„Bądź odpowiedzialny i efektywny. Znajdź złoty środek.”

Od pięciu lat Deloitte przeprowadza coroczne badanie dotyczące zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwach rozszerzonych (Extended Enterprise – EE). W najnowszej edycji badania wzięło udział 1145 uczestników z 20 krajów. W oparciu o jego wyniki Deloitte przygotował raport obrazujący główne trendy i wyzwania stojące przed firmami w tym obszarze. Tegoroczny raport jest szczególny, gdyż oprócz ankiet zebranych w okresie listopad 2019 – styczeń 2020, uwzględnia również pozyskane w terminie późniejszym informacje o sposobach reagowania przedsiębiorstw i ich współpracowników na dynamicznie zmieniającą się sytuacją związaną z epidemią COVID-19.

Tegoroczny raport nosi tytuł „Bądź odpowiedzialny i efektywny. Znajdź złoty środek.” Niniejszy artykuł jest drugim z ośmioczęściowego cyklu przybliżającego kluczowe wnioski płynące z badania. W tej części zostaną przedstawione możliwe konsekwencje dla przedsiębiorstw, związane z niewłaściwym zarządzaniem stronami trzecimi.

Warunki prowadzenia biznesu

W ramach omawianej ankiety, analizowano między innymi nastawienie przedsiębiorców do sytuacji na rynkach finansowych. W odpowiedziach udzielanych w początkowym okresie zbierania danych (listopad 2019) dało się zauważyć pewien spadek poziomu zaufania co do warunków prowadzenia biznesu i stanu rynków finansowych. Gwałtowne pogorszenie nastrojów przedsiębiorców nastąpiło jednak po styczniu 2020 (moment zakończenia zbierania danych).

Reakcje na kryzys

Przeprowadzone ankiety wykazały, iż w odpowiedzi na kryzys, firmy podejmowały bardzo szybkie działania. Przedsiębiorstwa starały się aktywnie reagować na zmiany zachodzące na rynku, jednak podejmowanie decyzji pod presją czasu generowało dużo potencjalnych ryzyk.

W pierwszym przeprowadzonym przez Deloitte raporcie, opublikowanym w 2015 roku, przedsiębiorstwa szacowały koszty ryzyka stron trzecich na 2 do 50 milionów dolarów. Jednakże, zgodnie z wynikami obecnego badania, szacowany koszt błędów związanych z działaniami stron trzecich wzrósł dwukrotnie – według prawie 50% uczestników badania – a aż 20% respondentów stwierdziło, że koszty ryzyka wzrosły dziesięciokrotnie. W obu badaniach koszty ryzyka są rozumiane jako koszty wynikające z niezgodności z obowiązującymi regulacjami prawnymi i przepisami, kary za przewlekłe lub systemowe naruszenie prawa oraz utracone zyski.

Koszty ryzyka zarządzania stronami trzecimi w liczbach

Zgodnie z obecnymi badaniami:

• prawie 46% firm szacuje koszty takiego ryzyka na ponad 50 milionów,
  • w tym 11% badanych przedsiębiorstw szacuje ryzyko finansowe związane z nieprawidłowymi działaniami stron trzecich na ponad miliard dolarów.

Dodatkowo:

• według 56 % badanych firm (spośród notowanych na giełdzie) potencjalne zaniedbanie w zarządzaniu stronami trzecimi może się wiązać ze spadkiem wartości akcji na giełdzie o ponad 5%,
  • dla 30% spośród takich firm szacowany możliwy spadek wartości akcji na giełdzie przekraczał 10%.

Spośród przebadanych firm 84 % było dotkniętych kryzysem związanym ze stronami trzecimi w ostatnich trzech latach działalności. W tym :

• dla 65 % z nich jego wpływ był ograniczony,
• dla 33 % średni,
• dla 17 % badanych wpływ był poważny (jest to znaczny wzrost w porównaniu do 11 % firm, które dotknął taki kryzys zgodnie z poprzednim badaniem).

