Relokacja działalności gospodarczej w ramach EOG

Zakaz relokacji

Jednym z kluczowych warunków udzielania pomocy publicznej na inwestycje jest kwestia tzw. relokacji (przeniesienia działalności), którą w uproszczeniu można opisać jako likwidacja lub ograniczenie działalności prowadzonej w jednym z państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i przeniesienie jej do zakładu w innym państwie, gdzie, ze względu na uzyskaną pomoc publiczną (np. zwolnienie podatkowe czy dotację bezpośrednią), może być ona prowadzona na korzystniejszych warunkach. W zestawieniu z intencją państw do promowania swoich obszarów jako lokalizacji inwestycji powyższe może doprowadzić do naruszenia konkurencji na rynku wewnętrznym UE.

Dla uniknięcia takich działań wprowadzony został obowiązek notyfikacji czynności wypełniających znamiona relokacji do Komisji Europejskiej (KE), która następnie bada, czy działanie takie może negatywnie wpływać na funkcjonowanie wspólnego rynku. Negatywna ocena KE może wiązać się m.in. z brakiem możliwości uzyskania pomocy publicznej, bądź, w przypadku pomocy już udzielonej, z obowiązkiem jej zwrotu.

Podstawowe przesłanki dotyczące relokacji

Przesłanki wskazujące na wystąpienie relokacji wyprowadzić można z brzmienia art. 14 ust. 16 oraz art. 2 pkt 61 Rozporządzenia (UE) nr 651/2014 (GBER), zgodnie z którymi, przeniesienie (relokacja) musi:

• dotyczyć takiej samej lub podobnej działalności,
• być dokonane do zakładu, w którym prowadzi się inwestycję objętą pomocą,
• wiązać się z przeniesieniem działalności z jednego kraju EOG do innego,
• prowadzić do likwidacji miejsc pracy w zakładzie pierwotnym,
• mieć miejsce w okresie 2 lat poprzedzających złożenie wniosku o pomoc oraz 2 lat od zakończenia inwestycji początkowej.

Powyższe przesłanki zostały szerzej omówione w naszej wcześniejszej publikacji dot. relokacji działalności w ramach EOG.

Nowelizacja przepisów dot. relokacji

W celu złagodzenia ekonomicznego i finansowego wpływu wybuchu pandemii COVID-19 na działalność przedsiębiorców, 2 lipca 2020 r. Komisja Europejska wydała Rozporządzenie nr 2020/972 (dalej: „Nowelizacja”) zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1407/2013 w odniesieniu do jego przedłużenia oraz zmieniające GBER w odniesieniu do jego przedłużenia i odpowiednich dostosowań (zobacz: KE zmienia regulacje wspólnotowe dotyczące pomocy publicznej w związku z COVID-19).

Kluczową kwestią wprowadzoną Nowelizacją było uzupełnienie art. 14 ust. 16 GBER o treść mającą na celu złagodzenie podejścia KE w procesie oceny, czy dane zachowanie przedsiębiorcy należy uznać za przeniesienie (relokację). Zgodnie z zamierzeniem KE, zmiany miały na celu wsparcie przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej i ograniczenie negatywnych skutków pandemii COVID-19.

Zgodnie z pkt (9) preambuły Nowelizacji: „Z uwagi na gospodarcze i finansowe skutki pandemii COVID-19 dla przedsiębiorstw oraz w celu zapewnienia spójności z ogólną reakcją polityczną Komisji, zwłaszcza w latach 2020–2021, należy odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) nr 651/2014. W szczególności przedsiębiorstwa, które znalazły się w trudnej sytuacji w wyniku pandemii COVID-19, powinny w ograniczonym okresie w dalszym ciągu kwalifikować się do pomocy na gruncie rozporządzenia (UE) nr 651/2014. Podobnie nie należy uznawać, że przedsiębiorstwa, które w wyniku pandemii COVID-19 tymczasowo lub na stałe zwolniły pracowników, złamały zobowiązania w zakresie przeniesienia złożone przed dniem 31 grudnia 2019 r. w momencie przyjęcia pomocy regionalnej. Te wyjątkowe przepisy powinny mieć zastosowanie w ograniczonym okresie od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2021 r.”

