Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

1. Nie zawsze trzeba posiadać wszystkie dokumenty, aby skorzystać ze stawki 0%
Gdy firma transportowa świadczy usługi ściśle związane z eksportem, to ma prawo do zastosowania stawki 0% bez względu na to, czy posiada konkretne dokumenty ściśle wymagane przez przepisy krajowe. Charakter takiej usługi można dowodzić dowolnymi wiarygodnymi dokumentami – w tym przykładowo karnetem TIR, czy listami CMR. Muszą one jedynie wiarygodnie dowodzić wysokie prawdopodobieństwo tego, że usługa jest związana z wywozem towarów poza obszar Unii Europejskiej. To wnioski z jednego z najnowszych wyroków Trybunału Sprawiedliwości: z 8 listopada 2018 r. w sprawie C-495/17 (Cartrans).

Rumuńskie organy podatkowe zakwestionowały firmie transportowej prawo do stosowania stawki 0%. Stwierdziły, że skoro rumuńskie przepisy przewidują obowiązek posiadania zgłoszenia eksportowego celem udowodnienia związku usługi transportowej z eksportem towarów, to wyłącznie ten dokument może uprawniać do zastosowania preferencyjnej stawki podatku.

Trybunał z takim podejściem się nie zgodził. Uznał on, że okoliczności uprawniające do zastosowania korzystnej stawki można dowodzić za pomocą dowolnych źródeł dowodowych. Organy podatkowe powinny wziąć pod uwagę wszystkie informacje, a nie wymagać jednego ściśle wskazanego dokumentu.

Konsekwencje w praktyce
Jest to kolejny wyrok w wyraźnie utrwalonej linii orzeczniczej Trybunału odnoszącej się do obowiązków formalnych i dokumentacyjnych, które traktowane są w jego orzecznictwie wyraźnie liberalnie. Daje to argumenty do powoływania się na zwolnienia lub inne preferencje podatkowe bez konieczności dowodzenia spełniania ich warunków za pomocą konkretnego wskazanego w przepisach dokumentu – o ile z okoliczności sprawy wynika, że warunki te są spełnione.

2. Odliczenie VAT od usług prawniczych lub doradczych związanych z operacjami na udziałach nadal niejednoznaczne
Nabycie usług prawniczych lub doradczych związanych ze zbyciem udziałów w spółkach nie zawsze daje prawo do odliczenia podatku naliczonego od takich usług. Konieczne jest zbadanie celu, jaki przyświeca zbywcy udziałów. Jeżeli zbycie udziałów jest podyktowane przykładowo tym, aby zdobyte środki finansowe przeznaczyć wyłącznie na spłatę długu wobec wierzyciela, to taka transakcja nie daje prawa do odliczenia podatku. Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 8 listopada 2018 r. w sprawie C-502/17 (C&D Foods Acquisition).

W specyficznym stanie faktycznym sprawy duńska spółka holdingowa (wraz ze spółkami zależnymi) została przejęta przez bank za 1 EUR. Niska cena była podyktowana słabą kondycją finansową grupy oraz posiadanymi długami grupy wobec banku. Ten następnie zdecydował się zaoferować udziały w spółkach z grupy. Uzyskane w ten sposób środki miały służyć spłacie długu wobec banku. Celem przeprowadzenia całej operacji bank w imieniu i na rzecz spółki nabył usługi doradcze oraz prawnicze związane z planowanym zbyciem udziałów.

Istota problemu, przed którym stanął europejski Trybunał sprowadzała się do odpowiedzi na pytanie, czy w takiej sytuacji możliwe jest odliczenie podatku naliczonego od nabytych przez spółkę holdingową usług. Wbrew odmiennej opinii Rzecznika Generalnego Trybunał orzekł negatywnie. Uznał on bowiem, że spółka holdingowa ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od usług doradczych związanych z operacjami na udziałach jednak wyłącznie, gdy transakcja, z którą zakup jest związany ma swą „bezpośrednią wyłączną podstawę” w opodatkowanej działalności gospodarczej danej spółki lub gdy stanowi „bezpośrednie, trwałe i konieczne przedłużenie tej działalności”. Tak jest wtedy, gdy środki uzyskane ze sprzedaży udziałów przeznaczone są na cele działalności gospodarczej. W tej zaś sprawie uzyskane środki miały służyć wyłącznie spłacie długu.

Konsekwencje w praktyce
Uzasadnienie wyroku należy uznać za raczej niejasne. Nadal więc spółki ponoszące wydatki związane z operacjami na udziałach (nabycie, sprzedaż) powinny dokonywać dokładnej analizy, czy i w jakim zakresie przysługuje im prawo do odliczenia podatku naliczonego od takich usług.

