Kolejne podmioty wdrożą Zasady ładu korporacyjnego KNF?

Artykuł

Kolejne podmioty wdrożą Zasady ładu korporacyjnego KNF?

Biuletyn prawny dla branży finansowej | Listopad 2022 r.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie oczekuje obecnie na podpis Prezydenta, a w Rządowym Centrum Legislacyjnym trwają prace nad ustawą działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora. Zgodnie z tymi przepisami instytucje pożyczkowe oraz przedsiębiorstwa windykacyjne zostaną objęte nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Czy nowe podmioty nadzorowane powinny wdrożyć Zasady ładu korporacyjnego KNF („ZŁK”)? Czy trzeba będzie wdrożyć polityki, strukturę organizacyjną i zasady niezależności nakładane w ZŁK? W jaki sposób adekwatnie i proporcjonalnie zastosować te zasady?

W dniu 27 października 2022 r. Senat przyjął uchwałę w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie – tzw. „ustawę antylichwiarską”. 28 października uchwała ta trafiła do Sejmu, a 4 listopada odbyło się w tej sprawie posiedzenie sejmowej Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Ostatecznie Sejm zadecydował o odrzuceniu wszystkich poprawek wniesionych przez Senat i projekt ustawy oczekuje obecnie na podpis Prezydenta. Zgodnie z jego treścią większość zmian miałaby obowiązywać już po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Projekt ustawy antylichwiarskiej ma na celu bardziej restrykcyjne uregulowanie sektora pożyczek pozabankowych (udzielanych przez instytucje pożyczkowe). Wprowadza m. in. zmianę maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego. Celem projektodawcy jest również zapobieganie zjawisku „rolowaniu kredytów”. Istotną procedowaną zmianą jest również modyfikacja obowiązków i praw instytucji pożyczkowych związanych z badaniem zdolności kredytowej i skutków naruszenia tych obowiązków.

Z perspektywy tego artykułu warto w szczególności zwrócić uwagę na nowe zasady nadzoru nad działalnością prowadzoną przez instytucje pożyczkowe. Działalność instytucji pożyczkowych w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego będzie podlegać nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy, projekt zakłada wprowadzenie do ustawy o kredycie konsumenckim szeregu nowych rozwiązań związanych z ustanowieniem nadzoru nad instytucjami pożyczkowymi, który miałby być sprawowany przez KNF. W ocenie projektodawcy taki nadzór będzie skutkował wzmocnieniem ochrony osób korzystających z usług instytucji pożyczkowych w zakresie, w jakim udzielają one kredytu konsumenckiego.

Prace nad objęciem kolejnego podmiotu nadzorem KNF nie są aktualnie odosobnionym przypadkiem. W Rządowym Centrum Legislacji 3 października 2022 r. opublikowano projekt ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora („ustawa windykacyjna”), który ma kompleksowo regulować działalność sektora windykacyjnego. Tak jak w przypadku projektu ustawy antylichwiarskiej – projekt został zainicjowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Zgodnie z tym projektem, organem nadzoru nad działalnością przedsiębiorstw windykacyjnych jest minister właściwy do spraw gospodarki, z zastrzeżeniem, że w zakresie określonym ustawą o nadzorze nad rynkiem finansowym organem nadzoru jest Komisja Nadzoru Finansowego. Przy czym w zakresie dotyczącym nadzoru nad działalnością windykatorów – właściwy jest wojewoda. Projekt zakłada również wprowadzenie szeregu uprawnień dla KNF.

Zgodnie z projektem ustawy antylichwiarskiej i projektem ustawy windykacyjnej zmieni się również ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym, wskazując na nadzór nad instytucjami pożyczkowymi i nadzór nad przedsiębiorstwami windykacyjnymi, sprawowany zgodnie z przepisami właściwych ustaw.

W związku z objęciem instytucji pożyczkowych oraz przedsiębiorstw windykacyjnych nadzorem KNF powstaje pytanie czy będą one musiały spełniać wymogi regulacyjne, które Komisja kieruje (co do zasady) do wszystkich podmiotów nadzorowanych – np. Zasady ładu korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych?

Zasady ładu korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych („ZŁK”) to dokument przyjęty uchwałą KNF z dnia 22 lipca 2014 r. (przyjęte zasady obowiązują od dnia 1 stycznia 2015 r.). ZŁK są zbiorem zasad określających relacje wewnętrzne i zewnętrzne instytucji nadzorowanych, w tym relacje z udziałowcami i klientami, ich organizację, funkcjonowanie nadzoru wewnętrznego oraz kluczowych systemów i funkcji wewnętrznych, a także organów statutowych i zasad ich współdziałania. Komisja Nadzoru Finansowego uznaje, że ZŁK powinny zostać przyjęte przez instytucje nadzorowane, stając się istotnym dokumentem programowym w ich strategicznej polityce korporacyjnej oraz wpływać na kształtowanie właściwych zasad postępowania instytucji nadzorowanych.

