Czym jest ‘Future of Work’ – kształtowanie przyszłości pracy

Przyszłość pracy będzie wynikiem współdziałania różnorodnych sił, kształtujących trzy powiązane ze sobą aspekty działania firmy: pracę (którą wykonujemy), pracowników (którzy ją wykonują) oraz miejsce pracy (czyli to, gdzie się tę pracę wykonuje)

Nowe warunki, będące efektem działania tych sił, zmuszają nas do analizy złożonych zagadnień, w tym etyki współpracy człowieka z technologią, planowania kariery zawodowej na 50 –60 lat¹, a także możliwości racjonalnego wykorzystania różnorodnych źródeł talentów. Jak zauważył Thomas Friedman:

Praca traci związek z zawodem, a zawód – z firmą, która staje się rodzajem platformy.²

Praca: czym jest Future of Work?

Zachodnie społeczeństwa już nie pierwszy raz zmieniają kulturową koncepcję pracy. W okresie preindustrialnym praca była synonimem rzemiosła, czyli tworzenia produktów lub realizacji określonych zadań. Rzemieślnik ponosił odpowiedzialność za cały proces produkcji. Na przykład szewc wykonywał wszystkie czynności sam – od pomiaru stopy klienta, do dopasowania gotowej pary butów. Rewolucja przemysłowa zmieniła koncepcję pracy, a fabrykanci zdali sobie sprawę, że produkcja może być szybsza i tańsza, jeżeli cały proces podzieli się na powtarzalne zadania, w których wykonaniu może wyspecjalizować się pojedyncza osoba (a później maszyna). Koncepcja „stanowiska” zaczęła więc oznaczać wykonywanie zadań, niekoniecznie ze sobą powiązanych, a nie określony zestaw czynności, w wyniku których powstaje gotowy produkt.³

Technologia już powoduje zmiany w grupowaniu zadań realizowanych na stanowiskach pracy. Na przykład robotyka i automatyzacja procesów przekształciły sposób produkcji i magazynowania towarów, zaś technologie cyfrowe ułatwiają pracownikom przekraczanie fizycznych granic i zmieniają podział zadań między wykonawców. Według Światowego Forum Ekonomicznego podział pracy między ludzi a maszyny będzie nadal ukierunkowany na przekazywanie zadań tym ostatnim, w szczególności jeżeli chodzi o zadania o charakterze rutynowym i powtarzalnym.5 Zdaniem OECD spowoduje to eliminację ponad 14 proc. i modyfikację 32 proc. obecnych stanowisk pracy.⁶

Istnieją jednak dowody na możliwość wykorzystania tych technologii do wspomagania pracowników, a nie zastępowania ich. Raport Światowego Forum Ekonomicznego za rok 2018 przewiduje utratę niemal 1 mln miejsc pracy, w miejsce których ma powstać 1,75 mln nowych stanowisk.⁷ Praca przyszłości będzie bardziej niż dotychczas zautomatyzowana i oparta na „obróbce danych”, ale nadal w takich dziedzinach, jak rozwiązywanie problemów, komunikacja, słuchanie, interpretacja czy projektowanie, nie będzie można się obejść bez umiejętności typowo ludzkich. Ponieważ realizację zadań o charakterze powtarzalnym przejmą maszyny, praca człowieka zatraci rutynowy charakter, co pozwoli na zmianę zakresów odpowiedzialności.⁸ Techniki w rodzaju myślenia projektowego ułatwią opracowanie zakresów obowiązków, uwzględniających nowe rodzaje zdolności, umiejętności, działań i praktyk, niezbędnych do należytego wykonania pracy.

Okazja: praca przyszłości może mieć większą wartość i sens

Zmiany dotyczące pracy, pracowników i miejsca pracy są głęboko powiązane. Każdy z tych aspektów może wiązać się z istotnymi, nieprzewidywanymi wcześniej konsekwencjami, zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców.
To, jak będzie wyglądać praca przyszłości, nie zostało jeszcze przesądzone. W tej chwili znajdujemy się w punkcie przełomowym, jeżeli chodzi o definiowanie znaczenia pracy, pracodawcy, a także dodawania wartości i wyszukiwania talentów z wykorzystaniem nowo opracowanych sposobów. Poczucie celu w naturalny sposób orientuje nas ku przyszłości. Możemy dokonać wyboru i posłużyć się zaawansowaną technologią wyłącznie dla potrzeb redukcji kosztów i zwiększenia efektywności. Możemy jednak dokonać głębszej analizy możliwości wykorzystania tych trendów do zwiększenia poczucia wartości i sensu – zarówno w firmie, jak i wśród klientów czy potencjalnych pracowników. Przyjęcie zbyt ciasnej perspektywy wiąże się z wysokim ryzykiem.

Warunkiem powodzenia jest przyjęcie szerszej perspektywy¹⁰ i opracowanie nowych koncepcji, umożliwiających taką organizację pracy, pracowników i miejsca pracy, by zwiększyć zarówno poczucie wartości, jak i sensu oraz poprawić wydajność. Dążąc do odpowiedniego wykorzystania nowych możliwości pracodawcy mogą podjąć trzy rodzaje działań:

Aby wszystko to działało należycie, pracodawcy powinni zadbać o aktywizację pracowników i wykorzystanie technologii w sposób zapewniający szerokie, zauważalne korzyści – zarówno dla firmy, jak i dla społeczeństwa jako całości. Mamy okazję stworzyć wszystkim optymalne miejsca pracy, odpowiednie do przyszłych wyzwań. Wszystko zależy od nas.

Przyszłość pracy

Czekają nas przełomowe zmiany. Praca zmienia się pod wpływem coraz szybszej ekspansji internetu, zmiany modeli zarządzania talentami i wykorzystania narzędzi kognitywnych. Robotyka, sztuczna inteligencja i nowe formy zatrudnienia zmieniają charakter pracy i tworzą nowych „superpracowników” współpracujących ze sobą w „super-zespołach”. Wymaga to analizy sposobu tworzenia stanowisk pracy i dostosowania ich do wymogów przyszłości.

Więcej w publikacji:
Przyszłość pracy: nowe podejście do pracowników i zarządzania talentami
Przyszłość pracy: nowe podejście do miejsca pracy