Reforma IBOR i jej wpływ na ceny transferowe

Od 2022 r. wycofywane są kwotowania kolejnych indeksów IBOR. Z końcem 2021 r. pożegnaliśmy LIBOR EUR i LIBOR CHF oraz LIBOR GBP, LIBOR JPY i LIBOR USD dla niektórych tenorów. Powodem były istotne wątpliwości co do wiarygodności tych kwotowań. Wynikały one m.in. z faktu, że kwotowania indeksów IBOR (interbank offered rate) opierały się na informacjach pochodzących z banków, a nie realnych transakcjach zawieranych na rynku. W interesie banków mogło być zatem kształtowanie wskaźników IBOR w sposób najbardziej dla nich korzystny. W szczególności, gdy źródłami ich finansowania nie były transakcje oparte o indeksy IBOR.

Indeksy IBOR systematycznie zastępowane są innymi np.: SARON (jako alternatywa dla LIBOR CHF), czy SOFR (jako alternatywa dla LIBOR USD). Ponadto, pojawiające się wątpliwości doprowadziły do gruntownej reformy wskaźnika EURIBOR, a także planowanego zastąpienia wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID przez indeks WIRON (wskaźnik referencyjny typu risk-free rate).

W praktyce powyższe zmiany oznaczają, że:

•  w wielu przypadkach formuła kalkulacji odsetek w transakcjach finansowych musi zostać zmieniona,
• zmian mogą wymagać umowy dotyczące m.in. pożyczek, depozytów i innych instrumentów finansowych, w których odsetki lub opłaty ustalane są w oparciu o indeksy IBOR.

W transakcjach zawieranych na rynkach finansowych (w szczególności w przypadku, gdy takie transakcje zawierane są z instytucjami finansowymi) ww. zmiany sposobu kalkulacji oraz postanowień umownych zostaną zaproponowane przez te instytucje.

Natomiast w transakcjach finansowych zawieranych w ramach grup podmiotów powiązanych nie uczestniczą instytucje finansowe podlegające nadzorowi ani szczegółowym regulacjom. Działania wynikające ze zmian indeksów IBOR oraz dostosowanie do zmian warunków transakcji zawieranych w ramach grupy muszą być przeprowadzone w całości wewnętrznie przez osoby odpowiedzialne za finanse i podatki.

W efekcie, weryfikacji oraz odpowiedniemu dostosowaniu powinny podlegać w szczególności:

• umowy pożyczek, depozytów, umów zarządzania płynnością (cash pooling) oraz innych transakcji finansowych, do których muszą zostać zaproponowane i wprowadzone zmiany zastępujące indeksy IBOR na inne,
• oprocentowanie kalkulowane dotychczas w oparciu o indeksy IBOR, które w wyniku wprowadzanych reform musi zostać przeliczone w sposób uwzględniający różnice pomiędzy indeksami IBOR a indeksami, które je zastąpią (RFR),
• analizy rynkowości transakcji, które będą wymagały aktualizacji w związku ze zmianami wskaźników referencyjnych,
• wszelkiego rodzaju procedury i procesy wykorzystujące zmodyfikowane wskaźniki referencyjne w codziennej działalności podmiotów powiązanych (zwłaszcza konieczne mogą być zmiany polityki cen transferowych w zakresie transakcji finansowych).

O zmianach wynikających z reformy IBOR powinny pamiętać także podmioty zamierzające korzystać z mechanizmu safe harbour w odniesieniu do pożyczek (oraz odpowiednio kredytów i obligacji) funkcjonujących pomiędzy podmiotami powiązanymi. Z uproszczeń wynikających z art. 11g Ustawy o CIT mogą skorzystać jedynie podatnicy spełniający określone w tym przepisie warunki. Jednym z takich warunków jest ustalenie oprocentowania w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej określony w obwieszczeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Aktualnie obowiązujące obwieszczenie nadal umożliwia korzystanie z takich stóp bazowych jak WIBOR 3M, czy LIBOR GBP 3M, jednak w miarę postępującej reformy IBOR można spodziewać się ich stopniowego zastępowania wskaźnikami referencyjnymi RFR.