Przygotowana likwidacja (pre-pack) jako forma inwestycji w aktywa zagrożone

Zgodnie z raportem Mergermarket¹  wraz z przewidywanym spowolnieniem gospodarczym w pierwszym kwartale 2020 roku, spodziewano się wzrostu zainteresowania inwestycjami w tzw. distressed assets. Sytuacja związania z COVID-19 może przyspieszyć i spotęgować te prognozy. Jedną z opcji tzw. „distressed assets investments” jest tzw. pre-pack, pozwalający na nabycie przedsiębiorstwa lub jego części od niewypłacalnego podmiotu, ze skutkiem egzekucyjnym, tj. bez zobowiązań – w tym podatkowych - jego poprzedniego właściciela.

Pre-pack może być korzystnym rozwiązaniem zarówno dla inwestora, jak i dla dłużnika i oraz jego wierzycieli, którzy co do zasady zostaną zaspokojeni szybciej i w wyższym stopniu niż w przypadku tradycyjnym postępowaniu upadłościowym. A zatem, na czym właściwie polega ta procedura? Poniżej przedstawimy najważniejsze odpowiedzi na pytania, które mogą się pojawić po stronie potencjalnego inwestora.

Na czym polega pre-pack?

Pre pack polega na zatwierdzeniu przez sąd warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika, jego znacznej części lub jedynie wartościowego składnika majątkowego w ramach postępowania upadłościowego. Umożliwia to sprzedaż funkcjonującego przedsiębiorstwa podmiotowi wskazanemu we wniosku nabywcy, za określoną we wniosku i zaakceptowaną przez sąd cenę. Sprzedaż taka powinna nastąpić w ciągu 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu w tym przedmiocie.

Porównując pre-pack do standardowej sprzedaży przedsiębiorstwa, najważniejsza korzyścią przygotowanej likwidacji jest skutek egzekucyjny sprzedaży tj. nabycie bez obciążeń i zobowiązań, bowiem przy regularnej sprzedaży przedsiębiorstwa nabywca jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Podobnie sytuacja się ma z nabyciem udziałów, ponieważ wtedy nabycie następuje wraz ze wszystkimi prawami i obowiązkami nabywanego podmiotu. W związku, z czym przy nabyciu udziałów konieczne jest przeprowadzenie pełnego procesu due diligance prawno-podatkowego, zaś przy pre-packu ten proces może być znacznie ograniczony.
 

Kiedy sąd uwzględni wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży

Po pierwsze, jeśli podmiot, od którego chcemy nabyć przedsiębiorstwo jest niewypłacalny - sąd ogłosi, zatem jego upadłość. Drugim warunkiem jest, aby proponowana cena nabycia była wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych, pomniejszona o koszty postępowania oraz inne zobowiązania masy upadłości, które należałoby ponieść przy likwidacji w takim trybie. Jeśli proponowana cena jest zbliżona do tej kwoty, ale jej nie przewyższa, sąd może uwzględnić wniosek, jeśli przemawia za tym ważny interes publiczny lub możliwość zachowania przedsiębiorstwa.
 

Kto może złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży?

Wniosek o pre-pack może być złożony przez uczestnika postępowania upadłościowego tj. dłużnika, lub inny podmiot, który złożył wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika np. każdego z jego wierzycieli osobistych. W przypadku złożenia, co najmniej dwóch wniosków o zatwierdzenie warunków sprzedaży przeprowadza się aukcję pomiędzy nabywcami w celu wyboru najkorzystniejszych warunków sprzedaży.
 

Jakie są wymogi formalne wniosku o pre-pack?

Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży musi zawierać wskazanie nabywcy, proponowaną cenę zakupu, opis i oszacowanie przedmiotu pre-packu dokonane przez osobę wpisaną na listę biegłych sadowych, a także dowód wpłaty przez nabywcę, na rachunek depozytowy sądu właściwego do rozpoznania wniosku, wadium w wysokości jednej dziesiątej oferowanej ceny. Rekomendowane jest dołączenie proponowanej umowy z nabywcą.

Nowością wprowadzoną ostatnią nowelizacją, jest to, że do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży wnioskodawca powinien załączyć listę znanych mu zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na majątku, którego dotyczy ten wniosek.

Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może przewidywać wydanie przedsiębiorstwa nabywcy z dniem ogłoszenia upadłości dłużnika. W takim przypadku do wniosku dołącza się dowód wpłaty pełnej ceny na rachunek depozytowy sądu.
 

Ile kosztuje wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa?

Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa nie podlega opłacie sądowej. Jednak jednym z wymogów takiego wniosku, jest przedłożenie wyceny składnika majątkowego, który ma być przedmiotem nabycia, zatem ten koszt należy wziąć pod uwagę.

Zaznaczenia wymaga, że wniosek o ogłoszenie upadłości podlega opłacie w wysokości 1000 zł. Zatem, jeśli wraz z wnioskiem o pre-pack, składamy również wniosek o ogłoszenie upadłości, to musimy uwzględnić również w kosztach tą opłatę.
 

Ile trwa rozpoznawanie wniosku o pre-pack?

