczących inwestycji w rozwój nowoczesnego, innowacyjnego i zrównoważonego przetwórstwa trudno będzie utrzymać dotychczasowe przewagi i zbudować międzynarodową konkurencyjność polskiego przemysłu w długim okresie.