Podatki: Czy proces mineralogiczny to tylko przemiana fizyko-chemiczna minerałów

Przepisy akcyzowe przewidują możliwość zastosowania zwolnienia z akcyzy dla energii elektrycznej zużywanej w procesach mineralogicznych. W praktyce jednak interpretacja pojęcia procesu mineralogicznego na gruncie przepisów akcyzowych wywołała spór między organami a podatnikami. W ostatnim czasie stanowisko swoje zaprezentował po raz pierwszy NSA. W wyrokach NSA stwierdził, iż pod pojęciem procesu mineralogicznego należy rozumieć także procesy, w których dochodzi jedynie do fizycznej przemiany minerałów.

Klasyfikacja w nomenklaturze

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 33 ustawy o podatku akcyzowym (DzU 2020, poz. 722) procesy mineralogiczne to procesy sklasyfikowane w nomenklaturze NACE pod kodem DI 26 „produkcja produktów z pozostałych surowców niemetalicznych". Organy podatkowe oraz wojewódzkie sądy administracyjne, dokonując wykładni powyższej definicji, konsekwentnie uznawały, iż za procesy mineralogiczne należy uznać wyłącznie procesy, w których dochodzi do przemiany fizykochemicznej. Odmienne natomiast stanowisko w tym zakresie zaprezentował NSA w wydanych ostatnio wyrokach. Mowa tutaj m.in. o wyrokach : sygn. I GSK 300/17, sygn. I GSK 434/17 z 24 stycznia 2020 r. sygn. I GSK 434/17, z 11 marca 2020 r. sygn. I GSK 676/17. Wszystkie te wyroki dotyczyły skarg na interpretacje indywidualne, w których organ podatkowy zawęził znaczenie procesu mineralogicznego do procesu, w którym następuje przemiana fizykochemiczna.

W sprawie I GSK 300/17 dotyczącej zużycia energii elektrycznej w procesie kruszenia minerałów, stanowiących surowiec wykorzystywany do produkcji cementu, NSA zwrócił uwagę na to, że w katalogu DI 26 nomenklatury NACE, który wymienia procesy mineralogiczne, został uwzględniony także proces, w ramach którego następuje przemiana fizyczna (tj. DI 26.7, „cięcie, formowanie i wykańczanie kamieni ozdobnych i budowlanych"). W związku z tym, nie można przyjąć założenia, iż procesy mineralogiczne to wyłącznie te procesy, w ramach których zachodzi proces przemiany fizykochemicznej. NSA uznał, iż kruszenie minerałów (surowca służącego do wyprodukowania cementu) następuje w procesie fizycznym, który mieści się w zakresie definicji procesów mineralogicznych, zatem energia elektryczna zużywana w tym procesie podlega zwolnieniu od akcyzy.

Podobne stanowisko zajął NSA w sprawie I GSK 434/17, w której stwierdził, iż za procesy mineralogiczne należy uznać również procesy technologiczne obróbki i kształtowania szkła, zmierzające do wyprodukowania gotowego wyrobu tj. szyb (przeznaczonych do samochodów i innych środków transportu). Zatem energia elektryczna wykorzystywana w procesach takich jak cięcie szyb, nakładanie dodatkowych elementów na szyby, szlifowanie, polerowania, mycie, nakładanie warstwy hydrofobowej może korzystać ze zwolnienia od akcyzy. NSA wyraźnie wskazał, iż w ramach procesów mineralogicznych mieszczą się także czynności, w zakresie których dochodzi tylko do zmian o charakterze fizycznym, takie jak cięcie, kruszenie, rozdrabnianie, odseparowywanie, obrabianie, mieszanie, formowanie, trwałe łączenie czy wykańczanie.

W oczekiwaniu na kolejne wyroki

Najprawdopodobniej w najbliższym czasie zapadną kolejne wyroki uchylające interpretacje podatkowe, w których organy podatkowe zawęziły znaczenie pojęcia „procesu mineralogicznego" wyłącznie do procesów fizykochemicznych.

