Pomoc publiczna dla przedsiębiorców dotkniętych kryzysem w związku z wojną w Ukrainie

Wdrożenie Tymczasowych ram ma stanowić odpowiedź Komisji Europejskiej na potencjalne poważne zaburzenia w gospodarkach państw członkowskich, w tym Polski, spowodowane rosyjską agresją wojskową na Ukrainę, w tym w szczególności bezpośrednie skutki sankcji gospodarczych lub innych środków podjętych w odpowiedzi na tę agresję.

1. Ograniczone kwoty pomocy

Zasadniczo, państwa członkowskie będą mogły ustanowić programy przyznawania pomocy do 400 000 EUR na przedsiębiorstwo dotknięte obecnym kryzysem lub związanymi z nim sankcjami i kontrsankcjami. Pomoc będzie mogła być przyznana m.in. w formie:

• dotacji bezpośrednich,
• ulg podatkowych,
• ulg płatniczych,
• zaliczek zwrotnych,
• gwarancji,
• pożyczek.
  
  

Dla przedsiębiorstw działających w sektorach rolnictwa, rybołówstwa i akwakultury, wsparcie zostanie ograniczone do 35 000 EUR. Należy przy tym pamiętać, że limit 400 000 EUR nie uwzględnia otrzymanej przez podmiot pomocy de minimis ani pomocy przyznanej w związku z pandemią COVID-19. Jednocześnie, limit ten obliczany jest w odniesieniu do przedsiębiorstwa rozumianego jako grupa podmiotów powiązanych, o którym mowa w art. 3 Załącznika 1 do Rozporządzenia Komisji UE nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu.

2. Wsparcie płynności finansowej w formie gwarancji i pożyczek dotowanych umożliwi państwom członkowskim udzielanie:

• dotowanych gwarancji państwowych dla nowych pożyczek mających na celu zapewnienie płynności na maksymalnie 6 lat, ograniczonych do 90% kwoty głównej pożyczki w przypadku, gdy odpowiedzialność instytucji kredytującej i państwa jest proporcjonalna i ustanawiana na tych samych warunkach lub 35% kwoty głównej pożyczki w przypadku, gdy straty są w pierwszej kolejności przypisywane do państwa,
• pożyczek publicznych i prywatnych z dopłatami do oprocentowania – oprocentowanie będzie musiało być co najmniej równe stopie bazowej wolnej od ryzyka powiększonej o określone prowizje z tytułu ryzyka kredytowego mające zastosowanie odpowiednio do sektora MŚP i pozostałych podmiotów.

Dla obu rodzajów wsparcia przewidziano limity dotyczące maksymalnej kwoty pożyczki, które opierają się na potrzebach operacyjnych przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem jej obrotów (maksymalnie 15% obrotów w 3 ostatnich zamkniętych latach), kosztów energii (maksymalnie 50% kosztów energii poniesionych w 12 miesiącach poprzedzających złożenie wniosku o pomoc) czy określonych potrzeb płynnościowych. Pożyczki będą mogły dotyczyć zarówno potrzeb inwestycyjnych, jak i kapitału obrotowego.

3. Rekompensata dodatkowych kosztów poniesionych przez przedsiębiorców w związku z dynamicznym wzrostem cen gazu i energii elektrycznej

W ramach tego rodzaju pomocy, państwa członkowskie będą mogły częściowo zrekompensować przedsiębiorstwom, w szczególności intensywnym użytkownikom energii (tzw. przedsiębiorstwom energochłonnym) dodatkowe koszty wynikające z gwałtownych podwyżek cen gazu i energii elektrycznej. Wsparcie to będzie mogło zostać udzielane m.in. w formie dotacji bezpośrednich, ulg podatkowych, zaliczek zwrotnych, gwarancji czy pożyczek.

