Unia przyjmuje nowe rozwiązania chroniące konsumentów przed greenwashingiem

Inicjatywa ustawodawcza, polegająca na wprowadzeniu łącznie 96 poprawek do Projektu Dyrektywy w formie rezolucji Parlamentu Europejskiego, ma zabezpieczyć konsumentów przed nieuczciwymi praktykami dotyczącymi tzw. eco-labelingu i greenwashingu. Dodatkowo, inicjatywa dąży do zapewnienia konsumentom lepszego informowania przez przedsiębiorstwa na temat zrównoważonego charakteru oferowanych im produktów i usług.

Ochrona konsumentów - koncepcja zmian

Europejscy konsumenci coraz bardziej zwracają uwagę na wpływ ich zakupów na środowisko. Tym samym, gotowi są płacić więcej za produkty bardziej zrównoważone. Niemniej jednak, przy wzroście zainteresowania konsumentów produktami określanymi jako ekologiczne, powstaje ryzyko wprowadzania ich w błąd przez różne twierdzenia dotyczące charakteru i przeznaczenia oferowanych towarów czy usług.

W odpowiedzi na te zagrożenia, Parlament Europejski proponuje wdrożenie dodatkowych środków mających wzmocnić ochronę konsumentów. W tym celu mają zostać znowelizowane dwie dyrektywy: dyrektywa 2005/29/WE (tzw. dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych) oraz dyrektywa 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów.

Poniżej przedstawiamy Państwu kluczowe zmiany proponowane przez unijnego Projektodawcę.

Propozycje zmian w regulacjach dotyczących informacji o zrównoważonych produktach: świadome wybory konsumentów, zakazy stosowania określonych twierdzeń i transparentne porównania

Nowe cechy produktów uwzględniające aspekty społeczne i środowiskowe zostaną dodane do wykazu głównych cech w art. 6 ust. 1 dyrektywy o nieuczciwych praktykach rynkowych. Zmiany zakładają zakaz używania twierdzeń bez jasnych i weryfikowalnych zobowiązań, podlegających ocenie zewnętrznego i niezależnego eksperta. Dodatkowo, zakazuje się reklamowania nieistotnych korzyści dla konsumentów.

W celu uniknięcia dezinformacji w porównywaniu produktów, wprowadza się dodatkowo wymóg informowania o metodzie porównania, produktach i dostawcach. Oznakowanie zrównoważonego charakteru powinno opierać się na systemie certyfikacji lub być ustanowione przez organy publiczne.

Wymaga się ponadto uzasadnienia planu wdrożenia i celów poddanych weryfikacji przez niezależny organ. Przedsiębiorcy nie będą mogli także używać twierdzeń o neutralnym lub pozytywnym wpływie na emisje gazów cieplarnianych, uznając je za nieuzasadnione z naukowego punktu widzenia.

Naruszenie wymogów nałożonych dyrektywą będzie mogło zostać uznane za nieuczciwą praktykę handlową. W tym celu Projektodawca przewiduje rozbudowanie obecnego katalogu nieuczciwych praktyk wprowadzających w błąd konsumentów o szereg nowych praktyk, w tym takich, które należy uznać za nieuczciwe w każdych okolicznościach.

Korzystanie z twierdzeń o neutralności dla klimatu już nie zawsze możliwe

Istotną zmianą jest zakazanie producentom używanie twierdzeń, które opierają się na kompensowaniu emisji gazów cieplarnianych w kontekście produktów, towarów lub usług, sugerując, że mają one neutralny, ograniczony lub pozytywny wpływ na środowisko pod względem emisji gazów cieplarnianych.

Zdaniem Projektodawcy, konsument może odnieść wrażenie, że takie twierdzenia odnoszą się do samego produktu, jego dostawy i produkcji, co może prowadzić do fałszywego przekonania, że konsumpcja tego produktu nie wpływa negatywnie na środowisko. Zabronienie takich twierdzeń może nie mieć zastosowania jedynie w przypadku, gdy twierdzenia te opierają się na rzeczywistym wpływie danego produktu na środowisko w całym okresie eksploatacji, a nie na samym kompensowaniu emisji gazów cieplarnianych poza łańcuchem wartości produktu. Uznaje się je za aspekty nierównoważne.
Warto zauważyć, że przedsiębiorstwom nadal zezwala się na reklamowanie ich inwestycji w inicjatywy na rzecz ochrony środowiska, w tym projektów dotyczących jednostek emisji CO2, o ile przekazują takie informacje w sposób zgodny z prawem UE i nie wprowadzają konsumentów w błąd.

