Ulga na robotyzację

Wprowadzona od 1 stycznia 2022 r. ulga na robotyzację pozwala podatnikom na odliczenie od podstawy opodatkowania dodatkowych 50% kwoty kosztów uzyskania przychodów poniesionych na tzw. robotyzację, w tym między innymi na nabycie fabrycznie nowych robotów przemysłowych oraz określonych maszyn i urządzeń związanych z robotami przemysłowymi. Oznacza to, że oprócz zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów na zasadach ogólnych, podatnik może odliczyć dodatkowo połowę tych kosztów w zeznaniu rocznym. Zatem przy zastosowaniu ulgi efektywnie odliczyć będzie można do 150% kosztów poniesionych na robotyzację. Ulgę będzie można zastosować do kosztów poniesionych na robotyzację do końca roku podatkowego, który rozpocznie się w 2026 r., czyli w przypadku większości podatników – do końca 2026 r.

Stanowisko Ministerstwa Finansów

Jeszcze przed wejściem w życie przedmiotowych przepisów Ministerstwo Finansów w nieoficjalnej wypowiedzi prasowej poinformowało, że odliczeniu w ramach ulgi mają podlegać wyłącznie wydatki związane z robotyzacją, które stanowią w danym roku podatkowym koszty uzyskania przychodów. W przypadku nabycia robotów lub innych maszyn i urządzeń oznacza to, że odliczeniu podlegają jedynie dokonywane od nich w danym roku odpisy amortyzacyjne, a nie cena nabycia.

Warto zauważyć, że stawki amortyzacyjne przewidziane dla robotów przemysłowych (18%) oraz większości maszyn i urządzeń (najczęściej 10% lub 14%) nie pozwolą na pełne zamortyzowanie środków trwałych zakupionych w okresie obowiązywania ulgi (tj. do 2026 r.). Dodatkowo, w przypadku poniesienia takich wydatków chociażby w połowie lub pod koniec okresu obowiązywania ulgi, poziom odliczenia poniesionych wydatków będzie jeszcze niższy.

Przykładowo, jeśli grudniu 2022 r. podatnik zakupił i wprowadził do ewidencji środków trwałych robota przemysłowego, którego wartość początkowa wyniosła 200 tys. zł i który amortyzowany jest z wykorzystaniem stawki 18%, to skorzystanie z ulgi na robotyzację pozwoli podatnikowi na odliczenie do końca 2026 r. dodatkowych 72 tys. zł (50% odpisów amortyzacyjnych dokonanych w okresie styczeń 2023 r. – grudzień 2026 r., czyli 50% × (18% × 200 000 zł × 4 = 72 000 zł). To daje odliczenie kosztu nabycia robota na poziomie 36%.

Dla niektórych maszyn lub urządzeń związanych z robotami podatkowa stawka amortyzacji jest niższa i wynosi, np. 10%, co, biorąc pod uwagę 5-letni okres obowiązywania ulgi, nie pozwoli na odliczenie zakładanych 50% wydatków poniesionych na ich nabycie. Na ten moment nie wiadomo, czy okres obowiązywania ulgi zostanie wydłużony.

Co na to organy interpretacyjne?

Podejście zaprezentowane przez Ministerstwo Finansów znalazło także potwierdzenie w wydawanych interpretacjach indywidualnych. Wyjątkiem była wydana 25 sierpnia 2022 r. interpretacja indywidualna sygn. 111-KDIB2-1.4010.305.2022.2.AR, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przyznał rację podatnikowi, że odliczeniu w ramach ulgi podlegać będzie jednorazowo 50% wydatku poniesionego na nabycie środków trwałych objętych ulgą. Niestety już po kilku tygodniach interpretacja zniknęła z oficjalnej wyszukiwarki EUREKA. Co więcej, po tej interpretacji zostały wydane następne, w których DKIS opowiedział się za dotychczasowym podejściem, że odliczeniu podlegają odpisy amortyzacyjne (np. interpretacja z 31 sierpnia 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.212.2022.4.BK, interpretacja z 10 października r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.465.2022.1.AR).