Z dotychczasowej praktyki wynika, że rozpoznawanie wniosku o pre-pack trwa średnio około 4 miesięcy od dnia prawidłowego złożenia wniosku. Termin ten jednak zależy z jednej strony od ilości spraw w poszczególnych sądach, z drugiej – od indywidualnych właściwości przedsiębiorstwa oraz ilości oferentów zainteresowanych jego nabyciem. Zdarzało się, że wniosek został rozpoznany już po niecałym miesiącu, znane nam są jednak i znacznie dłuższe procesy tego typu.
 

Czy nabywca ponosi odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa kupowanego w ramach pre-packu?

Nie. Nabycie przedsiębiorstwa lub składnika majątkowego w ramach przygotowanej likwidacji jest nabyciem egzekucyjnym, czyli wolnym od zobowiązań poprzedniego właściciela przedsiębiorstwa oraz bez obciążeń ustanowionych na przedmiocie nabycia. Przy tym, jeśli przedsiębiorstwo lub składniki majątkowe wchodzące w jego skład, a będące przedmiotem nabycia, są obciążone zastawem rejestrowym, a umowa zastawnicza przewiduje pozasądową formę egzekucji przez przejęcie na własność lub publiczną sprzedaż, to wniosku o akceptację warunków sprzedaży w pre-packu należy dołączyć pisemną zgodę zastawnika na proponowane warunki nabycia.

Kto może być nabywcą przedmiotu pre-packu?

Ustawa nie ogranicza kręgu potencjalnych inwestorów w ramach pre-packu. Mogą to być podmioty niebędące wierzycielem dłużnika jak i podmioty zagraniczne. Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może dotyczyć więcej niż jednego nabywcy.

Czy jako podmiot powiązany mogę kupić przedsiębiorstwo w ramach pre-packu?

Tak, ustawa pozwala na nabycie przedmiotu pre-packu również przez podmioty powiązane, jednak w takiej sytuacji cena musi być nie niższa niż cena oszacowania ustalona na podstawie dowodu z opinii biegłego.
 

Jak wygląda zawarcie umowy w ramach pre packu?

Umowa sprzedaży zawierana jest w ramach pre-packu z syndykiem masy upadłości dłużnika. Dla przyspieszenia procedowania i uniknięcia długotrwałych negocjacji z syndykiem, wraz z wnioskiem o zatwierdzenie warunków sprzedaży rekomendowane jest złożenie wraz z wnioskiem projektu umowy. Jeśli projekt ten zostanie zatwierdzony przez sąd, zawarcie umowy powinno sprowadzić się do jej podpisania w odpowiedniej formie i czynności wykonawczych. Umowa powinna zostać zawarta w ciągu 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu w tym przedmiocie zatwierdzenia warunków sprzedaży (chyba, że zaakceptowane przez sąd warunki sprzedaży przewidywały inny termin).
 

Do kiedy należy zapłacić cenę?

Cena powinna być zapłacona przed podpisaniem umowy z syndykiem, przy czym do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży wnioskodawca musi załączyć dowód wpłaty przez nabywcę, na rachunek depozytowy sądu właściwego do rozpoznania wniosku, wadium w wysokości jednej dziesiątej oferowanej ceny. Możliwe jest także wpłacenie na depozyt sądowy pełnej proponowanej ceny nabycia – w takim przypadku wydanie przedmiotu nabycia następuje niezwłocznie po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości (bez konieczności oczekiwania na jego uprawomocnienie). W takim przypadku do czasu uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży i zawarcia umowy sprzedaży nabywca zarządza nabytym majątkiem w granicach zwykłego zarządu na własne ryzyko i odpowiedzialność. Zawracamy przy tym uwagę, że takie rozwiązanie może oznaczać zamrożenie ceny nabycia na z góry trudny do określenia czas trwania postępowania, przy braku pewności, że wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony.
 

Kiedy nastąpi zwrot wadium?

Wadium wpłacone przez nabywcę wskazanego we wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży, który nie został uwzględniony, zwraca się w terminie dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości i zatwierdzeniu warunków sprzedaży, chyba że nabywca wcześniej złożył wniosek o zwrot wadium. W przypadku oddalenia wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży – wadium zwraca się z dniem uprawomocnienia postanowienia w tym przedmiocie.
 

Jak jest chroniony inwestor, jeśli zmienią się okoliczności w okresie do zawarcia umowy?

W terminie przewidzianym na zawarcie umowy sprzedaży nabywca może złożyć wniosek do sądu o uchylenie lub zmianę postanowienia o zatwierdzeniu warunków sprzedaży, jeżeli po wydaniu tego postanowienia zmieniły się lub zostały ujawnione okoliczności mające istotny wpływ na wartość składnika majątku będącego przedmiotem sprzedaży.
 

Kiedy dostanę zwrot ceny wpłaconej na depozyt sądowy?

W sytuacji, gdy postanowienie o zatwierdzeniu warunków sprzedaży zostało prawomocnie uchylone (wraz z postanowieniem o ogłoszeniu upadłości bądź przy utrzymaniu stanu upadłości), o wydaniu ceny z depozytu orzeka na wniosek nabywcy sąd w terminie trzydziestu dni od dnia wydania przedsiębiorstwa syndykowi lub dłużnikowi.