7 najważniejszych zmian wynikających z implementacji w Polsce dyrektywy AML V

Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw z dnia 27 lutego 2020 r. („Projekt”)¹, który przewiduje szereg zmian w obowiązujących przepisach.

Drobna, ale istotna zmiana w odniesieniu do procedur AML znalazła się w planowanym art. 50 ust. 1 Projektu. Nowelizacja nakazuje instytucjom obowiązanym bieżącą weryfikację i w razie potrzeby aktualizację ich procedur AML. Oznacza to konieczność zapewnienia takich mechanizmów, które pozwolą systematycznie czuwać nad ich aktualizacją.

Na początek jednak trzeba będzie dostosować procedury AML do pozostałych planowanych zmian, z których kilka, w naszej ocenie najistotniejszych, przedstawiamy poniżej.
 

1. Więcej podmiotów będzie obowiązanych do wskazania swoich beneficjentów rzeczywistych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych („CRBR”)

Zaproponowano rozszerzenie katalogu podmiotów obowiązanych do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji o:

• trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne:
  • mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
  • nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w imieniu lub na rzecz trustu;
• spółki partnerskie;
• europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
• spółki europejskie;
• spółdzielnie;
• spółdzielnie europejskie;
• stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego;
• fundacje.

Jednocześnie przypominamy, że dla wszystkich podmiotów już teraz wymienionych w Ustawie AML termin na zgłoszenie beneficjentów rzeczywistych do CRBR upłynął 17 lipca. Na spółki, które nie dopełniły w terminie tego obowiązku mogą zostać nałożone kary pieniężne do 1 miliona złotych.

2. Działalność w zakresie walut wirtualnych będzie wymagała wpisu do rejestru i odpowiednich kwalifikacji

Zgodnie z Projektem działalność w zakresie walut wirtualnych może być wykonywana wyłącznie po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych. Rejestr ten prowadzić będzie minister właściwy do spraw finansów publicznych. Niedopełnienie obowiązku dokonania wpisu będzie zagrożone karą pieniężną do wysokości 100.000 złotych. Podmioty prowadzące tę działalność będą musiały spełniać dodatkowe wymogi, w tym „posiadania wiedzy lub doświadczenia związanego z działalnością w zakresie walut wirtualnych”.

Warunek ten będzie uznany za spełniony w przypadku „1) ukończenia szkolenia lub kursu obejmujących prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych lub 2) wykonywania, przez okres co najmniej roku, czynności związanych z działalnością w zakresie walut wirtualnych”. Spełnienie tych wymogów musi być potwierdzone odpowiednimi dokumentami. Kwestie przeciwdziałania praniu pieniędzy i kryptowalut omawialiśmy już szerzej na naszym blogu.

3. Środki bezpieczeństwa finansowego względem klientów z którymi utrzymywane są stosunki gospodarcze trzeba będzie stosować częściej

W Projekcie doprecyzowano, że instytucje obowiązane powinny stosować środki bezpieczeństwa finansowego w stosunku do klientów, z którymi utrzymują stosunki gospodarcze, w szczególności gdy:

• doszło do zmiany uprzednio ustalonego charakteru lub okoliczności stosunków gospodarczych;
• doszło do zmiany uprzednio ustalonych danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego;
• instytucja obowiązana była w ciągu danego roku kalendarzowego zobowiązana na podstawie przepisów prawa do skontaktowania się z klientem w celu weryfikacji informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych, w szczególności gdy obowiązek taki wynikał z przepisów ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami.

Warto przytoczyć w tym miejscu opinię Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020 r., zgodnie z którą ten zapis Projektu powinien zostać doprecyzowany. W obecnym brzmieniu proponowanego przepisu nawet zmiana adresu beneficjenta rzeczywistego będzie powodować konieczność przeprowadzenia ponownej weryfikacji klienta.

Zwrócono uwagę, że potrzeba zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego powinna być uzależniona od takich zmian, które mogą wpłynąć na ocenę ryzyka. Jedynie kluczowe zmiany takie jak np. dotyczące struktury właścicielskiej powinny w konsekwencji prowadzić do ponownego przeprowadzenia analizy ryzyka klienta.

4. Odstąpienie od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego przy transakcjach bezgotówkowych do kwoty 150 EUR

Podniesiono także do 150 EUR (z 50 EUR) limit bezgotówkowych transakcji płatniczych, który upoważnia do odstąpienia od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego (art. 38 ust. 1 Ustawy AML).

5. Wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego będą stosowane częściej

Rozszerzono katalog okoliczności, które przemawiają za stosowaniem wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego o następujące sytuacje:

• powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z ropą naftową, bronią, metalami szlachetnymi, produktami tytoniowymi, artefaktami kulturowymi, kością słoniową, gatunkami chronionymi lub innymi przedmiotami o znaczeniu archeologicznym, historycznym, kulturowym i religijnym lub o szczególnej wartości naukowej;
• powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z klientem będącym obywatelem państwa trzeciego i ubiegającym się o prawo pobytu lub obywatelstwo w państwie członkowskim w zamian za transfery kapitałowe, nabycie własności lub obligacji skarbowych bądź inwestycje w podmioty o charakterze korporacyjnym w danym państwie członkowskim.

6. Instytucje obowiązane będą musiały weryfikować czy dane w CRBR są prawdziwe

Projekt zakłada, że instytucja obowiązana będzie odnotowywać rozbieżności pomiędzy informacjami zgromadzonymi w CRBR, a ustalonymi przez nią informacjami o beneficjencie rzeczywistym klienta i podejmie czynności w celu wyjaśnienia przyczyn tych rozbieżności. Instytucja obowiązana powinna, w razie zidentyfikowania rozbieżności, przekazać do CRBR zweryfikowaną informację wraz z uzasadnieniem i właściwą dokumentacją.

Konsekwentnie, projektowana ustawa wprost reguluje, że instytucje obowiązane identyfikując beneficjentów rzeczywistych nie mogą polegać wyłącznie na informacjach pochodzących z CRBR, ani z analogicznych rejestrów prowadzonych w państwach członkowskich.

Domniemanie prawdziwości danych wprowadzonych do CRBR nie będzie mieć zatem praktycznego znaczenia dla instytucji zobowiązanych.

Warto podkreślić, że zmiana dotycząca omawianego powyżej art. 37 ust. 4 Ustawy AML została także negatywnie oceniona przez Radę Legislacyjną. Trudno oprzeć się wrażeniu, że takie brzmienie proponowanego przepisu niejako przenosi z Państwa na instytucje zobowiązane obowiązek czuwania nad rzetelnością i prawdziwością danych zawartych w CRBR.

7. Działalność w zakresie dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków będzie podlegała przepisom AML

Zgodnie z Projektem, lista instytucji obowiązanych zostanie poszerzona o podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie obrotu, pośrednictwa w obrocie lub przechowywania dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków w zakresie transakcji o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane.
 

[1] https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12330901/katalog/12666707#12666707