Connecting Europe Facility (Łącząc Europę) – zmiany w programie wsparcia projektów infrastrukturalnych łączących regiony UE

Connecting Europe Facility – główne założenia

Głównymi celami CEF są budowa, rozwój, modernizacja i ukończenie transeuropejskich sieci w sektorach transportu, energii i technologii cyfrowych oraz ułatwianie współpracy transgranicznej w dziedzinie energii odnawialnej, uwzględniając długoterminowe zobowiązania do obniżenia emisyjności oraz celów dotyczących:

• zwiększenia konkurencyjności Europy,
• inteligentnego, zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu,
• spójności terytorialnej, społecznej i ekonomicznej oraz dostępu do rynku wewnętrznego i jego integracji - z naciskiem na ułatwianie synergii między sektorami transportu, energii i technologii cyfrowych.

Sektor transportu

W sektorze transportu prawie 23 mld EUR przeznaczonych ma być na wsparcie przedsięwzięć, które:

• przyczyniają się do stworzenia wydajnych, wzajemnie połączonych i multimodalnych sieci i infrastruktury na potrzeby inteligentnej, interoperacyjnej, zrównoważonej, sprzyjającej włączeniu społecznemu, dostępnej, bezpiecznej i chronionej mobilności;
• mają na celu dostosowanie odcinków TEN-T do potrzeb podwójnego zastosowania infrastruktury transportowej z myślą o poprawie mobilności zarówno cywilnej, jak i wojskowej.

Fundusze na inwestycje w sektorze transportu będą pochodzić między innymi ze środków przeznaczonych na europejskie inwestycje strategiczne i obronności w ramach Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021–2027 oraz Funduszu Spójności.

Sektor energii

W sektorze energii środki z instrumentu „Łącząc Europę” w wysokości prawie 5,2 mld EUR przyczynić się mają do dalszej integracji wydajnego i konkurencyjnego wewnętrznego rynku energii, interoperacyjności sieci w wymiarze ponadgranicznym i ponadsektorowym, ułatwiających dekarbonizację gospodarki, promujących efektywność energetyczną i zapewniających bezpieczeństwo dostaw oraz ułatwiać współpracę transgraniczną w dziedzinie energii, w tym energii odnawialnej.

Sektor technologii cyfrowych

W sektorze technologii cyfrowych na upowszechnienie i dostęp do bezpiecznych i chronionych sieci o bardzo dużej przepustowości, w tym systemów 5G oraz zwiększenie odporności i przepustowości cyfrowych sieci szkieletowych na terytoriach Unii poprzez połączenie ich z sąsiadującymi terytoriami, jak również do cyfryzacji sieci transportowych i energetycznych przeznaczonych ma być ponad 1,8 mld EUR.

Zgodnie z unijnym celem, który dotyczy uwzględniania działań w dziedzinie klimatu w unijnych politykach sektorowych i funduszach unijnych, 60% całkowitej puli środków finansowych przeznaczonych zostanie na cele klimatyczne.

O dofinansowanie ubiegać się będą mogły:

• podmioty prawne z siedzibą w państwie członkowskim oraz na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w krajach lub terytoriach zamorskich (kraje i terytoria Danii, Francji i Niderlandów),
• podmioty prawne utworzone na mocy prawa Unii,
• oraz – jeżeli są one przewidziane w programach prac – organizacje międzynarodowe.

Jakie działania kwalifikują się do uzyskania wsparcia?

Do dofinansowania (głównie w formie dotacji) kwalifikują się działania przyczyniające się do osiągnięcia wyznaczonych celów, uwzględniając w tym długoterminowe zobowiązania w zakresie dekarbonizacji. Działania te obejmują prace studyjne, roboty oraz pozostałe środki niezbędne do zarządzania CEF i jego wdrażania oraz wytyczne sektorowe.

Działania podlegające finansowaniu:

• tworzenie wydajnych, wzajemnie połączonych, interoperacyjnych i multimodalne sieci na potrzeby rozwoju infrastruktury kolejowej, drogowej, infrastruktury śródlądowych dróg wodnych i morskiej,
• rozwiązania związane z inteligentną, interoperacyjną, zrównoważoną, multimodalną, sprzyjającą włączeniu społecznemu, dostępną, bezpieczną i chronioną mobilnością,
• wsparcie nowych lub istniejących części TEN-T w celu dostosowania do wymogów dotyczących podwójnego zastosowania infrastruktury.

