Zamknięty obieg – otwarte możliwości

Artykuł

Zamknięty obieg – otwarte możliwości

Perspektywy rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym w Polsce

Grudzień 2018

Świat stoi przed koniecznością znalezienia rozwiązania, które pogodzi rosnące potrzeby ludzi z dostępnymi zasobami środowiska. Czy gospodarka o obiegu zamkniętym może być tym rozwiązaniem? Dodatkowo, wyliczenia Deloitte pokazują, że nawet minimalna zmiana w polskiej gospodarce - 1 procent oszczędności kosztów materiałów i energii - może przynieść wzrost PKB o 19,5 miliarda złotych w skali roku. Aby uwolnić ten potencjał, potrzebne jest współdziałanie w szerokim gronie podmiotów zarówno z sektora publicznego jak i prywatnego.

W ostatnich pięciu dekadach nastąpił skok w rozwoju gospodarek i jakości życia populacji na świecie. Nasze życie się wydłuża, coraz więcej z nas żyje w miastach, poprawia się nasza sytuacja finansowa. Wraz ze wzrostem populacji i jej zwiększającymi się dochodami, zwiększa się także konsumpcja.

Do tej pory trendy te były nierozerwalne z niepożądanymi skutkami dla środowiska. Konsumujemy 1,6 razy więcej zasobów, niż pozwalają na to możliwości regeneracyjne Ziemi. Co więcej, gdyby cała populacja Ziemi żyła na tym samym poziomie co kraje o wysokich dochodach, to konsumowalibyśmy blisko 4 razy więcej zasobów naturalnych, niż jest dostępnych!

Połączenie wzrostu gospodarczego ze wzrostem zużycia materiałów jest skutkiem nieefektywnego wykorzystania zasobów – poprzez znaczną zasobochłonność światowej gospodarki, wysoki poziom generowanych odpadów i znikome zamknięcie obiegu materiałów. Przy kontynuacji obecnych trendów społeczno-gospodarczych i braku poprawy w podejściu do gospodarki zasobami obserwowane skutki będą się nasilać.

Odpowiedzią na stojące przed nami wyzwania może stać się gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ). Gospodarka o obiegu zamkniętym umożliwia wzrost gospodarczy przy jednoczesnym zmniejszeniu i optymalizacji zużycia zasobów, głęboko przekształca schematy łańcuchów produkcji i konsumpcji oraz projektuje na nowo modele biznesowe. Jest to możliwe poprzez ponowne wykorzystywanie materiałów, przedłużanie żywotności produktów oraz wykorzystanie potencjału, który obecnie w dużej części jest marnowany w strumieniu odpadów. Przejście na model gospodarki o obiegu zamkniętym może okazać się jedną z najbardziej korzystnych rewolucji współczesnego świata. Szansa jest ogromna – szacunki pokazują, że Unia Europejska mogłaby sięgnąć po roczne oszczędności rzędu 630 miliardów dolarów netto, tj. około 3% PKB.

Celem raportu jest spojrzenie na sytuację w Polsce i zidentyfikowanie szans, jakie stwarza gospodarka o obiegu zamkniętym. Odpowiada on na pytania:

  • Na jakim etapie zmiany jest Polska? 
  • Jakie są kluczowe wyzwania i szanse w kraju z punktu widzenia gospodarki i przedsiębiorstw? 
  • Co powinniśmy zrobić, żeby stać się liderem GOZ?

Raport: Zamknięty obieg - otwarte możliwości

Zarejestruj się i pobierz PDF

Obieg zamknięty - wstęp Ireny Picholi

Gospodarka o obiegu zamkniętym – pojęcie mało znane jeszcze kilka lat temu – pobudza dziś wyobraźnię liderów na całym świecie jawiąc się jako alternatywa dla obecnie dominującego liniowego modelu ekonomicznego, umożliwiająca pogodzenie wzrostu gospodarczego z dbałością o środowisko.

To nowe spojrzenie na zależności istniejące między stanem środowiska naturalnego, działalnością człowieka oraz rozwojem technologicznym stwarza szereg szans na każdym poziomie łańcucha wartości – poczynając od całej gospodarki, poprzez środowisko, biznes, aż do społeczeństwa i pojedynczego człowieka.

Mamy przyjemność przedstawić Państwu raport omawiający perspektywy rozwoju i wzrostu gospodarki o obiegu zamkniętym z uwzględnieniem najbardziej perspektywicznych branż i rozwiązań, konkretnych przykładów oraz najważniejszych rekomendacji działań w bliższej i dalszej perspektywie.

To pierwsze tego typu opracowanie na polskim rynku, które przedstawia analizę ekonomiczną zjawiska, w tym wskaźniki dotyczące korzyści gospodarczych dla Polski. Nasze wyliczenia pokazują, że redukcja już o 1% zużycia materiałów i energii we wszystkich sektorach daje możliwość uzyskania wartości dodanej dla gospodarki na poziomie 19,5 miliarda złotych.

