Obowiązki firm, które skorzystały z dotacji w ramach Tarcz Antykryzysowych

Wsparcie dla firm w ramach pierwszych Tarcz Antykryzysowych

Pierwszej fali pandemii i wprowadzanych obostrzeń, w tym w zakresie funkcjonowania określonych branż, towarzyszyło uruchomienie szeregu środków pomocowych dla firm w ramach tzw. Tarcz Antykryzysowych. Szczególną popularnością cieszyły się subwencje dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorców (MŚP) z Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) oraz dofinansowanie na ochronę miejsc pracy z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a także dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (dystrybuowane przez powiatowe urzędy pracy). Wiele dużych przedsiębiorców złożyło również wnioski o pomoc z PFR-u dla dużych firm, w postaci finansowania płynnościowego i preferencyjnego.

Obecnie zmagamy się w Polsce z drugą falą pandemii COVID-19, a wiele firm zostało dotkniętych przez wprowadzone restrykcje i obostrzenia. Przedsiębiorcy ponownie patrzą w stronę rządu i oczekują uruchomienia dodatkowego wsparcia. Jednocześnie wielu z nich analizuje, jak będą wyglądały nadchodzące miesiące i czy uda się utrzymać miejsca pracy, czy wręcz przetrwać na rynku.

Istotne jest, aby pamiętać, jakie obowiązki firmy przyjęły na siebie podczas korzystania z pierwszych Tarcz i jakie skutki mogą się z nimi wiązać w przypadku, gdy firma zaprzestanie działalności, zawiesi działalność lub zdecyduje się na redukcję etatów. Pomoc uzyskana w ramach pierwszych Tarcz może również mieć wpływ na to, z których środków pomocowych firma będzie mogła skorzystać obecnie.

Subwencja z PFR dla MŚP – obowiązki

Poniżej prezentujemy na przykładzie subwencji z PFR dla MŚP obowiązki nałożone na firmy korzystające ze środków pomocowych w ramach Tarcz Antykryzysowych, uruchomionych wiosną 2020 r. Poniższe informacje przygotowane zostały na bazie dostępnych umów o subwencję. Z uwagi na fakt, że umowy o subwencję zawierane były każdorazowo w imieniu PFR przez poszczególne banki, obsługujące danego przedsiębiorcę, a wzór umowy ulegał zmianie, może się jednak okazać, że indywidualne umowy zawierają odmienne od zaprezentowanych postanowienia.

Przedsiębiorcy, którzy uzyskali subwencję dla MŚP z PFR-u powinni pamiętać, że przyznane środki podlegają zwrotowi jedynie w części przyznanej subwencji pod warunkiem, że przedsiębiorca spełni określone warunki.

Subwencja podlega zwrotowi w całości w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, rozumianego również jako zawieszenie jej prowadzenia lub otwarcia likwidacji w ciągu 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji.

Jeśli natomiast przedsiębiorca będzie kontynuował swoją działalność w ciągu 12 miesięcy od uzyskania subwencji, jednak dokona redukcji zatrudnienia, wówczas będzie zobowiązany do zwrotu subwencji w wysokości aż do 50% jej wysokości.

Kwota zwrotu zależna będzie od skali zwolnień, a umowy o subwencję zawierają odpowiedni algorytm do obliczenia tej kwoty zwrotu.

Zatrudnienie wyliczane będzie jako średnie zatrudnienie w okresie 12 miesięcy od końca miesiąca, poprzedzającego zawarcie umowy subwencji i odnoszone będzie do średniego zatrudnienia wyliczonego ze stanów w dniu 31. grudnia 2019 r. i 30. czerwca 2019 r.

Dodatkowo przedsiębiorcy mali i średni zobowiązani są do zwrotu maksymalnie 25% kwoty subwencji, przy czym ta maksymalna kwota ma zostać pomniejszona o wysokość tzw. gotówkowej straty na sprzedaży w okresie 12 miesięcy od miesiąca udzielenia subwencji lub odnotowania pierwszej straty po 1 lutego 2020 r.

Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorcy uda się wygenerować zysk lub suma strat na sprzedaży (umowy określają szczegółowo jak rozumiana i liczona powinna być strata) będzie niższa niż 25% przyznanej subwencji, może on być zobowiązany do zwrotu części z przyznanego finansowania.

Mechanizm ten jest więc ukierunkowany na zabezpieczenie pozycji gospodarczej przedsiębiorcy i ma na celu wspierać firmy, które faktycznie tego wsparcia potrzebują. Natomiast w praktyce może być odczytywany jako swoista „kara” (tj. konieczność spłaty zobowiązania) w przypadku wygenerowania przez firmę zysku na sprzedaży.