Poziom wsparcia:

• Maksymalnie 30% dla robót.
• Maksymalnie 50% dla działań związanych z połączeniami transgranicznymi, wspieraniem systemów aplikacji telematycznych, śródlądowych dróg wodnych, nowych technologii i innowacji, poprawę infrastruktury bezpieczeństwa oraz dostosowujących infrastrukturę transportową do celów kontroli na granicach zewnętrznych Unii Europejskiej.
• Maksymalnie 85% dla środków Funduszu Spójności dla projektów w dziedzinie transportu, głównie wspierających jak największą liczbę połączeń transgranicznych i brakujących połączeń.

Działania podlegające finansowaniu:

Wsparcie projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013, dotyczących m.in:

• w zakresie energii elektrycznej - linii napowietrznych wysokiego napięcia, wszelkich urządzeń materialnych zaprojektowanych w celu umożliwienia transportu energii elektrycznej na poziomie wysokiego napięcia, instalacji magazynowania energii elektrycznej,
• w zakresie gazu – gazociągów przesyłowych do transportu gazu ziemnego i biogazu, podziemnych obiektów magazynowych połączonych z gazociągami wysokiego ciśnienia, obiektów służących do odbioru, składowania i regazyfikacji gazu naturalnego,
• w zakresie dwutlenku węgla – dedykowanych rurociągów wykorzystywanych do transportu antropogenicznego dwutlenku węgla z więcej niż jednego źródła, obiektów służących do skraplania i buforowego składowania dwutlenku węgla w celu jego dalszego transportu.

Wsparcie projektów transgranicznych w dziedzinie energii odnawialnej, w tym dotyczących opracowania i wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, z uwzględnieniem magazynowania energii odnawialnej.

Poziom wsparcia:

• Maksymalnie 50% dla robót.
• Maksymalnie 75% dla działań przyczyniających się do opracowania projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i rozwiązujących transgraniczne wyzwania.

Działania podlegające finansowaniu:

Działania wspierające:

• wdrażanie i zapewnianie dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości, w tym systemów 5G, zdolnych do obsługi połączeń gigabitowych na obszarach, gdzie znajdują się podmioty stymulujące rozwój społeczno-gospodarczy,
• zapewnianie w społecznościach lokalnych bardzo wysokiej jakości lokalnej łączności bezprzewodowej, która jest świadczona bezpłatnie i na niedyskryminujących warunkach,
  
• wdrażanie nieprzerwanego zasięgu systemów 5G w odniesieniu do wszystkich głównych szlaków transportowych, w tym TEN-T,
• wdrażanie nowych lub znaczące zmodernizowanie istniejących sieci szkieletowych, w tym wykorzystujących podmorskie kable, w państwach członkowskich, między nimi oraz między Unią a państwami trzecimi,
• wdrażanie wymogów dotyczących infrastruktury łączności cyfrowej związane z projektami transgranicznymi w dziedzinach transportu lub energii lub wspierające operacyjne platformy cyfrowe bezpośrednio związane z infrastrukturą transportową lub energetyczną lub działania obu tych rodzajów.

Poziom wsparcia:

• Maksymalnie 30% dla robót.
• Maksymalnie 50% dla działań, które mają wyraźny wymiar transgraniczny takich, jak zapewnienie nieprzerwanego zasięgu systemów 5G wzdłuż głównych szlaków transportowych lub wdrożenie sieci szkieletowych między państwami członkowskimi oraz między Unią a państwami trzecimi.
• Maksymalnie 75% dla działań wdrażających połączenia gigabitowe dla podmiotów stymulujących rozwój społeczno-gospodarczy.
• Do 100% dla działań zapewniających lokalną łączność bezprzewodową w społecznościach lokalnych, o ile są wdrażane poprzez dotacje o niskiej wartości.

CEF wdrażany będzie w ramach wieloletnich programów prac. Pierwsze powinny zostać przyjęte przez Komisję Europejską w terminie maksymalnie trzech miesięcy od wejścia w życie przyjętego na początku lipca br. rozporządzenia. Oznacza to, że harmonogramy naborów wniosków na okres 2021-2024, ich tematy, a także budżet i ramy obejmujące cały okres programowania powinny pojawić się najpóźniej w październiku 2021 r.