Przegląd Podatkowy: VAT 12/2021

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

To, że organy uznają zakup usługi za nieracjonalny, nie oznacza, że nie ma prawa do odliczenia (wyrok TSUE z 25 listopada 2021 r., C-334/20)

Podatnik węgierski zakupił usługę reklamową. Polegała ona ta tym, że tabliczki reklamowe podatnika zostały umieszczone na dwóch bokach samochodu wyścigowego, który brał udział w wyścigach samochodowych na Węgrzech. Organ podatkowy zakwestionował prawo do odliczenia z tytułu takiej usługi reklamowej. Argumentował, że kwota zapłaconego wynagrodzenia za usługę reklamową jest nieadekwatnie wysoka, a taka reklama nie mogła przyczynić się do generowania zysku przez tego podatnika. Ponadto, na podstawie opinii biegłego organ podatkowy stwierdził, że reklama ta nie mogła odnieść skutku, gdyż klienci podatnika nie podejmują decyzji zakupowych na podstawie tego typu reklam.

Trybunał Sprawiedliwości nie zgodził się z organami węgierskimi. Uznał, że w takiej sprawie należy zbadać, czy usługa została faktycznie wyświadczona oraz czy jest związek takiej usługi z działalnością gospodarczą podatnika. Jeżeli tak, to nie mają znaczenia dla prawa do odliczenia takie okoliczności jak to, że wynagrodzenie za nabytą usługę jest wyższe niż przychód przez nią wygenerowany czy też okoliczność, że cena za usługę jest wyższa niż za analogiczne usługi na rynku.

Pytanie prejudycjalne: Czy pozorność czynności prawnej na gruncie prawa cywilnego zawsze pozbawia prawa do odliczenia VAT? (postanowienie NSA z 23 listopada 2021 r., sygn. I FSK 2310/19).

W toku kontroli organy podatkowe zakwestionowały prawo podatnika do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zakup znaków towarowych. Według organów, czynność ta miała charakter pozorny, ponieważ dalsze postępowanie stron wskazywało, że nadal uważały one zbywcę znaków towarowych za ich właściciela. Po wyczerpaniu administracyjnego toku postępowania, podatnik wniósł skargę do sądu administracyjnego.

Po pozytywnym dla podatnika wyroku WSA, który uznał, że organy podatkowe nie udowodniły dostatecznie, że w sprawie doszło do czynności pozornej, sprawa trafiła ostatecznie do NSA. Sąd II instancji postanowił zawiesić prowadzone postępowanie i zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE.

NSA chce by Trybunał ustalił, czy nie stoi w sprzeczności z przepisami Dyrektywy VAT oraz zasadami neutralności i proporcjonalności polski przepis, który pozbawia podatnika prawa do odliczenia VAT z tytułu nabycia prawa rzeczy, uznanego za dokonane dla pozoru w rozumieniu przepisów krajowego prawa cywilnego, niezależnie od stwierdzenia, czy zamierzonym skutkiem transakcji była niedozwolona korzyść podatkowa i czy stanowiła ona zasadniczy cel przyjętego rozwiązania umownego.

Ustanowienie terminu przedawnienia, po upływie którego podatnik nie może już skorzystać z ulgi na złe długi, nie jest sprzeczne z prawem UE (wyrok NSA z 23 listopada 2021 r., sygn. I FSK 391/17).

Sprawa dotyczyła podatnika, który chciał skorzystać z możliwości skorygowania podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w związku z nieściągalnymi wierzytelnościami. Co prawda kontrahent podatnika został wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT oraz upłynął ustawowy termin 2 lat (obecnie wynosi 3 lata) dla skorzystania z korekty VAT należnego w ramach mechanizmu tzw. ulgi na złe długi, jednak podatnik uważał, że uzależnienie możliwości skorygowania rozliczeń od wymienionych przesłanek jest sprzeczne z przepisami unijnymi.

Ze stanowiskiem podatnika w całości nie zgadzały się organy podatkowe, a sprawa trafiła ostatecznie do NSA. Sąd II instancji zgodnie z wyrokiem TSUE (C-335/19) wskazał, że pierwszy warunek, uzależniający skorzystanie przez wierzyciela z ulgi na złe długi od tego czy na dzień poprzedzający dzień skorzystania z ulgi dłużnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT, jest niezgodny z przepisami prawa wspólnotowego i nie mógł być podstawą do odmowy skorzystania z ulgi.

NSA nie zgodził się natomiast ze stanowiskiem podatnika co do sprzeczności z przepisami unijnymi limitu czasowego, w którym można dokonać korekty rozliczeń w ramach ulgi na złe długi. Zdaniem NSA przepisy wspólnotowe nie sprzeciwiają się uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym termin na skorzystanie z korekty VAT należnego w ramach tego mechanizmu jest uzależniony od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność, licząc od końca roku, w którym została ona wystawiona.

Zmiany w prawie

Faktury ustrukturyzowane wejdą w życie w kolejnym roku

Ustawa wprowadzająca Krajowy System e-faktur (KSeF) oraz możliwość wystawiania i otrzymywania za pośrednictwem tego systemu nowego rodzaju faktur, tj. faktur ustrukturyzowanych, została już opublikowana w Dzienniku Ustaw.

Przepisy w tym zakresie wejdą zatem w życie z początkiem 2022 r. jako dobrowolne rozwiązanie. Jak jednak informuje Ministerstwo Finansów, stosowanie nowych zasad ma się stać obligatoryjne w I lub II kwartale 2023 r., w zależności od tego kiedy Komisja Europejska wyrazi zgodę na wprowadzenie takiego wymogu.

Koniec możliwości stosowania „starych” zasad rozliczania korekt in minus

Pakiet SLIM VAT wprowadził zmiany w zakresie rozliczania faktur korygujących in minus. Ustawodawca dał przy tym podatnikom możliwość tymczasowego pozostania przy poprzednich zasadach korygowania obrotu, pod warunkiem, że kontrahenci zawarli stosowne porozumienie na piśmie jeszcze przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w 2021 r. Możliwość stosowania starych zasad skończy się jednak wraz z upływem bieżącego roku.

Przedłużenie stawki 0% dla importu towarów nabywanych dla celów walki z COVID-19

Opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych. Zgodnie z proponowaną regulacją możliwość stosowania stawki VAT 0% w odniesieniu do importu towarów dla celów walki z COVID-19 ma zostać przedłużona do dnia odwołania stanu epidemii. W dotychczasowym brzmieniu przepisów obniżona stawka miała obowiązywać do 31 grudnia 2021 r.

Niższy VAT od energii elektrycznej do końca marca

W przywołanym powyżej projekcie rozporządzenia przewiduje się także czasowe obniżenie stawki VAT dla dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia i importu energii elektrycznej. Zgodnie z projektem, w okresie od 1 stycznia do 31 marca 2022 r. będzie ona wynosiła 5%. W tym samym okresie zostanie także obniżona do 8% stawka VAT dla dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia i importu gazu ziemnego i energii cieplnej.

Myjnia samoobsługowa z kasą fiskalną, ale bez drukowania paragonów

Rząd opublikował projekt nowego rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących w latach 2022-2023. W stosunku do aktualnie obowiązującego rozporządzenia, projekt zakłada m.in. rozszerzenie katalogu czynności podlegających obligatoryjnemu ewidencjonowaniu na kasie fiskalnej o usługi mycia, czyszczenia samochodów i podobne, w tym przy użyciu urządzeń obsługiwanych przez klienta, które w systemie bezobsługowym przyjmują należność w bilonie lub banknotach, lub w innej, bezgotówkowej formie. Nowe przepisy mają obowiązywać od 1 lipca 2022 r.

Równolegle opublikowany został projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących, który przewiduje, że w kasach o zastosowaniu specjalnym (stosowanych np. w samoobsługowych i automatycznych myjniach samochodowych) nie będzie obowiązku umieszczania drukarek.