Spośród 17% firm, które doświadczyły poważnego kryzysu:

• dla 9% takich firm kryzys ten był związany wyłącznie ze stronami trzecimi,
• dla 1% był to rezultat działania podwykonawców stron trzecich,
• a dla pozostałych 7 procent wspólne, nieprawidłowe działania stron trzecich i ich podwykonawców.

Warto podkreślić, że wśród firm, które doświadczyły poważnego kryzysu, najwięcej procentowo było przedsiębiorstw rządowych i z sektora publicznego. W tym sektorze aż 48% firm doświadczyło poważnego kryzysu w ostatnich trzech latach, podczas gdy w przypadku sektora firm medycznych i farmaceutycznych było to 10%, a w przypadku sektora firm technologicznych, mediów i firm telekomunikacyjnych 13%.

Pozafinansowe koszty kryzysu

Kryzys to jednakże nie tylko bezpośrednie koszty finansowe – na sprawę należy spojrzeć w znacznie szerszej perspektywie. Niewłaściwe zarządzanie stronami trzecimi może wywrzeć znaczny, negatywny wpływ na poziom obsługi klienta (a więc na jego satysfakcję ze współpracy z nami), pozycję finansową, reputację czy też zgodność z obowiązującymi regulacjami prawnymi.

Z punktu widzenia Deloitte

W przypadku przedsiębiorstw rozszerzonych rosnący poziom rozwoju (i związany z tym poziom wzajemnych zależności) niesie ze sobą szansę na nowe zyski dla zaangażowanych przedsiębiorstw. Razem z zyskami rośnie też jednak poziom ryzyka związanego z niewłaściwym zarządzaniem stron trzecich. Przy jego zmaterializowaniu się, może ono:

• negatywnie wpłynąć na osiąganie celów strategicznych,
• zaszkodzić reputacji,
• zaburzyć ciągłość funkcjonowania,
• skutkować nałożeniem kar i wprowadzeniem dodatkowych regulacji prawnych.

Z powodu pandemii znaczna część funkcjonowania przedsiębiorstw odbywa się on-line. W rezultacie niektóre ryzyka, a zwłaszcza te związane z wykorzystaniem technologii, mogą się znacznie szybciej zmaterializować i mieć poważniejsze konsekwencje. Minione lata względnego spokoju, ale też niepewności ekonomicznej dodatkowo sprawiły, że niektóre firmy nie tylko nie poświęciły, ale i nadal nie poświęcają wystarczającej uwagi i środków na zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie rozszerzonym.

Obecny, ale też minione kryzysy wzmacniają potrzebę inwestycji w dobry system zarządzania ryzykiem. Wychodzenie z kryzysu po zakończeniu pandemii może przyczynić się do większego docenienia roli skutecznego zarządzania ryzykiem stron trzecich w sprawnym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Może to przełożyć się na dodatkowe inwestycje w zasoby, technologie i narzędzia do raportowania. Firmy, które to zrozumiały lub zrozumieją, w najbliższym czasie będą w stanie stworzyć wartość dodaną, dzięki której wyróżnią się spośród konkurencji i poprawią swoją możliwość przetrwania zarówno tego, jak i kolejnych, kryzysów.

Kolejną przewidywaną zmianą jest sposób oceny ryzyka. W przypadku wystąpienia ryzyka, stosunkowo łatwo jest ocenić potencjalny koszt kar, rekompensat i innych wydatków poniesionych na złagodzenie ryzyka. Oszacowanie kosztów strat wynikających z uszczerbku na reputacji czy też braku ciągłości działania jest znacznie cięższe. Można przewidywać, zgodnie ze wskazaniami respondentów, że firmy notowane na giełdzie będą mierzyły swojej straty wywołane przez strony trzecie przede wszystkim poprzez spadek cen akcji, zmianę udziału w rynku i jego kapitalizacji.