Co istotne, nawet w przypadku kontynuacji działalności oraz utrzymania zatrudnienia na poziomie sprzed uzyskania subwencji, przedsiębiorcy (zarówno mikro, jak i mali i średni) są zobowiązani do zwrotu 25% otrzymanej subwencji. Z całej przyznanej kwoty bezzwrotna pomoc może więc stanowić maksymalnie 75%. Ostateczna kwota subwencji, jaką przedsiębiorca będzie zobowiązany zwrócić, określona zostanie w decyzji PFR.

PFR przewiduje możliwość indywidualnej oceny warunków zwrotu subwencji dla tych przedsiębiorców, którzy osiągnęli spadek przychodów o więcej niż 75%.

Warunek utrzymania działalności gospodarczej również po 12 miesiącach

Warto wskazać, że warunek utrzymania prowadzenia działalności gospodarczej, rozumianej również jako niepostawienie w stan likwidacji oraz nie dokonywanie zawieszenia prowadzenia działalności, obowiązuje firmy również po 12 miesiącach od uzyskania subwencji. W umowach przewidziano bowiem, ze jeżeli przedsiębiorca zawiesi, zaprzestanie prowadzenie działalności, lub rozpocznie się jego likwidacja po wydaniu przez PFR decyzji o kwocie subwencji, jaka podlega zwrotowi, wówczas umowa subwencji może zostać wypowiedziana w trybie natychmiastowym. Pozostała wówczas do spłaty kwota subwencji stanie się wymagalna w ciągu 14 dni od dostarczenia przedsiębiorcy decyzji PFR-u.

W umowie nie wskazano wyraźnie, jak długo PFR ma prawo do takiego natychmiastowego wypowiedzenia umowy. Można domniemywać, że prawo to zostawia sobie do momentu, aż przedsiębiorca dokona całkowitego zwrotu tej kwoty subwencji, która została określona w decyzji PFR. Mając na uwadze, że okres spłaty (zwrotu) wynosi 24 miesiące, a zaczyna się w 13 miesiącu od wypłaty subwencji, obowiązek kontynuowania działalności może w praktyce wynieść łącznie 36 miesięcy (3 lata) od momentu, gdy subwencja została przedsiębiorcy przekazana.

Warto jednocześnie wskazać, że trwają dyskusje nad złagodzeniem warunków zwrotu przyznanych subwencji. Zgodnie z rządowymi zapowiedziami w pierwszej połowie 2021 r. mają zostać umorzone subwencje przyznane przedsiębiorstwom z branż objętych restrykcjami sanitarnymi, pod warunkiem, że skumulowany spadek przychodów w okresie od marca 2020 r. do marca 2021 r. wyniesie co najmniej 30%. Nie są jednak znane jeszcze szczegóły tego rozwiązania, w szczególności które branże będą mogły z tego warunku skorzystać.

Warunki korzystania z nowych środków pomocowych

W przypadku chęci skorzystania z kolejnych środków pomocowych warto pamiętać, że uzyskanie ich wiąże się z wymogiem spełnienia szeregu warunków. Jednym z warunków jest zapewnienie, że łączna wartość pomocy, jaką przedsiębiorca już uzyskał i uzyska z różnych źródeł nie przekracza dostępnego limitu. Przykładowo wysokość subwencji z PFR dla mikro-, małych i średnich firm nie może przekroczyć 800 000 EUR, przy czym do limitu wliczane są również inne środki pomocy publicznej otrzymane w ramach wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19, udzielone na podstawie Sekcji 3.1 tzw. Tymczasowych ram.

Sięgając po kolejne środki pomocowe istotne jest, aby zweryfikować kilka istotnych czynników:

• czy udzielana pomoc jest należna przedsiębiorcy (tj. czy ma on możliwość z niej skorzystać, biorąc po uwagę pomoc uzyskaną wiosną, przy pierwszych dystrybucjach środków w ramach tzw. Tarcz Antykryzysowych oraz biorąc po uwagę inne warunki danego środka pomocowego, np. wielkość przedsiębiorstwa i sposób liczenia tej wielkości);
• czy udzielana pomoc stanowi pomoc publiczną i jeśli tak – jakiego rodzaju jest to pomoc publiczna (de minimis, w ramach tzw. Tymczasowych Ram, inna);
• jaki jest limit pomocy (maksymalna wysokość pomocy) oraz jak należy go liczyć (biorąc pod uwagę samo przedsiębiorstwo, czy również pomoc uzyskaną przez przedsiębiorstwa w ramach grupy kapitałowej? Czy w kalkulacji powinno uwzględniać się wszystkie przedsiębiorstwa z grupy, czy tylko wybrane?).

Podsumowując powyższe należy mieć na uwadze, że każde skorzystanie ze środków pomocowych wiąże się z określonymi obowiązkami i warto mieć ich świadomość, szczególnie w kolejnych trudnych miesiącach, jakie mogą nastąpić.