Projekt ustawy o pracowniczych planach kapitałowych już na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego

Kalendarium ustawy o PPK

Planowany termin wejścia w życie ustawy to 1 stycznia 2019 r.

W dniu wejścia w życie ustawy obowiązkiem zawarcia umowy z TFI o zarządzanie PPK zostaną automatycznie objęci pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 osób i potem sukcesywnie:

• pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 osób – od 1 lipca 2019 r.
• pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 osób – od 1 stycznia 2020 r.
• wszyscy pracodawcy (także mikro – zatrudniający do 9 osób) – od 1 lipca 2020 r.

Istotnym jest, że obowiązek zawarcia umowy o zarządzanie PPK będzie obejmował także podmioty, które współpracują wyłącznie z osobami na umowach cywilnoprawnych (z wyjątkiem samozatrudnionych) i nie zatrudniają typowych pracowników, a nawet te opłacające wynagrodzenia wyłącznie członkom rad nadzorczych z tytułu pełnienia funkcji i za których podmiot opłaca obowiązkowo składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Obowiązek będzie obejmował także pracodawców zagranicznych zatrudniających polskich pracowników, zleceniobiorców lub członków rad nadzorczych, którzy z tego tytułu są obligatoryjnie objęci ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi w Polsce. W praktyce obowiązek będzie dotyczył pracodawców z UE, którzy zatrudniają w Polsce pracowników, przy czym obejmie ich w momencie, gdy ustawa zacznie mieć zastosowanie do mikroprzesdsiębiorców (zakłada się, że będzie to 1 lipca 2020 r.).

Wybór PPK przez pracodawcę

Pracodawca będzie zobowiązany do zawarcia umowy o zarządzanie PPK tylko z jednym TFI, przy czym będzie mógł wybrać spośród PPK założonych i administrowanych przez różne TFI (także prywatne).

Prezentacja wszystkich dostępnych planów PPK ma zostać umieszczona na portalu prowadzonym przez Państwowy Fundusz Rozwoju. W praktyce, na wybór i podpisanie umowy o zarządzanie pracodawca już zatrudniający pracowników będzie miał 90 dni od dnia, w którym zaczną obejmować go przepisy ustawy (nowy pracodawca – 90 dni od zatrudnienia pierwszego pracownika). Pracodawca będzie zobowiązany zasięgnąć opinii zakładowej organizacji związkowej lub innej reprezentacji osób zatrudnionych przed wyborem PPK.

Jeśli pracodawca nie zawrze umowy o zarządzanie z TFI w terminie, PFR wezwie do zawarcia umowy o zarządzanie w terminie kolejnych 30 dni. Zrobi to po otrzymaniu informacji z ZUS, który taką informację będzie przekazywać w każdym roku do ostatniego dnia lutego. Po upływie tego terminu pracodawca z mocy prawa zostanie przydzielony (nawet bez zawarcia umowy) do TFI, w którym większościowym akcjonariuszem będzie PFR. Umowa będzie obowiązywać od następnego dnia po upływie tego dodatkowego 30-dniowego terminu.

Ważne jest, że ustawa przewiduje grzywnę dla osoby „zobowiązanej do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego” za uchylenie się przez pracodawcę od zawarcia umowy na zarządzanie PPK w terminie, w wysokości od 1.000 do 30.000 złotych. Za uporczywe uchylanie się od zawarcia umowy o zarządzanie PPK, obok grzywny (liczonej wg przepisów karnych), będzie grozić dodatkowo 2 lata kary pozbawienia lub ograniczenia wolności.

Uczestnictwo pracowników w PPK

Zapisanie zatrudnionych do PPK następuje automatycznie. Pracodawca ma obowiązek zawrzeć z TFI w imieniu i na rzecz każdego zatrudnionego (w tym zleceniobiorców i członków rad nadzorczych, którzy z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie) umowę o prowadzenie PPK w terminie 7 dni od upływu 90 dni od daty zatrudnienia. Jeżeli tego nie zrobi w tym czasie, będzie przyjmować się, że w pierwszym dniu po upływie tego terminu, z mocy prawa powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK pomiędzy zatrudnionym a TFI, z którym pracodawca zawarł umowę o zarządzanie PPK, tudzież z TFI prowadzonym przez PFR (od daty w której uważać się będzie za zawartą umowę o zarządzanie).

Ustawa zakłada przymusową wypłatę transferową z poprzednich PPK zatrudnionego do PPK prowadzonego przez aktualnego pracodawcę, chyba że zatrudniony się wyraźnie temu sprzeciwi. Dopuszcza się, że jedna osoba może mieć otwarte rachunki PPK w różnych TFI.

Każdy zatrudniony może zrezygnować z odprowadzania składki do PPK składając do pracodawcy pisemną deklarację. Złożenie takiej deklaracji nie rozwiązuje umowy na prowadzenie PPK, a jedynie zawiesza obowiązek pracodawcy odprowadzania składek na PPK za takiego pracownika. Deklaracja ma być ważna od kolejnego miesiąca po jej złożeniu, zatem pracodawca będzie musiał odprowadzić składki na PPK za co najmniej 1 miesiąc.