Całkowita pomoc na beneficjenta nie może przekroczyć 30% kosztów kwalifikowalnych (kalkulowane w oparciu o zużycie energii / gazu i wzrost cen tych surowców w okresie 01 lutego – 31 grudnia 2022 r.), przy czym w danym momencie będzie mogła wynieść maksymalnie 2 mln EUR na przedsiębiorcę rozumianego jako grupa podmiotów powiązanych.

W przypadku przedsiębiorstw ponoszących straty operacyjne, może być konieczne przyznanie dalszej pomocy w celu zapewnienia kontynuacji działalności gospodarczej. W tym celu państwa członkowskie będą mogły przyznać pomoc przekraczającą te pułapy, tj. odpowiednio:

• do 25 mln EUR dla odbiorców energochłonnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 lit. a) Dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (Dz.Urz.UE.L Nr 283, str. 51 z późn. zm, bądź
• do 50 mln EUR dla przedsiębiorstw działających w określonych sektorach, takich jak produkcja aluminium i innych metali, włókien szklanych, pulpy papierowej, nawozów sztucznych lub wodoru i wielu podstawowych chemikaliów.
  

Kumulacja pomocy

KE przyjęła następujące zasady łączenia omawianych rodzajów pomocy:

• dotowane gwarancje państwowe nie będą mogły być łączone z pożyczkami publicznymi i prywatnymi, a także z pomocą w formie gwarancji kredytowych oraz w formie subsydiowanych stóp oprocentowania pożyczek, o których mowa w pkt 3.2 i 3.3 Tymczasowych ram środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 z dnia 20 marca 2020 r. (2020/C 91 I/01),
• ograniczone kwoty pomocy będą mogły być łączone razem z rekompensatami wysokich cen gazu i energii elektrycznej pod warunkiem, że całkowita kwota pomocy nie będzie przekraczać 2 mln EUR,
• w przypadku łączenia ograniczonych kwot pomocy z pomocą w celu zapewnienia kontynuacji działalności gospodarczej, łączna wartość pomocy nie będzie mogła przekraczać odpowiednio 25 lub 50 mln EUR.

Sugestie KE dla programów krajowych

W Komunikacie Komisji Europejskiej zawarto również następujące wytyczne dla państw członkowskich, które mają posłużyć przy opracowywaniu krajowych programów pomocy:

• Metodologia proporcjonalna: kwota pomocy, jaką można przyznać przedsiębiorstwu, powinna być powiązana ze skalą jego działalności gospodarczej i narażeniem na gospodarcze skutki kryzysu, poprzez uwzględnienie ich obrotów i kosztów energii.
• Warunki kwalifikowalności: definicja użytkowników energochłonnych jest ustalana przez odniesienie do art. 17 ust. 1 lit. a) Dyrektywy w sprawie opodatkowania energii, tzn. przedsiębiorstw, dla których zakup produktów / usług energetycznych stanowi co najmniej 3% ich wartości produkcji.
• Wymogi zrównoważonego rozwoju: państwa członkowskie zachęca się do rozważenia, w sposób niedyskryminacyjny, wymogów związanych z ochroną środowiska lub bezpieczeństwem dostaw przy przyznawaniu pomocy na dodatkowe koszty wynikające z wyjątkowo wysokich cen gazu i energii elektrycznej. Pomoc powinna zatem pomóc przedsiębiorstwom w walce z obecnym kryzysem, a jednocześnie stanowić podstawę trwałego ożywienia gospodarczego.
  
  

Wszystkie rodzaje wskazanych powyżej środków mają być dostępne przede wszystkim dla przedsiębiorców znajdujących się w trudnej sytuacji ze względu na obecne okoliczności. Należy przy tym podkreślić, że z katalogu potencjalnych beneficjentów przedmiotowej pomocy zostaną definitywnie wyłączone podmioty kontrolowane przez Rosję oraz bezpośrednio objęte sankcjami.

Tymczasowe Ramy Kryzysowe stanowią dla państw członkowskich, w tym Polski, podstawę do wprowadzenia i notyfikowania własnych programów pomocy publicznej. Pomoc na ich podstawie będzie mogła być udzielana do 31 grudnia 2022 r.