Należy uprościć dla konsumenta odróżnianie gwarancji wynikającej z przepisów prawa od handlowej gwarancji trwałości.

Parlament Europejski proponuje wprowadzenie etykiety gwarantowanej trwałości, odzwierciedlającej dwuletni, prawny obowiązek zapewnienia zgodności z umową. Przedsiębiorca powinien także uwzględnić ogólne odniesienie do możliwości przedłużenia na mocy prawa krajowego okresu obowiązywania prawnego obowiązku zapewnienia zgodności z umową. Takie rozwiązanie ma celu uniknięcie przez konsumenta ewentualnego błędu w odróżnianiu informacji dotyczących prawnego obowiązku zapewnienia zgodności z umową od informacji związanej z handlową gwarancją trwałości. W odniesieniu do oznakowania produktów, informacja o handlowej gwarancji trwałości udzielanej przez producenta bez dodatkowych kosztów powinna zostać umieszczona w widocznym miejscu, np. poprzez umieszczenie oznakowania bezpośrednio na opakowaniu danego towaru lub umieszczeniu oznakowania w widoczny sposób na półce, na której znajdują się towary objęte taką gwarancją, lub umieszczeniu oznakowania bezpośrednio obok zdjęcia towaru w przypadku sprzedaży przez Internet.

Transparentność w zakresie trwałości i możliwości naprawy produktów

Innym ważnym elementem inicjatywy ustawodawczej jest także wymóg informowania konsumentów na temat trwałości i możliwości naprawy produktów, a w przypadku treści i usług cyfrowych, informację o długości okresu bezpłatnych aktualizacji oprogramowania. W uzupełnieniu do powyższego, Parlament Europejski proponuje wprowadzenie zakazu zatajania przed konsumentem informacji o ograniczeniu funkcjonalności produktu.

Ujawnienie informacji nt. wpływu aktualizacji oprogramowania

Kolejną zmianą jest wprowadzenie zakazu zatajania przed konsumentami informacji o potencjalnie negatywnym wpływie aktualizacji oprogramowania na funkcjonowanie towarów cyfrowych. Przedsiębiorcy mają obowiązek udzielać jasnych informacji dotyczących spodziewanych skutków aktualizacji, zwłaszcza jeśli wpłyną one negatywnie na wydajność lub funkcje produktu. Zakaz ten obejmuje wszelkie aktualizacje, nawet te związane z bezpieczeństwem, jednak nie koliduje z przepisami dotyczącymi koniecznych aktualizacji mających zagwarantować zgodność z umową.

Praktyczne aspekty

Regulacje zaproponowane w Projekcie Dyrektywy wymuszą wprowadzenie wielu zmian w zakresie tworzenia, marketingu i sprzedaży towarów i usług konsumentom wrażliwym na obszary ESG. W celu dostosowania do nowych wymogów przedsiębiorcy powinni we właściwy sposób formułować i weryfikować twierdzenia dotyczące cech produktów odnoszących się do zrównoważonego rozwoju.

Przedsiębiorcy będą także musieli dokładniej sprawdzać dane, na podstawie których uznają dany produkt za zrównoważony. Szerszy zakres obowiązków ciążących na przedsiębiorcach w ich relacjach z konsumentami będzie skutkować zwiększeniem ich ekspozycji na ryzyko naruszenia interesów konsumentów, gdyż prawidłowość realizacji nowych wymogów niewątpliwie będzie przedmiotem kontroli ze strony UOKiK.

Podsumowanie

Propozycja opisywanych zmian ma na celu nie tylko ochronę konsumentów, ale także stworzenie fundamentu dla bardziej zrównoważonej gospodarki, promującej naprawę, trwałość produktów i transparentność informacji przekazywanych konsumentom. Zachęcamy do szczegółowego zapoznania się ze wszystkimi proponowanymi zmianami w przyjętym Projekcie.

Obecnie rynek oczekuje na decyzję Rady UE w przedmiocie przyjęcia wyżej opisanych propozycji zmian.