Deklaracja ma być ważna przez okres 2 lat, zatem ponowne automatyczne rozpoczęcie odprowadzania składek na PPK za zatrudnionych, którzy zrezygnowali z uczestnictwa z PPK w okresie od wejścia w życie ustawy będzie przypadać na 1 kwietnia 2021 r., a następnie co 2 lata (1 kwietnia 2023 r., 1 kwietnia 2025 r. itd.). W każdym czasie osoba, która wcześniej zadeklarowała, że nie chce by za nią odprowadzać składki do PPK, będzie mogła zmienić zdanie składając pisemną deklarację.

Warto wskazać, że ustawa wprowadza przepis karny za nakłanianie pracowników do rezygnacji z oszczędzania w PPK. Osoba upoważniona do działania w imieniu pracodawcy lub działająca z jego inicjatywy będzie podlegać karze grzywny, karze ograniczenia wolności (do 12 miesięcy) lub karze pozbawienia wolności do 2 lat.

Wysokość składek na PPK

Składka podstawowa finansowana przez pracodawcę ma wynosić 1,5% wynagrodzenia miesięcznie i może być dobrowolnie podwyższona o składkę dodatkową do 2,5% wynagrodzenia (decyzja należeć będzie do pracodawcy). Składka podstawowa zatrudnionego ma wynosić 2% wynagrodzenia (o tyle spadnie dochód pracownika netto miesięcznie) i może być dobrowolnie podwyższona przez zatrudnionego o kolejne 2% wynagrodzenia.

PPK a PPE

Z obowiązku zapisania się do TFI będą zwolnieni (przepisów ustawy PPK nie będzie się do nich stosować) pracodawcy, którzy na dzień wejścia w życie ustawy będą prowadzić Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) i odprowadzać składkę podstawową w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia. Obecnie projekt nie wspomina o minimalnym okresie trwania PPE przed datą wejścia w życie ustawy, choć wcześniej zapowiadany był wymóg 6 miesięcy działania PPE w zakładzie.

Pracodawca, który prowadzi PPE  zostanie objęty automatycznie przepisami ustawy o PPK z dniem:

1. zawieszenia naliczania i odprowadzania składek podstawowych do PPE;
2. obniżenia składek podstawowych do PPE poniżej 3,5 % wynagrodzenia;
3. opóźnienia w odprowadzaniu składek podstawowych do PPE powyżej 90 dni;
4. likwidacji PPE.

Projekt ustawy o PPK przewiduje nowelizację ustawy o PPE w zakresie umożliwiającym:

1. uczestnictwo w PPE zatrudnionym na umowie agencyjnej, umowie zlecenia, umowie o świadczeniu usług, osobom otrzymującym wynagrodzenie za pełnienie funkcji członków w radach nadzorczych (nie będzie to obligatoryjne – o ich uczestnictwie w PPE ma decydować znowelizowana umowa zakładowa);
2. wypłaty transferowe z PPK do PPE (i odwrotnie);
3. ograniczenie wysokości kosztów i opłat pobieranych przez instytucję finansową do 0,6% wartości zarządzanych środków w skali roku;
4. samodzielne wnoszenie składek dobrowolnych do PPE przez uczestników, który nie są już zatrudnieni u pracodawcy (o ile będzie to przewidywać umowa zakładowa).

Jak wynika z projektu, w przypadku, gdy PPE nie będzie przewidywało uczestnictwa dla zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych i członków rad nadzorczych (od 1 stycznia 2019 r.) pracodawca, który będzie prowadzić PPE, i tak będzie zobowiązany do utworzenia PPK właśnie dla tych osób, z upływem terminów na zawarcie umowy z TFI o zarządzanie PPK oraz na zawarcie indywidualnych umów o prowadzenie PPK za tych zatrudnionych (członków rady).

Działalność inwestycyjna PPK

Projekt ustawy nie definiuje, w co będą mogły inwestować TFI prowadzące PPK. Ustawa wprowadza obowiązek zarządzania co najmniej czterema funduszami inwestycyjnymi (lub subfunduszami), stosując w nich odmienne zasady polityki inwestycyjnej. W zależności od wieku uczestników, ich środki będą gromadzone na stosowanych funduszach. Im bardziej uczestnik zbliża się do wieku emerytalnego, tym bardziej jego środki powinny być zostać zalokowane na funduszach zapewniających ich większe bezpieczeństwo.

PFR będzie mógł wpływać na decyzje inwestycyjne TFI, którego będzie akcjonariuszem większościowym. Nadzór nad działalnością pozostałych TFI (w tym TFI zagranicznych – ale tylko w zakresie określonym ustawą) ma sprawować Komisja Nadzoru Finansowego.

Z naszej strony będziemy śledzili dalsze losy projektu i jego konsultacji.

Projekt ustawy dostępny na: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12308305