Aby uwolnić ten potencjał, potrzebujemy współdziałania i wymiany informacji pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami. Zdajemy sobie sprawę, że złożoność tematu wymaga pogłębienia i dodatkowych analiz. W przyszłości chcemy poruszać nowe i uzupełnione wątki w kolejnych opracowaniach, z udziałem jeszcze większej grupy ekspertów, których ten raport może zainspirować i skłonić do świeżego spojrzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Dziękujemy firmom, instytucjom i osobom, które nam zaufały, wniosły swój wkład, wiedzę, doświadczenie i opinie do tego projektu i wspólnie z nami tworzyły ten raport. To, że raport objęły patronatem zaangażowane w temat Ministerstwa, pozwala ufać, że rekomendacje w nim zawarte zyskają praktyczne zastosowanie. Liczymy, że ten raport pomoże wypracować kierunki działań i pobudzi ogólnopolską debatę – w szerokim gronie podmiotów z sektora publicznego i prywatnego – na temat potencjału gospodarki o obiegu zamkniętym. A także,co niezwykle ważne, zainspiruje Państwa do osobistych rozważań, jak i gdzie można przyczynić się do jak najpełniejszego wykorzystania tego potencjału.

 

Dziękujemy firmom, instytucjom i osobom, które wniosły swój wkład, wiedzę, doświadczenie i opinie do tego projektu i wspólnie z nami tworzyły ten raport. Liczymy, że pomoże on wypracować kierunki działań i pobudzi ogólnopolską debatę – w szerokim gronie podmiotów z sektora publicznego i prywatnego - na temat potencjału gospodarki o obiegu zamkniętym.

Partnerzy strategiczni:

Partnerzy wspierający:

Patroni:

Spis treści - Obieg zamknięty

1. Wprowadzenie: Dlaczego GOZ jest ważnym tematem? 

1.1. Globalne trendy społeczno-gospodarcze: Skok w rozwoju gospodarek i życiu globalnej populacji 4

1.2. Wyzwania związane z obecnym modelem rozwoju gospodarczego: Żyjemy na kredyt ekologiczny, a przodują kraje rozwinięte 6

1.3. Wykorzystanie materiałów a dobrobyt: Rozdzielenie wzrostu gospodarczego od zużycia zasobów jako kluczowe wyzwanie globalne 9

1.4. Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym: GOZ jako odpowiedź na wyzwanie 16

1.5. Agenda europejska i międzynarodowa: Kamienie milowe ku GOZ postawione w Europie i na świecie. GOZ jako kluczowe rozwiązanie dla zmian klimatycznych 18

1.6. Wprowadzenie do dalszej części raportu: Jak wykorzystać szanse stawiane przez GOZ na poziomie krajowym i biznesowym? 21

2. Krajowa perspektywa GOZ: Wiele możliwości poprawy gospodarki materiałowej w Polsce 

2.1. Gospodarka o obiegu zamkniętym a agenda 2030: Istotna rola w osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju 24

2.2. Gospodarka materiałowa w Polsce: Wiele szans na poprawę wykorzystania materiałów 28

2.2.1. Krajowe zapotrzebowanie na materiały 30

2.2.2. Krajowe materiały wyjściowe 36

2.3. Spojrzenie na główne grupy surowców mineralnych 41

2.3.1. Surowce krytyczne 42

2.3.2. Surowce w budownictwie 55

2.3.3. Paliwa kopalne 68

2.3.4. Biogospodarka 75

2.4. Polska droga do GOZ 85

2.4.1. Transformacja Polski w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym 85

2.4.2. Gospodarka o obiegu zamkniętym w polskich gminach – program pilotażowy 89

3. Rola gospodarki o obiegu zamkniętym dla biznesu: Otwarta szansa dla polskiej gospodarki 90

3.1. Mapa szans w polskiej gospodarce 92

3.2. Innowacje jako recepta na gospodarkę o obiegu zamkniętym 100

3.3. Gospodarka o obiegu zamkniętym w praktyce 106

4. Wsparcie rozwoju GOZ: Rola państwa i instytucji finansowych w przezwyciężeniu barier 

4.1. Interwencja państwa w odpowiedzi na wyzwania dla biznesu i konsumentów 118

4.2. Wsparcie instytucji finansowych 128

5. Wnioski i rekomendacje 

Załączniki 139

Załącznik 1: Lista wskaźników do analizy krajowej 139

Załącznik 2: Założenia do analizy efektu makroekonomicznego przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym w Polsce 140

Przypisy 143
 

Raport: Closed loop – open opportunities

English version

Register to download PDF
Czy ta strona była pomocna?