Z uwagi na powstały chaos interpretacyjny wokół zasad rozliczania ulgi na robotyzację, należy śledzić przyszłą praktykę interpretacyjną w tym zakresie. W naszej ocenie należy się jednak spodziewać, że podejście przemawiające za rozliczaniem w ramach ulgi odpisów amortyzacyjnych, a nie poprzez jednorazowe odliczenie ceny nabycia, zostanie ugruntowane w praktyce interpretacyjnej DKIS. Dla niektórych podatników może to być jednak dobra wiadomość, co zostało omówione w dalszej części.

Niemniej warto pamiętać, że przepisy podatkowe przewidują kilka rozwiązań, które pozwalają podatnikom na dokonywanie wyższych odpisów amortyzacyjnych.

Przepisy ustawy o CIT i ustawy o PIT w określonych sytuacjach dają podatnikom możliwość wyboru metody amortyzacji, ustalenia indywidualnych stawek amortyzacyjnych lub dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Wybór jednej z tych możliwości może pozwolić podatnikom w pewnym stopniu zwiększyć poziom odliczenia w ramach ulgi na robotyzację, poprzez zwiększenie kwoty kwalifikowanych odpisów amortyzacyjnych w szczególności w pierwszych latach po zakupie robota, maszyny lub urządzenia.

Wybór degresywnej metody amortyzacji zamiast metody liniowej wpłynie na wysokość odpisów amortyzacyjnych w pierwszych latach używania środka trwałego – odpisy te będą większe na początku okresu amortyzacji niż miałoby to miejsce przy zastosowaniu metody liniowej. Takie rozwiązanie warto wziąć pod uwagę szczególnie w sytuacji nabycia środka trwałego bliżej końca okresu obowiązywania ulgi.

Ponadto, w przypadku środków trwałych używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej, podatnicy mogą w okresie występowania takich okoliczności, stosować stawkę amortyzacyjną powiększoną o współczynnik 1,4.

Nie można również zapominać, że w przypadku nabycia fabrycznie nowego środka trwałego, w roku wprowadzenia go do ewidencji podatnik może dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego do kwoty 100 000 zł.

Dodatkowe, ale nie mniej istotne, wątpliwości pojawiły się także w zakresie możliwości stosowania ulgi w odniesieniu do robotów zakupionych przed jej wejściem w życie, bowiem zgodnie z przepisami odliczenie ma zastosowanie do kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację w latach 2022 – 2026. Wobec tego, czy odpisy amortyzacyjne dokonane w 2022 r. od robota zakupionego w 2021 r. również mogą zostać odliczone w ramach ulgi? Według nieoficjalnych odpowiedzi Ministerstwa Finansów – tak. Takie podejście znalazło również potwierdzenie przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w ostatnich interpretacjach indywidualnych.

Powyższe wiąże się częściowo z prezentowanym stanowiskiem, że odliczeniu w ramach ulgi podlegają odpisy amortyzacyjne, a nie cena nabycia robota. Oznacza to bowiem, że również podatnicy, którzy zakupili roboty przemysłowe w przeszłości - przed wprowadzeniem ulgi na robotyzację, a którzy w dalszym ciągu dokonują odpisów amortyzacyjnych od ich wartości, są uprawnieni do skorzystania z ulgi na robotyzację. Dzięki temu więcej podatników może uzyskać oszczędność podatkową.

Dodatkowe trudności w stosowaniu ulgi może sprawiać podatnikom ustawowa definicja robota przemysłowego oraz urządzeń i maszyn peryferyjnych do tego robota. Definicja robota oprócz ogólnych przesłanek wymienia bowiem cztery warunki, które łącznie musi spełniać dany robot, aby być uznanym za robota przemysłowego w świetle przepisów dotyczących ulgi na robotyzację. W definicji maszyn i urządzeń peryferyjnych, ustawa wskazuje jedynie, że muszą być one funkcjonalnie związane z robotem przemysłowym oraz wymienia przykładowe maszyny i urządzenia spełniające tę definicję.

