Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach

Prace nad kompleksową nowelizacją ustawy o cudzoziemcach zakończyły się pod koniec listopada 2017 r. Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 12.01.2018, poz. 107) została podpisana przez Prezydenta w grudniu 2017 r. i opublikowana w styczniu 2018 r. Oprócz przepisów związanych z wdrożeniem Dyrektywy ICT nowelizacja zawiera też inne ważne zmiany związane z legalizacją pobytu cudzoziemców w Polsce, które wchodzą w życie już w przyszłym miesiącu lub od 1 stycznia 2019 r.

Przeniesienie pracowników w ramach przedsiębiorstw powiązanych (Intra-corporate transfer) i mobilność w ramach UE

Dyrektywa ICT została przyjęta w celu ułatwienia mobilności pracownikom przenoszonym wewnątrz przedsiębiorstwa w obrębie UE („mobilność wewnątrzunijna”) oraz zmniejszenie obciążeń administracyjnych związanych z wykonywaniem pracy w kilku państwach członkowskich. W tym celu na mocy tej dyrektywy ustanowiono specjalny system mobilności wewnątrzunijnej, zgodnie z którym posiadacz ważnego zezwolenia na przeniesienie wewnątrz przedsiębiorstwa (tzw. ICT permit) wydanego przez jedno państwo członkowskie ma prawo wjazdu, pobytu i pracy w jednym państwie członkowskim lub większej ich liczbie zgodnie z przepisami regulującymi mobilność krótko i długoterminową.

Wprowadzane przepisy dotyczące mobilności w ramach UE dotyczą obywateli państw trzecich, którzy są zatrudnieni przez podmioty międzynarodowe zlokalizowane poza terytorium UE i kwalifikują się do kategorii wymienionych wcześniej (kadra kierownicza, specjaliści oraz stażyści), a następnie są przenoszeni do podmiotów powiązanych przedsiębiorstwa międzynarodowego w celu tymczasowego wykonywania pracy na terytorium państw członkowskich UE. Po zakończeniu przeniesienia w ramach ICT, które trwa maksymalnie 3 lata (1 rok w przypadku stażystów), pracownik musi powrócić do firmy macierzystej lub innego podmiotu powiązanego z siedzibą poza UE.
Wdrożenie Dyrektywy ICT do porządków prawnych poszczególnych krajów członkowskich UE powinno nastąpić do 29 listopada 2016 r. Pomimo tego terminu w części krajów członkowskich nadal trwają prace nad implementacją przepisów dotyczących mobilności (m.in. Belgia, Szwecja, Grecja, Finlandia). Warto także odnotować, że z obowiązku wdrożenia dyrektywy wyłączyły się niektóre państwa członkowskie: Dania, Irlandia oraz Wielka Brytania.

Zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa oraz w celu korzystania z mobilności długoterminowej

W ramach znowelizowanych przepisów ustawy o cudzoziemcach dodana została nowa kategoria zezwolenia na pobyt czasowy przewidziana dla cudzoziemców, którzy wykonują pracę u pracodawcy zagranicznego mającego siedzibę poza UE oraz ich pierwszym lub najdłuższym pobytem w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa będzie pobyt (i praca) w jednostce przyjmującej w Polsce. Uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy wymaga jednak spełnienia szeregu warunków formalnych przez cudzoziemca m.in. posiadanie adekwatnych do przedmiotu działalności jednostki przyjmującej kwalifikacji zawodowych i doświadczenia niezbędnego w jednostce przyjmującej, czy określonego stażu pracy w jednostce macierzystej przed przeniesieniem (co najmniej 12 miesięcy w przypadku pracy w charakterze pracownika kadry kierowniczej lub specjalisty oraz 6 miesięcy w przypadku pracy w charakterze pracownika odbywającego staż).

Kolejną nową kategorią zezwolenia wprowadzaną w ramach nowelizacji będzie zezwolenie na pobyt w celu korzystania z mobilności. Przez mobilność rozumieć należy uprawnienie cudzoziemca do wjazdu i pobytu na terytorium państwa członkowskiego UE w celu wykonywania pracy w charakterze pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w jednostce przyjmującej mającej siedzibę w danym państwie UE w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, które wynika z posiadania przez cudzoziemca dokumentu pobytowego ICT wydanego przez inne państwo UE niż to, w którym on korzysta z mobilności. Zezwolenia w celu korzystania z mobilności długoterminowej (powyżej 90 dni) udziela się na okres nie dłuższy niż okres ważności posiadanego przez cudzoziemca dokumentu pobytowego ICT, wydanego przez inne państwo UE, z tym, że zezwolenia w celu odbywania stażu udziela się na okres do 1 roku.