Na czym polega wdrożenie ZŁK? Poszczególne rozdziały dotyczą m.in. organizacji i struktury organizacyjnej podmiotu, relacji z udziałowcami instytucji nadzorowanej, wymogów dla organu zarządzającego i organu nadzorującego, działalności promocyjnej i relacji z klientami, kluczowych systemów i funkcji wewnętrznych oraz wykonywania uprawnień z aktywów nabytych na ryzyko klienta. ZŁK wymagają m.in. sporządzenia stosownych regulacji wewnętrznych (jak polityka wynagradzania, polityka informacyjna) czy wprowadzenia funkcji lub mechanizmów, które zapewnią ich implementację w podmiocie nadzorowanym (np. funkcja zapewniania zgodności i funkcja audytu wewnętrznego, zapewnienie niezależności odpowiednich funkcji oraz odpowiedni udział członków niezależnych w składzie organu nadzorującego).

Zgodnie z treścią dokumentu, instytucja nadzorowana powinna dążyć do stosowania w jak najszerszym zakresie zasad określonych w ZŁK z uwzględnieniem zasady proporcjonalności wynikającej ze skali, charakteru działalności oraz specyfiki tej instytucji. Odstąpienie od stosowania określonych zasad w pełnym zakresie może nastąpić tylko, gdy ich kompleksowe wprowadzenie byłoby nadmiernie uciążliwe dla instytucji nadzorowanej.

Ponadto, jak wskazane jest w dokumencie, zasady określone ZŁK mogą być nieadekwatne do rodzaju i formy prowadzonej działalności przez niektóre podmioty działające na rynku finansowym. W ZŁK wskazana jest lista podmiotów, które nie są objęte zakresem ich stosowania. Na liście nie ma natomiast instytucji pożyczkowych oraz przedsiębiorstw windykacyjnych. Jednak, jak zostało wskazane wcześniej, ZŁK pochodzą z 2014 r. zanim te podmioty zostały objęte projektowanym nadzorem KNF.

Podobnie w pytaniach i odpowiedziach do ZŁK wskazane jest, że wyjaśniając niestosowanie danej zasady należy wskazać, że odejście od jej stosowania wynika z:

a) faktu, że przepisy prawa powszechnie obowiązującego uniemożliwiają stosowanie się do danej zasady, podobnie jak wytyczne europejskich organów nadzoru lub rekomendacje KNF, czy też zobowiązania, deklaracje lub indywidualne zalecenia,

b) oceny instytucji nadzorowanej, że wprowadzenie danej zasady byłoby nadmiernie uciążliwe,

c) oceny instytucji nadzorowanej, że wprowadzenie danej zasady jest nieproporcjonalne do skali, charakteru działalności oraz jej specyfiki.

Biorąc pod uwagę ww. zasady proporcjonalności i nieadekwatności czy instytucje pożyczkowe oraz przedsiębiorstwa windykacyjne nie będą musiały stosować ZŁK? Chociaż można przedstawiać argumenty w tym kierunku, nie można wykluczyć, że instytucje pożyczkowe i przedsiębiorstwa windykacyjne powinny wdrożyć przedmiotowe zasady.

Instytucje pożyczkowe oraz przedsiębiorstwa windykacyjne powinny przygotować się na wejście w życie odpowiednio ustawy antylichwiarskiej oraz ustawy windykacyjnej, także biorąc pod uwagę potencjalne objęcie ich nadzorem przez KNF. Podmioty te niezależnie od zapewnienia zgodności z przywołanymi ustawami, powinny przeprowadzić analizę mającą na celu określenie innych wymogów związanych z uzyskaniem statusu podmiotu nadzorowanego, w tym zastosowania ZŁK. Może to objąć również szczegółową analizę aktualnie funkcjonujących w tych podmiotach rozwiązań organizacyjnych oraz potencjalnego odejścia od stosowania danych reguł ZŁK w oparciu o przywołane wyżej odstępstwa.

Document

Raport: Dokąd zmierza Buy Now Pay Later w Europie
Najnowsze trendy regulacyjne

W 2022 roku produkty Buy Now Pay Later (BNPL) w dalszym ciągu zyskują zainteresowanie wśród konsumentów oraz merchantów. Wraz z wrastającą popularnością zwróciły one również uwagę regulatorów dbających o bezpieczeństwo konsumentów na rynkach finansowych.

Dowiedz się więcej

Zapraszamy do zapoznania się z naszym Blogiem Prawo Nowych Technologii

Innowacje i wszechobecna cyfryzacja napędzają wzrost przedsiębiorstw i są dziś nieodzownym elementem strategii każdej organizacji. W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, niezwykle ważna jest umiejętność stosowania odpowiednich regulacji prawnych i podatkowych.

Dowiedz się więcej

Subskrybuj "Biuletyn prawny dla branży finansowej"

Subskrybuj na e-mail powiadomienia o nowych wydaniach tego biuletynu.

Czy ta strona była pomocna?