Analizy

Ostrożnie z ochroną przedemerytalną

Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS

Strefa pracodawcy: podatki i prawo 8/2017| 19 maja 2017 r.

W dniu 1 października wchodzi w życie nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przewiduje ona m.in. przywrócenie wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Pracodawcy powinni być przygotowani na to, że od 1 października b.r. niektórzy pracownicy, którym dotychczas brakowało więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, zostaną objęci ochroną przedemerytalną przewidzianą w art. 39 k.p. Co istotne, w niektórych przypadkach będzie ona działać również po osiągnięciu przez pracownika wieku emerytalnego.

Szczególna ochrona pracowników w wieku przedemerytalnym

Artykuł 39 k.p. przewiduje zakaz wypowiedzenia umowy o pracę pracownikom, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Zakaz wypowiedzenia umowy z art. 39 k.p. nie oznacza, że nie może ona ulec rozwiązaniu w okresie ochrony przedemerytalnej na skutek wypowiedzenia dokonanego przed rozpoczęciem tego okresu. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę pracownikowi w momencie, gdy nie jest on jeszcze objęty ochroną, nawet jeżeli z uwagi na długość okresu wypowiedzenia, umowa ulegnie rozwiązaniu w momencie, gdy pracownik będzie już podlegał ochronie przed wypowiedzeniem.

Więcej pracowników chronionych po obniżeniu wieku emerytalnego

Obniżenie wieku emerytalnego, które nastąpi od 1 października 2017 r., wiązać się będzie m.in. z tymczasową zmianą zasad ochrony wynikającej z art. 39 k.p. Dotychczas ochrona ta ustawała bowiem z momentem osiągnięcia wieku emerytalnego. Natomiast po zmianach przepisów, część pracowników będzie podlegać ochronie mimo osiągnięcia wieku emerytalnego. Może to powodować wątpliwości, czy konkretny pracownik podlega ochronie przewidzianej w art. 39 k.p. Dlatego też, w celu uniknięcia sporów sądowych, zanim pracodawca wręczy pracownikowi wypowiedzenie, powinien się upewnić, czy dana osoba nie jest przypadkiem objęta ochroną i przez jaki okres ochrona ta przysługuje.

Przepisy przejściowe nowelizacji przywracającej wiek emerytalny na poziomie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn wyróżniają dwie grupy pracowników, którzy będą podlegać ochronie na nieco odmiennych zasadach niż te wynikające wprost z art. 39 k.p.:

  • osoby, które w dniu wejścia w życie nowelizacji (1 października 2017 r.) będą już objęte ochroną z art. 39 k.p., będą podlegały ochronie do osiągnięcia wyższego wieku emerytalnego wynikającego z obecnie obowiązujących przepisów o wieku emerytalnym;
  • pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie nowelizacji (1 października 2017 r.) nie będą objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 k.p. i osiągną wiek emerytalny (wynoszący dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat) przed upływem czterech lat od dnia wejścia w życie tych przepisów, będą korzystać z ochrony stosunku pracy przez okres czterech lat od dnia wejścia w życie nowelizacji, czyli do 1 października 2021 r.

Przepisy przejściowe regulują także sytuację osób, które w dniu 1 października 2017 r. nie będą pracownikami. Celem tych przepisów jest zagwarantowanie wszystkim osobom, którym w związku ze zmianą przepisów będzie brakować do osiągnięcia niższego wieku emerytalnego mniej niż cztery lata, minimum czteroletniego okresu ochrony przed wypowiedzeniem, bez względu na to, czy akurat w dniu wejścia w życie nowych przepisów będą pozostawały w zatrudnieniu.

Wysoka cena za brak znajomości przepisów

Brak znajomości przepisów dotyczących ochrony stosunku pracy pracowników w okresie przedemerytalnym, a w szczególności przepisów przejściowych nowelizacji, może narazić pracodawcę na istotne ryzyko finansowe. Jeżeli pracodawca wypowie pracownikowi umowę o pracę, będąc w błędnym przekonaniu, że dany pracownik nie podlega ochronie przed wypowiedzeniem, takie wypowiedzenie będzie niezgodne z prawem.

Konsekwencje bezprawnego wypowiedzenia mogą być dla pracodawcy bardziej dotkliwe niż w przypadku nieprawidłowego wypowiedzenia umowy pracownikowi, który nie podlega szczególnej ochronie. W razie przywrócenia do pracy pracownika w wieku przedemerytalnym na skutek odwołania do sądu, przysługuje mu wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy – bez zastosowania ograniczenia wysokości kwoty takiego wynagrodzenia do maksymalnie dwumiesięcznej płacy. Ponadto, w przypadku pracownika podlegającego ochronie na podstawie art. 39 k.p., sąd, co do zasady, nie może orzec odszkodowania zamiast przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe.

 

Szerzej na ten temat eksperci Deloitte Legal wypowiadali się w artykule w Tygodniku Kadry i Płace, w Dzienniku Gazecie Prawnej z 12 maja 2017 r.

Subskrybuj newsletter "Strefa pracodawcy: podatki i prawo"

Subskrybuj na e-mail powiadomienia o nowych wydaniach

Czy ta strona była pomocna?