Pomoc publiczna – podstawowe zagadnienia

Podstaw do zdefiniowania pojęcia pomocy publicznej, ze względu na brak jednoznacznej regulacji, można poszukiwać m.in. w pierwotnym prawie Unii Europejskiej oraz decyzjach Komisji Europejskiej.

Jednym z podstawowych aktów prawnych jest Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Traktat, TFUE). Z treści art. 107 ust. 1 Traktatu wynika jaką pomoc Państwa Członkowskiego UE uznaje się za „niezgodną z rynkiem wewnętrznym”. W oparciu o wymienione w art. 107 przesłanki (uzupełnione wieloletnim orzecznictwem i decyzjami organów unijnych), w praktyce buduje się definicję pojęcia pomoc publiczna.

Zgodnie z art. 107 ust. 1 TFUE, z zastrzeżeniem innych postanowień Traktatu, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorcom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.

Stosowana w praktyce definicja pomocy publicznej wynika z faktu, iż zasadniczo każda ingerencja państwa powodująca przysporzenie korzyści finansowych (w sposób pośredni – np. poprzez zwolnienie z obciążeń podatkowych, czy też bezpośredni - dzięki przyznaniu określonych środków publicznych na rzecz beneficjenta) danemu podmiotowi, będzie skutkowała jego uprzywilejowaniem w stosunku do innych podmiotów działających na rynku i może zniekształcać konkurencję.

Z drugiej strony, zadaniem każdego Państwa Członkowskiego powinno być wspieranie rozwiązań przyczyniających się do dalszego, szybszego rozwoju gospodarki, stąd po spełnieniu szeregu warunków (wskazujących na brak istotnego naruszenia konkurencji rynku UE), udzielana pomoc może zostać uznana za dopuszczalną.

Rodzaje pomocy publicznej

Pomoc na działalność prowadzoną na określonym obszarze, mająca na celu aktywizowanie tego obszaru oraz zmniejszanie dysproporcji w rozwoju ekonomiczno-społecznym pomiędzy poszczególnymi regionami Unii Europejskiej. Jest to pomoc o charakterze rozwojowym, ukierunkowana na dofinansowanie działań inwestycyjnych oraz zwiększanie zatrudnienia. Dopuszczalność jej udzielenia i wysokość jest uzależniona od obszaru geograficznego, sektora gospodarki oraz rodzaju kosztów, które przedsiębiorca musi ponieść.

Pomoc udzielana podmiotom działającym w określonym sektorze, zwykle skierowana do tzw. sektorów wrażliwych, czyli tych gałęzi gospodarki, które przeżywają długotrwałe problemy strukturalne (np. nadmierne zatrudnienie czy nadwyżka mocy produkcyjnych). Pomoc taka ma przyczynić się do ulepszenia danego sektora oraz ułatwić restrukturyzację czy likwidację niektórych przedsiębiorstw - wówczas wsparcie może być przeznaczone na koszty przekwalifikowania pracowników czy zmianę profilu całego sektora.

Pomoc niezwiązana z działalnością beneficjenta w określonym sektorze lub regionie, lecz wspierająca cele zgodne z rynkiem wewnętrznym. Przyczyniać się ma do realizacji społecznie istotnych działań związanych np. z badaniami, rozwojem i innowacjami, ochroną środowiska naturalnego, szkoleniami, rozwojem małych i średnich przedsiębiorstw.

Biorąc pod uwagę częstotliwość udzielanej pomocy, na wyróżnienie zasługują również dwa rodzaje pomocy, tj. tzw. pomoc de minimis oraz pomoc w ramach wyłączeń blokowych.

Pomocą de minimis nazywa się rodzaj pomocy zwolnionej z procedury zgłoszenia Komisji Europejskiej ze względu na brak spełnienia wszystkich przesłanek określonych w art. 107 ust. 1 TFUE – maksymalna wartość tej pomocy nie powinna zakłócać konkurencji ani wpływać na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi UE.

Wsparcie w formie pomocy de minimis udzielane jednemu podmiotowi co do zasady nie może przekroczyć w okresie 3 lat kalendarzowych równowartości 200 tys. euro, a w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w sektorze transportu drogowego towarów – 100 tys. euro.

Rozporządzenie Komisji UE nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (tzw. GBER – od The General Block Exemption Regulation) określa rodzaje pomocy oraz warunki pozwalające na jej udzielenie bez konieczności zgłoszenia oraz akceptacji Komisji Europejskiej – czyli tzw. notyfikacji. W treści GBER można odnaleźć przykładowo regulacje dotyczące pomocy regionalnej, na ochronę środowiska naturalnego czy na badania, rozwój i innowacje.

Autorzy: Alicja Gołkowska, Marcin Zwolenik, Dominika Alicka.