Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Organy nie mogą żądać podatku z tzw. „pustych faktur”, jeżeli nabywca nie ma prawa do odliczenia (wyrok TSUE z 8 grudnia 2022 r., C-378/21)

W jednym z naszych dotychczasowych wydań „Przeglądu Podatkowego: VAT” wskazywaliśmy na opinię Rzeczniczki Generalnej Kokott w sprawie dotyczącej sprzedaży konsumenckiej. W sprawie tej spółka austriacka była operatorem krytego placu zabaw i pobierała opłaty za wstęp na jego teren. Do usług tych stosowała standardową stawkę VAT w wysokości 20%. Uznała jednak, że usługi te powinny być opodatkowane stawką obniżoną w wysokości 13%. Dokonała korekty swoich rozliczeń VAT, aby odzyskać nadpłacony podatek. Wszyscy nabywcy przedmiotowych usług byli konsumentami nieposiadającymi prawa do odliczenia podatku naliczonego.

8 grudnia 2022 roku zapadł wyrok Trybunału w tej sprawie. Choć Trybunał nie rozstrzygnął najbardziej interesującego tutaj problemu (czy w przypadku sprzedaży konsumenckiej możliwość odzyskania nadpłaconego podatku jest wykluczona przez występowanie tzw. bezpodstawnego wzbogacenia), wyrok jest interesujący z innego powodu. Sąd unijny uznał (co stanowiło odpowiedź na pierwsze z dwóch pytań skierowanych do tego sądu), że w przypadku faktur wystawionych na podmioty, które nie mają prawa do odliczenia podatku naliczonego (tak jak konsumenci w tej sprawie) art. 203 dyrektywy VAT nie ma zastosowania.

Przepis ten jest odpowiednikiem przepisu art. 108 polskiej ustawy o VAT, który dotyczy tzw. „pustych faktur”. W konsekwencji, z powyższego wyroku można wyciągnąć wniosek, że przepis o pustych fakturach nie ma zastosowania do sytuacji, w których faktura zawiera kwotę VAT niezgodnie z przepisami, ale wystawiona jest na podmiot, który nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego (taki jak np. konsument, podmiot prawa publicznego, podatnik zwolniony).

Podział przychodu z tytułu wdrożenia wynalazku przez współuprawnionego do patentu nie podlega opodatkowaniu VAT (wyrok NSA z 8 czerwca 2022 r., I FSK 68/19)

Sprawa dotyczyła instytutu badawczego prowadzącego działalność ukierunkowaną na praktyczne wykorzystanie wyników prac badawczo-rozwojowych wykonywanych na rzecz lub we współpracy z przedsiębiorcami. We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej instytut wskazał, że wraz z jednym z przedsiębiorców jest współwłaścicielem prawa do patentu. Zgodnie z ustaleniami między stronami, produkcję wyrobu według wynalazku prowadzi ten przedsiębiorca, który uiszcza na rzecz instytutu opłatę z tytułu udziału w korzyściach z produkcji.

Instytut chciał potwierdzić, że uzyskiwane przez niego przychody z tytułu udziału w korzyściach z wdrożenia wynalazku przez współuprawnionego do patentu nie będą stanowiły wynagrodzenia za czynności podlegające VAT, ponieważ opisane zdarzenia nie podlegają kwalifikacji ani jako dostawa towarów, ani jako świadczenie usług. Przeciwnego zdania był organ podatkowy, który doszedł do przekonania, że uzyskiwane przez instytut przychody będą stanowiły wynagrodzenie za świadczoną usługę umożliwienia korzystania z patentu.

Zarówno sąd I instancji jak i NSA, przyznały rację instytutowi. NSA ocenił, że nie można utożsamiać umowy dotyczącej sposobu podziału korzyści uzyskanej z wpływów ze sprzedaży towarów wyprodukowanych przez jednego z współuprawnionych do patentu, z udzieleniem zgody na korzystanie z patentu przez drugiego uprawnionego. Sąd zauważył, że w okolicznościach sprawy należność wypłacana z wpływów (marży) ze sprzedaży wyprodukowanych towarów przez jednego współuprawnionego, wytworzonych dzięki wynalazkowi drugiego z nich, jest swoistym podziałem dochodu uzyskanego ze wspólnego prawa majątkowego. Co więcej, następuje to z dochodu uzyskanego z czynności uprzednio opodatkowanych VAT, na etapie dostawy towarów wyprodukowanych przez jednego ze współuprawnionych do patentu, osobom trzecim. Z tego powodu podział części korzyści uzyskanej ze wspólnego prawa do patentu nie stanowi wzajemnego świadczenia odpłatnych usług przez współuprawnionych.

Zmiany w prawie

Obniżone stawki VAT w 2023 roku

1 stycznia bieżącego roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 grudnia 2022 r. w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług w 2023 roku.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia stawka 0% VAT dotyczy wybranych produktów żywnościowych, które dotychczas korzystały z preferencyjnych stawek VAT w ramach tzw. tarczy antyinflacyjnej. Rozporządzenie przewiduje również czasowe obniżki stawek VAT na towary wykorzystywane w produkcji rolnej (np. nawozy) oraz dla darowizn na rzecz wybranych podmiotów, jeśli są one realizowane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

W 2023 r. wciąż będą dostępne kasy z elektronicznym zapisem kopii o zastosowaniu specjalnym

Pod koniec grudnia w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę z dnia 1 grudnia 2022 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z tą ustawą potwierdzenia o spełnieniu funkcji, kryteriów i warunków technicznych przez kasy rejestrujące z elektronicznym zapisem kopii o zastosowaniu specjalnym mogą być wydawane do końca 2023 roku.