Powyższe znalazło odzwierciedlenie w treści art. 14 ust. 16 GBER, która została doprecyzowana poprzez dodanie następującego zdania:

„W odniesieniu do zobowiązań zaciągniętych przed dniem 31 grudnia 2019 r. wszelka likwidacja miejsc pracy związanych z taką samą lub podobną działalnością w jednym z pierwotnych zakładów beneficjenta w EOG, która miała miejsce od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2021 r., nie jest uznawana za przeniesienie w rozumieniu art. 2 pkt 61a) niniejszego rozporządzenia”.

W rezultacie, z treści powyżej przedstawionych regulacji (zarówno znowelizowanego art. 14 ust. 16 GBER, jak i treści pkt (9) preambuły Nowelizacji), wnioskować można, że za przeniesienie (relokację) nie będzie uznawane zdarzenie spełniające przesłanki relokacji, przeprowadzone w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 30 czerwca 2021 r. Niniejsze dotyczy zobowiązań (udzielonej pomocy) zaciągniętych przed dniem 31 grudnia 2019 r.

Takie brzmienie regulacji, choć pozytywne dla przedsiębiorców, rodzi pytania natury interpretacyjnej, dotyczące m.in. kwestii, czy przeprowadzone działania, aby nie zostać uznane za relokację (w myśl treści Nowelizacji) powinny zostać bezpośrednio powiązane ze skutkami pandemii COVID-19 (udowodniona powinna zostać zależność przyczynowo - skutkowa).

Działania podjęte w trakcie pandemii COVID-19

Mając na uwadze podejście systemowe oraz stanowisko prezentowane przez KE w preambule Nowelizacji, można wysnuć domniemanie, że tylko w przypadku, gdy przeniesienie działalności nastąpi na skutek pandemii COVID-19, nie zostanie uznane za relokację (w myśl znowelizowanych przepisów). Taka interpretacja niewątpliwie stanowiłaby celowościowe dopełnienie dyspozycji art. 14 ust. 16 GBER, jak również pełniła funkcję prewencyjną przed potencjalnym dokonaniem jego nadużycia.

Z drugiej strony, literalna treść art. 14 ust. 16 GBER w żaden sposób nie nawiązuje do skutków pandemii COVID-19. Powyższe, w myśl zasad techniki legislacyjnej sugeruje oparcie się na wykładni językowej i, tym samym, brak możliwości wprowadzenia, niewyrażonej bezpośrednio w przepisie przesłanki uzależniającej jego stosowanie od powiązania relokacji ze skutkami pandemii COVID-19 (udowodnienia zależności przyczynowo - skutkowej).

Należy mieć jednak na uwadze, że potencjalne informacje dotyczące zastosowania przedmiotowych przepisów zostały wyrażone jedynie w Nowelizacji i nie zostały jeszcze poparte żadną decyzją, a zatem faktyczne podejście KE do interpretacji omawianych przepisów nie jest obecnie znane.

Podsumowanie

Wprowadzone Nowelizacją zmiany niewątpliwie należy ocenić pozytywnie z uwagi na utrudnienia, z którymi mierzą się przedsiębiorcy podczas pandemii COVID-19, często skutkujące redukcją lub likwidacją prowadzonej działalności.

Niezależnie od przyjętej przez KE interpretacji, przepisy dotyczące relokacji stanowią istotny mechanizm kontroli naruszenia zasad wewnętrznej konkurencji UE.

Należy mieć na uwadze, że zmiany wprowadzone Nowelizacją rozszerzają jedynie pole interpretacji KE w zakresie uznania, czy dana likwidacja miejsc pracy będzie uznana za przeniesienie (relokację), natomiast nie oznaczają one, że generalny zakaz dokonania takiego przeniesienia został zlikwidowany - tym samym, prawidłowe zrozumienie opisywanych kwestii pozostaje kluczowe z perspektywy inwestorów korzystających z pomocy publicznej.

W razie pytań w powyższym zakresie, zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami.