Rok 2019 pod znakiem zmian w podatku od towarów i usług

Szczególną wagę Ministerstwo Finansów zdaje się od kilku lat przywiązywać do walki z nadużyciami w podatku od towarów i usług. Na ten cel wskazywano w zasadzie w większości projektów do zmian procedowanych w ciągu mijającego roku. Poniżej krótki przegląd tego, na co podatnicy powinni być gotowi już w chwili obecnej oraz zapowiedź tego, co czeka nas w najbliższych miesiącach.

Biała lista i split payment

Dwie największe zmiany, która dotkną w zasadzie wszystkich podatników to wprowadzenie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności dla wybranych towarów i usług oraz tzw. białej listy, tj. dostępnego w Biuletynie Informacji Publicznej rejestru podatników VAT. Co ciekawe, choć obie zmiany mają służyć przede wszystkim uszczelnianiu systemu podatku od towarów i usług, główne obawy podatników skupiają się wokół sankcji, które przewidziano w ustawach regulujących opodatkowanie podatkami dochodowymi w związku z niestosowaniem lub nieprawidłowym stosowaniem nowych przepisów.

Nie należy natomiast tracić z pola widzenia istotnych aspektów nowych instytucji na gruncie rozliczeń w podatku od towarów i usług. Mam w tym miejscu szczególnie na uwadze rejestr podatników VAT, który powinien być wykorzystywany przez podatników przy weryfikowaniu statusu swoich kontrahentów, a nie tylko jako narzędzie do weryfikowania rachunków bankowych, na które bez narażania się na sankcje w podatkach dochodowych będzie można bezpiecznie dokonywać płatności.

- mówi Patrycja Saul, menedżer w Zespole Doradztwa Podatkowego dla Instytucji Finansowych
 

Jeśli chodzi o obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności to choć dotyczy on jedynie wybranych grup towarów i usług (wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT), można się spodziewać, że będzie on stosowany w znacznie szerszym zakresie. Jeśli pamiętacie Państwo moment, w którym w życie wchodziły przepisy o dobrowolnym mechanizmie podzielonej płatności, rynek spodziewał się efektu kuli śnieżnej. Z informacji przekazywanych przez Ministerstwo Finansów wynikało natomiast, że pomimo zaproponowania podatnikom szeregu zachęt, po pierwszym roku obowiązywania tamtych przepisów tylko około 10% transakcji opłacanych było w mechanizmie podzielonej płatności. W związku z powyższym, ograniczenie dostępu do środków odpowiadających wartości VAT nie było dla podatników dotkliwe i zwykle nie wymagało podejmowania dodatkowych działań.

Obecnie, biorąc pod uwagę zapowiedzi z rynku oraz fakt, że część podatników zamierza oznaczać wszystkie faktury sprzedażowe adnotacją o mechanizmie podzielonej płatności, odsetek transakcji opłacanych z użyciem split payment może ulec znacznemu zwiększeniu. W konsekwencji, istotnemu zwiększeniu ulegnie także wartość środków pieniężnych, które trafiać będą na rachunki VAT. Z drugiej strony, należy pamiętać, że rozszerzony został zakres należności publicznoprawnych, które można regulować bezpośrednio środkami zgromadzonymi na rachunku VAT.

Nowa forma deklaracji VAT

Kolejna zmiana, która - w teorii – jest jeszcze przed podatnikami, to nowa forma deklaracji VAT. „W teorii”, ponieważ u wielu podatników nowe rozwiązanie oznacza konieczność włożenia istotnego nakładu czasu i pracy w jej implementację. W związku z powyższym, część podatników już teraz intensywnie pracuje nad tym, aby po 1 kwietnia być gotowym na nową formę raportowania dla potrzeb rozliczeń VAT. Nowe rozwiązanie oznacza zastąpienie dotychczasowej deklaracji VAT-7 oraz schemy JPK_VAT nowymi schemami JPK_V7M i JPK_V7K.