W odróżnieniu od dotychczas obwiązujących procedur imigracyjnych dotyczących uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy przez cudzoziemców w Polsce stroną postępowania jest wyłącznie jednostka przyjmująca. Oznacza to, że z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy występuje jednostka przyjmująca mająca siedzibę na terytorium Polski do wojewody właściwego ze względu na główną siedzibę tej jednostki. Cudzoziemiec, którego będzie dotyczyć przeniesienie w ramach grupy przedsiębiorstw, nie ma więc obowiązku osobistego stawienia się w urzędzie celem złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt tak jak w przypadku pozostałych procedur pobytowych. Decyzja pobytowa powinna być wydana przez właściwego wojewodę w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku wraz z wymaganymi w procesie dokumentami. Po uzyskaniu decyzji pobytowej, cudzoziemiec ubiega się o wjazd na terytorium Polski na podstawie specjalnej wizy wjazdowej i po przyjeździe może ubiegać się o kartę pobytu w Polsce (z adnotacją „ICT”).

Mobilność krótkoterminowa

W celu skorzystania przez cudzoziemca z mobilności krótkoterminowej na terytorium Polski (do 90 dni pobytu w okresie każdych 180 dni) jednostka przyjmująca danego pracownika w ramach transferu wewnątrz grupy w innym państwie UE (które to państwo wydało zezwolenie ICT) powinna złożyć zawiadomienie w języku polskim do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców w Polsce z informacją, że cudzoziemiec zamierza skorzystać z mobilności i pracować na terytorium Polski na rzecz danej jednostki przyjmującej. W przypadku powyższej procedury mobilności krótkoterminowej nie jest wydawana decyzja pobytowa przez lokalny urząd wojewódzki, a cudzoziemiec może legalnie wjeżdżać i przebywać na terytorium Polski na podstawie karty pobytu (z adnotacją „ICT”) wydanej przez inny kraj członkowski UE.

Inne ważne zmiany dotyczące legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce

Znowelizowane przepisy wprowadzają możliwość ubiegania się przez cudzoziemców od początku 2019 r. o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, jeżeli celem ich pobytu w Polsce będzie wykonywanie pracy w zawodzie pożądanym dla polskiej gospodarki. Do udzielenia tego rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy, nie będzie wymagane przedstawienia informacji starosty o braku zaspokojenia potrzeb kadrowych (tzw. test lokalnego rynku pracy). Wykaz zawodów pożądanych dla polskiej gospodarki będzie mógł być określony w rozporządzeniu do ustawy przez ministra właściwego do spraw pracy w porozumieniu z ministrem gospodarki z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy dla zawodów, dla których w skali całego kraju występuje deficyt pracowników. Cudzoziemcy, posiadający zezwolenie na pobyt i pracę w zawodach pożądanych dla polskiej gospodarki, będą mogli pozostawać bez pracy przez okres nie dłuższy nie 3 miesiące oraz nie więcej niż 2 razy w okresie ważności zezwolenia (bez groźby wycofania zezwolenia na pobyt). Jednak największą korzyścią z posiadania tego rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy, będzie możliwość ubiegania się o udzielenie zezwolenia na pobyt stały już po 4 latach pobytu w Polsce na podstawie zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w zawodzie pożądanym dla polskiej gospodarki.

Kolejną zmianą wprowadzoną do ustawy o cudzoziemcach jest stworzenie ram prawnych umożliwiających kontrolę i zarządzanie migracjami cudzoziemców do Polski w celach związanych z wykonywaniem pracy i prowadzeniem działalności gospodarczej - możliwość nałożenia w przyszłości limitów wydawanych zezwoleń na pobyt dla cudzoziemców w związku z pracą, prowadzoną działalnością gospodarczą czy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa. Przepisy dające możliwość nakładania limitów w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego ds. wewnętrznych wchodzą w życie od 1.01.2019 r.

Nowelizacja ustawy ma również na celu usprawnienie niektórych dotychczasowych procedur imigracyjnych biorąc pod uwagę praktyczne doświadczenia urzędów i cudzoziemców w stosowaniu obecnie obowiązujących przepisów. Z pewnością należy też odnotować wprowadzenie dla cudzoziemców przebywających w Polsce nowych obowiązków, z których najważniejszym wydaje się być wprowadzenie wymogu znajomości języka polskiego w przypadku cudzoziemców ubiegających się w Polsce o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE.