Praktyczne podejście do pomiaru i zarządzania ryzykiem przez banki i inne instytucje finansowe

Partnerem publikacji jest Deloitte | lipiec 2021

W ciągu kilku ostatnich lat zarządzanie ryzykiem przeszło rewolucję – od podejścia fragmentarycznego do zintegrowanego modelu, w którym zagadnienie to traktuje się bardziej holistycznie i obejmuje ono coraz więcej obszarów biznesowych.

- mówi Przemysław Szczygielski, partner, lider sektora finansowego w Polsce, Deloitte.

Pandemia COVID-19 diametralnie zmieniła środowisko zarządzania ryzykiem.

Wraz z kurczeniem się gospodarek i wzrostem bezrobocia, ryzyko kredytowe znacząco wzrosło, jeżeli chodzi o udzielanie kredytów zarówno klientom detalicznym, jak i firmowym. Wiele banków zezwoliło kredytobiorcom na odroczenie płatności lub zaoferowało modyfikacje, ale jednocześnie zaostrzyło standardy kredytowe dla nowych klientów. Po roku pandemii niepewność gospodarcza wciąż nas nie opuszcza.

Książka „Zarządzanie ryzykiem instytucji finansowych” jest najlepszym dowodem na to, że nawet gdy przyszłość jest niejasna, to warto sięgać po sprawdzone wzorce. Profesor John C. Hull udowadnia, że jego monografia ma uniwersalny, a przede wszystkim ponadczasowy charakter. Nawet, gdy sięga się po nią po długiej przerwie, można w niej znaleźć rozwiązanie problemu, który wydaje się być nowy. Przykładem jest obniżenie „do zera” stóp procentowych, które w ubiegłym roku zaskoczyło polski rynek. Tymczasem wcześniej mieliśmy już do czynienia z podobnym zjawiskiem w Szwajcarii czy Japonii. To odniesienie do przeszłości i bogactwo przykładów historycznych jest jednym z silnych atutów książki profesora Hulla.

Pozwala ona lepiej zrozumieć założenia zarządzania ryzykiem i mechanizmy, które nim rządzą, jak również to, że rzeczywistość nie zawsze dopasowuje się do naszych wyobrażeń.
 

Dodatkowo, prosty język, liczne przykłady, wykresy ilustrujące praktyczne stosowanie narzędzi analitycznych oraz zestawy pytań i ćwiczeń do samodzielnego rozwiązania sprawiają, że książka ta staje się pozycją obowiązkową. Zakłócenia spowodowane przez COVID-19 stawiają przed instytucjami finansowymi niezwykły zestaw nowych wyzwań. Będą one potrzebować silnego zarządzania ryzykiem przy jednoczesnej elastyczności i chęci ponownego przemyślenia swoich tradycyjnych podejść w fundamentalnie zmienionym środowisku biznesowym. Nie będzie możliwe zmierzenie się z nowymi elementami ryzyka bez solidnych fundamentów tego zagadnienia. Zarządzanie ryzykiem w instytucjach finansowych jest trudnym zadaniem wymagającym dogłębnej i specjalistycznej wiedzy. Tymczasem rzeczywistość stawia przed nami wciąż nowe wyzwania i to nie tylko w sferze finansowej. Zmiany w zakresie zarządzania ryzykiem w instytucjach finansowych powodują, że padają uzasadnione pytania dotyczące transparentności sektora bankowego i ubezpieczeniowego, efektywności i konkurencyjności w tych sektorach, stabilności sektora oraz bezpieczeństwa klientów i interesariuszy. Z tego też powodu pojawia się potrzeba tworzenia nowych ram w zakresie zarządzania ryzykiem, które mając na względzie otoczenie gospodarcze, geopolityczne i regulacje prawne, będą kształtować narzędzia zarządzania ryzykiem zarówno na poziomie sektora, jak i poszczególnych podmiotów funkcjonujących na rynku finansowym.

Pierwszy raz z profesorem Johnem C. Hullem zetknąłem się ponad 20 lat temu. Nasze spotkanie rozpoczęło się od jego innej książki – „Option, Futures and other derivatives”. Do dziś zajmuje ona ważną pozycję w mojej bibliotece. Nadal sięgam po nią, aby odświeżyć pamięć i poszukać inspiracji. I co ciekawe, wciąż znajduję w niej coś nowego. W jego bibliografii brakowało książki traktującej o zarządzaniu ryzykiem, będącej niejako wprowadzeniem do samej wyceny instrumentów pochodnych. Takie uzupełnienie stanowi niniejsza pozycja. Pewnie niewielu czytelników zdaje sobie sprawę, że inżynieria finansowa i nowoczesne zarządzanie ryzykiem jest dość młodą dziedziną nauki o finansach. Porozumienie z Bretton Woods od 1944 r. zapewniało częściową lub całkowitą wymianę głównych walut na złoto. Jego kryzys z początku lat 70. ubiegłego wieku, a następnie upadek w 1973 r. zbiegł się lub wręcz stanowił przyczynek do rozwoju modeli wyceny instrumentów finansowych. Ukoronowaniem tego okresu była Nagroda Nobla z 1997 z ekonomii dla Roberta C. Mertona i Myrona Scholesa za opracowanie modelu wycen opcji, który opublikowali w 1973 r.

Wszystko, co obserwujemy w obszarze zarządzania ryzykiem, powiązane z dynamicznie zmieniającym się otoczeniem i nowymi możliwościami technologicznymi sprawia, że zmiany są nieuniknione i wymagają odpowiedzi. Książka prof. Hulla w wielu aspektach nam ją oferuje.

Jest to już piąte wydanie „Zarządzania ryzykiem instytucji finansowych”, a każde z nich pokazuje to, co w podejściu profesora najcenniejsze: nieustanne dążenie do perfekcji, uzupełnienie i doskonalenie w odpowiedzi na zmieniające się otoczenie, nowe regulacje i nowe możliwości techniczne. Jestem głęboko przekonany, że każdy: od studenta po wykładowcę, od eksperta w banku po CEO/CRO, znajdzie w tej książce coś dla siebie.
Zapraszam do lektury!
 

Materiał pochodzi z książki "Zarządzanie ryzykiem instytucji finansowych" autorstwa Johna C. Hulla, wydawnictwo PWN