Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Dowody wywozu przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów mogą być przedstawione w późnym stadium postępowania podatkowego – gdy jest to uzasadnione (wyrok TSUE z 2 marca 2023 r., C-664/21)

W stanie faktycznym sprawy rozstrzygniętej wyrokiem Trybunału podatnik z siedzibą w Szwajcarii dokonywał dostaw towarów wysyłanych ze Słowenii do innych państw członkowskich UE. Podatnik nie posiadał zgromadzonych dowodów wywozu towarów z terytorium Słowenii i fizycznego ich dostarczenia do innych państw członkowskich. Organ podatkowy wszczął zatem określoną procedurę podatkową i zakwestionował prawo do zastosowania stawki VAT w wysokości 0%. Podczas trwania tej procedury wyznaczył podatnikowi określony termin na przedłożenie dokumentacji dowodzącej wywozu. Spółka przedstawiła na wezwanie tylko niektóre dokumenty. Tłumaczyła, że biuro zajmujące się ich gromadzeniem już nie istnieje oraz że spółka zmierza do uzyskania dowodów wywozu. Tak też uczyniła – jednak na kolejnym etapie procedury po doręczeniu protokołu zamykającego kontrolę. Organ zgodnie z prawem słoweńskim nie uwzględnił już tych dodatkowych dowodów, gdyż były one przedstawione zbyt późno. Podatnik przy tym nie miał możliwości ich przedstawienia na dalszych etapach procedury.

Trybunał co do zasady nie zgodził się z taką praktyką organów podatkowych. Uznał wprawdzie, że nieograniczona czasowo możliwość przedstawienia dowodów na dokonanie transportu w ramach dostaw wewnątrzwspólnotowych nie byłaby dopuszczalna. Gdy jednak chodzi o skorzystanie z prawa do zastosowania stawki 0% VAT, odmowa przedstawienia dowodów musi opierać się na szczególnych okolicznościach – takich jak brak jakiegokolwiek uzasadnienia dla opóźnienia.

Faktyczny wywóz towarów poza UE decyduje o prawie do zastosowania stawki 0%, a nie formalności eksportowe (wyrok NSA z 11 października 2022 r., I FSK 1187/21)

Sprawa dotyczyła spółki z siedzibą w Wielkiej Brytanii, posiadającej w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT. We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazała, że przechowuje w magazynie wynajmowanym na terytorium Polski towary, które są następnie przedmiotem dostawy na rzecz nabywców spoza terytorium UE.

Spółka przedstawiła we wniosku planowany model dystrybucji towarów do państw trzecich. Towary pozostawałyby cały czas jej własnością, ale formalności celne związane z ich eksportem byłyby dokonywane przez inną spółkę z siedzibą w Polsce. To ona widniałaby w dokumentacji celnej, w tym w szczególności w otrzymywanych komunikatach IE-599, jako eksporter towarów. Sprzedaż towarów byłaby jednak dokonywana bezpośrednio przez brytyjską spółkę na rzecz kontrahentów spoza UE i łańcuch dostaw nie uwzględniałby polskiej spółki. W konsekwencji, w ramach dostaw swoich towarów, brytyjska spółka wystawiałaby faktury sprzedaży bezpośrednio dla swoich kontrahentów. We wniosku wskazała ponadto, że będzie możliwe ustalenie, że dokumenty potwierdzające wywóz towarów poza granice UE oraz wystawiona faktura VAT dotyczą tej samej transakcji oraz – co za tym idzie – sprzedaży i wywozu dokładnie tych samych towarów. Spółka brytyjska chciała potwierdzić swoje stanowisko, że taki sposób ułożenia transakcji nie stoi na przeszkodzie zastosowania przez nią stawki 0%.

Dyrektor KIS nie zgodził się z takim podejściem. Uważał, że w przedstawionym modelu w ogóle nie dojdzie do eksportu towarów w rozumieniu przepisów VAT. Argumentował, że nie będzie to możliwe, skoro w dokumencie potwierdzającym wywóz towarów poza UE nie będzie wskazany ani dostawca towarów (eksporter bezpośredni), ani nabywca towarów z państwa trzeciego (eksporter pośredni). W konsekwencji brytyjska spółka nie będzie miała prawa do opodatkowania swojej dostawy stawką VAT w wysokości 0%.

Stanowisko Dyrektora KIS zakwestionował zarówno sąd I instancji, jak i NSA. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia NSA stwierdził, że ustanowienie przez organ interpretacyjny warunku uznania danej transakcji za eksport towarów, jakim jest wskazanie dostawcy towarów jako eksportera w zgłoszeniu celnym, wykracza poza przesłanki uznania danej transakcji za eksport towarów. Wyjaśnił, że w świetle przepisów VAT w przypadku tzw. eksportu bezpośredniego eksporterem towarów jest ich dostawca, co oznacza, że bez znaczenia jest kto dokonuje zgłoszenia towaru do wywozu jako eksporter zgodnie z przepisami celnymi.

Kolejne orzeczenia NSA po rozstrzygnięciu TSUE w sprawie tzw. „szyku rozstawnego” (wyroki NSA z 23 lutego 2023 r., I FSK 1718/19 oraz z 14 lutego 2023 r., I FSK 2136/19)

NSA wydał kolejne wyroki będące pokłosiem wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 18 marca 2021 r. w sprawie C-895/19. Potwierdzają one, że polskie przepisy uzależniające termin odliczenia VAT naliczonego z tytułu WNT od momentu rozliczenia podatku należnego z tytułu tych transakcji były sprzeczne z przepisami dyrektywy VAT.

Zmiany w prawie

Konsultacje w sprawie wdrożenia składu VAT

Ministerstwo Finansów rozpoczęło konsultacje podatkowe w sprawie koncepcji wdrożenia do polskiego porządku prawnego instytucji składu VAT. Może on stanowić istotne uproszczenie rozliczenia i poboru VAT, szczególnie w przypadku podmiotów prowadzących działalność w obszarze międzynarodowego obrotu towarowego. Opinie i uwagi do koncepcji wraz ze szczegółowym ich uzasadnieniem podatnicy mogą zgłaszać do 3 kwietnia 2023 r.

SLIM VAT 3 po pierwszym czytaniu na posiedzeniu Sejmu

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, znany szerzej jako pakiet SLIM VAT 3, będzie teraz przedmiotem prac Komisji Finansów Publicznych. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów ma na celu uproszczenie regulacji dot. rozliczeń dokonywanych przez podatników VAT.