W praktyce często zdarza się, że sam robot stanowi tylko część stanowiska produkcyjnego, które składa się z wielu elementów umożliwiających pracę robota i jego współdziałanie z pozostałymi komponentami. Przedsiębiorstwa często powierzają stworzenie kompleksowego, zrobotyzowanego stanowiska produkcyjnego wyspecjalizowanym podmiotom – integratorom. W takich sytuacjach mogą pojawić się dwie trudności. Pierwsza polega na właściwym zidentyfikowaniu, które maszyny i urządzenia będące częścią takiej instalacji mogą być objęte ulgą na robotyzację. W przypadku stwierdzenia, że tylko część tych maszyn może być objęta ulgą, rodzi się druga wątpliwość – w jaki sposób ustalić koszt kwalifikowany w ramach ulgi, jeśli na otrzymanej fakturze za nabycie kompletnego stanowiska nie są wyszczególnione wartości poszczególnych maszyn i urządzeń? Na tę chwilę takie wątpliwości nie zostały wyjaśnione w praktyce interpretacyjnej.

Ministerstwo potwierdziło także możliwość jednoczesnego skorzystania z ulgi na robotyzację i ulgi na prototyp w odniesieniu do jednego środka trwałego. W ramach ulgi na prototyp można bowiem odliczyć jednorazowo do 30% ceny nabycia środka trwałego niezbędnego do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu. Jeśli ten środek trwały jest fabrycznie nowym robotem przemysłowym albo określoną maszyną lub urządzeniem związanym z takim robotem, podatnik będzie mógł skorzystać także z ulgi na robotyzację. Zakres zastosowania obu ulg jest jednak ograniczony. Jeśli podatnik z podanego przykładu będzie wykorzystywać zakupionego za kwotę 200 tys. zł robota w produkcji próbnej nowego produktu, to w ramach ulgi na prototyp będzie mógł odliczyć od postawy opodatkowania 60 tys. zł (30% z 200 tys. zł). Wówczas w ramach ulgi na robotyzację podatnikowi będzie przysługiwać prawo odliczenia odpisów amortyzacyjnych dokonywanych odpowiednio od kwoty 140 tys. zł (200 000 zł - 60 000 zł = 140 000 zł), ponieważ pozostała część ceny nabycia robota została już odliczona od podstawy opodatkowania w ramach ulgi na prototyp.

Warto również wspomnieć, że wraz z projektem zmian do ustawy o podatku akcyzowym zaproponowano również ograniczenie dostępności ulgi na robotyzację dla podmiotów prowadzących działalność związaną z wydobywaniem, przetwarzaniem i spalaniem paliw kopalnych oraz ze składowaniem i spalaniem odpadów. Oznacza to, że z ulgi nie skorzystają podmioty, których działalność powoduje dużą emisję dwutlenku węgla. Projekt ustawy jest obecnie w trakcie prac sejmowych – w tym zakresie również warto śledzić uchwalone zmiany.

Podkreślić należy również, że ulga na robotyzację to tylko jeden z instrumentów wsparcia robotyzacji - warto przeanalizować, które z dostępnych rozwiązań najbardziej odpowiadają potrzebom i specyfice przedsiębiorstwa.

Współautor: Monika Bugiel

Mapa drogowa finansowania - strategia rozwoju i transformacji firmy z wykorzystaniem zachęt (dotacji i ulg podatkowych)

Cykl webinarów przybliżających instrumenty wsparcia na inwestycje, B+R, środowisko i cyfryzację

Bezpłatne seminaria on-line: październik - grudzień

>> Szczegóły i rejestracja