Raportowanie do NBP – istotne zmiany dla sektora finansowego w 2023 roku

1 stycznia 2023 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie przekazywania informacji Narodowemu Bankowi Polskiemu przez agentów rozliczeniowych, wydawców instrumentów płatniczych oraz wydawców pieniądza elektronicznego a także Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych do oceny funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i rozrachunków międzybankowych. Tym samym w 2023 roku w sposób istotny zmieni się sposób oraz zakres danych przekazywanych do Narodowego Banku Polskiego („NBP”) przez podmioty objęte obowiązkiem raportowym.

Zmiany dla agentów rozliczeniowych, wydawców instrumentów płatniczych oraz wydawców pieniądza elektronicznego

Rozporządzenie w sprawie przekazywania informacji NBP przez agentów rozliczeniowych, wydawców instrumentów płatniczych oraz wydawców pieniądza elektronicznego określa szczegółowy zakres informacji podlegających raportowaniu przez dostawców usług płatniczych zgodnie z art. 14a-14c ustawy o usługach płatniczych („UUP”). Nowe brzmienie rozporządzenia znacząco rozszerza przy tym katalog danych, które muszą zostać przekazane do NBP.

W szczególności raportowaniu podlegać będą informacje o transakcjach płatniczych oszukańczych przekazywane przez agentów rozliczeniowych, wydawców instrumentów płatniczych i wydawców pieniądza elektronicznego w celu monitorowania nadużyć finansowych oraz sposobów dopuszczania się takich nadużyć. W zakresie transakcji oszukańczych odniesiono się przy tym do Wytycznych EBA/GL/2018/05¹  i wskazanych tam definicji nieautoryzowanej transakcji płatniczej oraz manipulowania płatnikiem.

Dodatkowo rozszerzono zakres raportowania o informacje odnoszące się do tego, czy dana transakcja została przeprowadzona z zastosowaniem silnego uwierzytelniania użytkownika (SCA) czy też bez.

Zdecydowano się również na zmiany wynikające z potrzeb analitycznych zarówno NBP, jak i Europejskiego Banku Centralnego („EBC”). Dla realizacji tych celów agenci rozliczeniowi będą dodatkowo zobowiązani do przekazywania informacji dotyczących m.in. rodzaju akceptantów (wyposażonych zarówno w urządzenia akceptujące karty płatnicze, jak i rozwiązania obsługujące płatności w sieci Internet), terminali typu mPOS, softPOS i samoobsługowych, czy transakcji płatniczych dokonanych na terytorium RP i poza nim przy użyciu kart płatniczych w podziale na kraje, formę inicjowania płatności, rodzaj uwierzytelnienia, rodzaj karty, sposób i rodzaj płatności, transakcje płatnicze zdalne i niezdalne oraz schematy płatnicze.
Wydawcy instrumentów płatniczych będą musieli z kolei przekazywać dodatkowo informacje m.in. o liczbie kart z połączoną funkcją debetową, gotówkową i pieniądza elektronicznego, kanale dokonania płatności inicjowanej elektronicznie przy pomocy polecenia przelewu czy naruszeniach prawa lub reguł uczciwego obrotu dokonanych w bankomacie poprzez dodanie kategorii lokalizacji bankomatu, kanału płatności, systemów kartowych oraz rozszerzenia katalogu podmiotów ponoszących stratę.

W mniejszym stopniu uległ zmianie zakres danych przekazywanych przez wydawców pieniądza elektronicznego, którzy zgodnie z nowym brzmieniem rozporządzenia będą dodatkowo przekazywać informacje m.in. o liczbie urządzeń do ładowania i rozładowania kart pieniądza elektronicznego i terminali akceptujących karty pieniądza elektronicznego w podziale na kraje.
W nowej wersji rozporządzenia nie pojawiły się również formularze do raportowania. Dane mają być przekazywane elektronicznie, w oparciu o standard XBRL. Jedynym podmiotem, dla którego został przewidziany wyjątek w tym zakresie są małe instytucje płatnicze, które będą mogły używać taksonomii innej niż XBRL.
Pierwsze przekazanie danych do NBP na nowych zasadach (za I kwartał 2023 r.) nastąpi w II kwartale 2023 r.

Zmiany dla podmiotów uczestniczących w rozliczeniach pieniężnych i rozrachunkach międzybankowych

Nowe rozporządzenie w sprawie przekazywania NBP danych do oceny funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i rozrachunków międzybankowych wprowadza w szczególności nowe obowiązki sprawozdawcze lub rozszerza ich zakres dla operatorów systemów płatności, izb rozliczeniowych oraz przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wykonywania i pośrednictwa w realizowaniu przekazów pieniężnych w obrocie krajowym i z zagranicą oraz przedsiębiorstwa państwowego użyteczności publicznej Poczta Polska.

Zniesiono przy tym obowiązek raportowania do NBP o transakcjach dokonywanych w ramach danego podmiotu przez jego klientów przekazywanych przez podmioty takie jak: banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajową Spółdzielczą Kas Oszczędnościowo-Kredytową oraz o transakcjach wpłat na rachunki bankowe i liczbie punktów przekazywanych przez przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w przyjmowaniu wpłat na rachunki bankowe.
Raportowanie odbywać się będzie w postaci elektronicznej, za pośrednictwem internetowego Portalu Systemu Informacji Sprawozdawczej, przy użyciu taksonomii XBRL. Wyjątek w tym zakresie został przewidziany wyłącznie dla małych instytucji płatniczych oraz biur usług płatniczych.
Zgodnie z nowym brzmieniem rozporządzenia raportowanie informacji odpowiednio kwartalnych i półrocznych odbywać się będzie według stanu na koniec ostatniego dnia miesiąca kończącego kwartał bądź półrocze oraz za okres kwartału bądź półrocza. Raportowanie za czwarty kwartał 2022 oraz drugie półrocze 2022 odbędzie się jeszcze na poprzednich zasadach.

Podsumowanie

W wyniku zmian wprowadzonych powyższymi rozporządzeniami, podmioty zobowiązane do raportowania do NBP będą musiały zaktualizować wewnętrzne rozwiązania (lub wprowadzić zupełnie nowe) umożliwiające im dostosowanie przekazywanych informacji do aktualnych wymogów. NBP ma przy tym sporządzić dedykowane instrukcje dotyczące realizacji obowiązków sprawozdawczych na znowelizowanych zasadach i opublikować je na swojej stronie internetowej.