Na pierwszy rzut oka, w związku z ograniczeniem liczby deklaracji/plików, które podatnicy będą wysyłać do organów podatkowych, zmiana mogłaby się wydawać istotnym ograniczeniem obowiązków formalnych nakładanych na podatników w zakresie rozliczeń VAT. Z drugiej jednak strony, należy mieć na uwadze, że zmiana istotnie zwiększa szczegółowość danych transakcyjnych, które podatnicy będą raportować a organy będą wykorzystywać do analizy rozliczeń VAT i kontroli. Wystarczy wspomnieć o konieczności przypisania grup towarowych dla wybranych transakcji, odpowiedniego oznaczania transakcji z podmiotami powiązanymi oraz transakcji objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności (zarówno po stronie zakupów jak i sprzedaży) czy też wskazywania niektórych specyficznych typów dokumentów. Biorąc pod uwagę fakt, że każda nieprawidłowość w złożonym pliku, która uniemożliwia przeprowadzenie kontroli prawidłowości rozliczeń, będzie zagrożona opłatą sankcyjną w wysokości 500 zł, już teraz warto rozpocząć przygotowania do wdrożenia nowej struktury JPK.

Nowa matryca stawek VAT

Nowa matryca stawek VAT to w istocie nowe załączniki nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT, w których wskazano towary i usługi opodatkowane obniżonymi stawkami VAT 8% oraz 5%. Nowa matryca zacznie obowiązywać 1 kwietnia 2020 r. Ta zmiana w mniejszym zakresie dotknie podmioty działające w branży finansowej. Natomiast dla tych podmiotów istotna może się okazać nowa instytucja wprowadzona do ustawy o VAT, a mianowicie wiążąca informacja stawkowa. Co prawda WIS ma służyć przede wszystkim potwierdzaniu prawidłowości zastosowanych stawek podatku do określonego towaru/usługi, natomiast może być wykorzystywana także wszędzie tam gdzie odpowiednie sklasyfikowanie towaru albo usługi jest potrzebne do prawidłowego stosowania przepisów ustawy o VAT oraz przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie (np. zwolnienia z obowiązku rejestrowania sprzedaży na kasach rejestrujących).

Kasy rejestrujące

Zmiany szykują się także w zakresie kas rejestrujących. Resort finansów rozpoczął wycofywanie z rynku kas rejestrujących z papierowym zapisem kopii, a w dalszej perspektywie także kas rejestrujących z elektronicznym zapisem kopii. Kasy te mają zostać docelowo zastąpione tzw. kasami online, które w zasadzie na bieżąco będą przekazywać dane o rejestrowanej sprzedaży do organów podatkowych.

Obowiązek stosowania kas online będzie w najbliższym czasie dotyczył jedynie określonych branż, które resort finansów ocenia jako branże, które są narażone na nadużycia w rozliczeniach VAT. Ministerstwo Finansów na ten moment nie zdecydowało się na ustalenie daty, po której możliwe będzie korzystanie przez wszystkich podatników już tylko z kas rejestrujących online.

Podsumowanie

Powyższe zestawienie nie wyczerpuje listy zmian w zakresie podatku VAT, które weszły w życie w mijającym roku lub wejdą w życie w pierwszej połowie roku 2020. Ich implementacja coraz częściej wymaga angażowania multidyscyplinarnych zespołów, gdyż większość ze zmian podatkowych wymaga od podatników dostosowania systemów informatycznych lub zmian w stosowanych procedurach. W konsekwencji, kwestie rozliczeń podatkowych coraz częściej przestają być wyłączną domeną departamentów podatkowych.

W mijającym roku obserwowaliśmy też wyjątkową otwartość Ministerstwa Finansów na dialog z podatnikami. Co równie istotne, część zgłaszanych przez podatników uwag znajdowała odzwierciedlenie w zmianach legislacyjnych. Szkoda jedynie, że w tych kwestiach, w których prowadzono konsultacje podatkowe nie doczekaliśmy się do tej pory formalnego odniesienia się Ministerstwa Finansów do zgłaszanych uwag. Nieoficjalne informacje prasowe, w których Ministerstwo odnosi się do niektórych wątpliwych kwestii, nie wydają się wystarczająco bezpiecznym źródłem interpretacji przepisów.