3. Organizacja pikniku dla pracowników i kontrahentów nie zawsze neutralna w VAT
NSA w wyroku z 15 listopada 2018 r. (I FSK 2002/16) orzekł, że organizowany przez spółkę z branży motoryzacyjnej piknik dla pracowników i kontrahentów, promujący zdrowy styl życia, nie ma związku z jej działalnością gospodarczą. W efekcie, zdaniem Sądu, zorganizowanie przez Spółkę pikniku stanowi nieodpłatne świadczenie usług opodatkowane VAT, a ponadto Spółka nie będzie miała prawa do odliczenia VAT od wydatków poniesionych na organizację tego wydarzenia. Argumenty Spółki produkującej części samochodowe, że ponoszone wydatki służą promocji i reklamie kształtując jej wizerunek jako firmy dbającej o zdrowie pracowników i ich rodzin, nie przekonały Sądu. NSA stwierdził, że w kontekście tego typu wydatków należy ocenić czy przełożą się one na zwiększenie obrotów podatnika. Ocenił, że poniesione na organizację pikniku wydatki nie łączą się ze sprzedażą opodatkowaną Spółki. Wskazał także, iż impreza nie jest związaną z promocją sprzedawanych przez spółkę wyrobów, a idea zdrowego stylu życia, którą ma propagować piknik nie wiąże się z jej działalnością gospodarczą.

Konsekwencje w praktyce
Mając na uwadze tezy ww. orzeczenia, podatnicy którzy zastanawiają się nad organizacją podobnych wydarzeń dla pracowników lub kontrahentów, powinni zastanowić się czy - w razie potrzeby – będą w stanie uzasadnić związek organizowanej imprezy z prowadzoną działalnością gospodarczą i jej przełożeniem na zwiększenie obrotów ze sprzedaży, np. związek z promocją swoich produktów/usług. W przeciwnym razie, muszą liczyć się z brakiem prawa do odliczenia VAT, a na dodatek z koniecznością samonaliczenia VAT na organizacji takiego wydarzenia. Niezależnie od powyższego, należy jednoznacznie krytycznie ocenić konkluzje sądu, ponieważ takie podejście prowadzi efektywnie do podwójnego opodatkowania VAT.

Zmiany w prawie

Matryca stawek VAT
Ministerstwo Finansów przedstawiło zapowiadany projekt nowelizacji ustawy o VAT zakładający m.in. wprowadzenie nowej matrycy stawek VAT. Proponowane jest odejście od stosowania Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) oraz wprowadzenie instytucji wiążącej informacji stawkowej. Więcej na temat zmian w naszym alercie podatkowym nr 16/2018. Projekt nowelizacji jest obecnie przedmiotem konsultacji publicznych, które potrwają do 10 grudnia 2018 r. Warto wykorzystać ten czas i przedstawić Ministerstwu ewentualne uwagi odnośnie swoich produktów.

Projekt nowego rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących
Rozpoczęły się prace legislacyjne nad nowym projektem rozporządzenia MF w sprawie kas rejestrujących. Obecnie projekt znajduje się w trakcie konsultacji publicznych, opiniowania oraz uzgodnień międzyresortowych.

Projekt rozporządzenia dostosowuje dotychczasowe regulacje do planowanego wprowadzenia tzw. kas online. Przewiduje jednak zmiany także w zakresie kas offline dotyczące m.in.:

• obowiązku wydania paragonu nabywcy, bez jego żądania, przed przyjęciem należności;
• obowiązku zapoznania osoby prowadzącej u podatnika ewidencję za pomocą kasy fiskalnej z zasadami prowadzenia takiej ewidencji oraz skutków ich nieprzestrzegania;
• obowiązku złożenia oświadczenia przez osobę prowadzącą ewidencję na kasie fiskalnej o zapoznaniu się z ww. zasadami;
• obowiązku przypisania konkretnych oznaczeń literowych do stawek podatku i sprzedaży zwolnionej.

Zgodnie z obecnym brzmieniem projektu przepisy rozporządzenia miałyby wejść w życie 1 stycznia 2019 r., z wyjątkiem wybranych przepisów dotyczących zmiany podmiotu prowadzącego serwis kas, które miałyby obowiązywać od 1 kwietnia 2019 r. Bardzo możliwe jednak, że przepisy wejdą w życie później, gdyż referują m.in. do przepisów ustawy o VAT, które mają dopiero zostać wprowadzone nowelą dotyczącą kas on-line. Projekt tej ustawy znajduje się jeszcze na wczesnym etapie prac parlamentarnych (obecnie oczekuje na rozpatrzenie przez sejmową Komisję Finansów Publicznych).

Konsekwencje w praktyce
Dla podatników prowadzących sprzedaż za pomocą kas fiskalnych wejście w życie nowych regulacji w proponowanym obecnie brzmieniu będzie oznaczać konieczność zweryfikowania zasad prowadzenia ewidencji za pomocą kas fiskalnych. Co więcej, podatnicy będą musieli w wyznaczonym terminie odebrać od pracowników prowadzących sprzedaż na kasie fiskalnej wskazane oświadczenia oraz zapewnić odpowiednie procedury dla nowo zatrudnianych osób.