Pozostaje jednak pytanie, czy w związku z tak utrwalającą się linią orzeczniczą podmioty gospodarcze mogą, stosując podejście zaprezentowane w tych wyrokach, skorygować dotychczasowe rozliczenia akcyzowe i objąć zwolnieniem od akcyzy energię elektryczną zużytą w procesie mineralogicznym rozumianym jako przemiana fizyczna. Wydaje się, że jeżeli taka korekta miałaby dotyczyć okresu po 1 stycznia 2019 r., wówczas organ nie powinien kwestionować prawa do zastosowania zwolnienia od akcyzy.

- uważa Anna Wibig, doradca podatkowy, starszy menedżer w dziale Doradztwa Podatkowego

Wystarczyło oświadczenie

Przed 1 stycznia 2019 r. jednym z warunków formalnych zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 30 ust. 7a ustawy o podatku akcyzowym, było złożenie do właściwego urzędu skarbowego oświadczenia o ilości i sposobie wykorzystania energii elektrycznej. Z uwagi na to, że przepisy akcyzowe nie przewidywały możliwości korygowania tych oświadczeń, istnieje duże ryzyko, że w przypadku wystąpienia z wnioskiem o zwrot nadpłaty w akcyzie organy podatkowe zakwestionują prawo do objęcia zwolnieniem energii elektrycznej, która nie została uwzględniona w pierwotnym oświadczeniu jako energia zużyta na cele zwolnione. Natomiast od 1 stycznia 2019 r. składanie oświadczenia o przeznaczeniu energii elektrycznej nie jest już warunkiem koniecznym dla zastosowania zwolnienia od akcyzy. Obecnie ilość energii elektrycznej zużytej na cele zwolnione, np. w procesach mineralogicznych, należy wykazać wyłącznie w deklaracji podatkowej. Dlatego też uzyskanie zwrotu nadpłaty w akcyzie za okresy po 1 stycznia 2019 r. wydaje się bardziej prawdopodobne. Nawet w sytuacji, kiedy podatnik posiada negatywną interpretację podatkową w tym zakresie, nie powinno to przekreślać możliwości zastosowania zwolnienia.

Oczywiście należy mieć na uwadze, że wyroki nie mają mocy powszechnie obowiązującej. Dlatego też obejmując zwolnieniem od akcyzy energię elektryczną zużywaną w procesach mineralogicznych rozumianych jako przemiany fizyczne, zawsze istnieje ryzyko zakwestionowania takiego podejścia przez organ podatkowy. Niemniej jednak biorąc pod uwagę ostatnie orzeczenia NSA, istnieją spore szanse, że w przypadku, gdyby doszło w tym zakresie do sporu z organem podatkowym, uda się uzyskać korzystne rozstrzygnięcie na etapie postępowania sądowego.

Analiza ostatnich orzeczeń prowadzi do wniosku, iż NSA oraz organy podatkowe w sposób odmienny interpretują pojęcie procesu mineralogicznego. Takie podejście organów podatkowych może budzić spore wątpliwości, zwłaszcza że organy podatkowe powinny działać zgodnie z zasadą zaufania i dążyć do jednolitego interpretowania przepisów.
- uważa Kinga Bączek, doradca podatkowy, starszy konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego

Należy wskazać, iż przepisy podatkowe przewidują możliwość zmiany wydanych interpretacji podatkowych, w przypadku gdyby szef KAS, uwzględniając orzecznictwo sądów, stwierdził ich nieprawidłowość (art. 14e § 1 ordynacji podatkowej). Dlatego też w doktrynie coraz częściej zwraca się uwagę na to, iż organy podatkowe również przy wydawaniu interpretacji powinny uwzględniać orzecznictwo sądów administracyjnych.

Współautor:
Kinga Bączek, doradca podatkowy, starszy konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego

Artykuł ukazał się w dzienniku „Rzeczpospolita”, w dodatku „Orzecznictwo” dnia 19 sierpnia 2020 r.