Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Sprzedaż subskrypcji magazynu z tabletem „w pakiecie” – takie nieodpłatne wydanie nie jest opodatkowane (wyrok TSUE z 5.10.2023, C-505/22)

Spółka portugalska zajmująca się sprzedażą subskrypcji magazynu oferowała nowym klientom bezpłatny smartfon albo tablet. Portugalskie organy podatkowe uznały, że jest to nieodpłatne wydanie towarów, które powinno podlegać opodatkowaniu VAT.

Trybunał nie zgodził się z takim podejściem. Uznał, że mamy tutaj do czynienia z odpłatnym świadczeniem złożonym, gdzie subskrypcja jest świadczeniem głównym, a tablet pomocniczym. Nie można traktować wydania tabletu w takiej sytuacji jako niezależnego wydania nieodpłatnego.

Różne towary mogą podlegać odmiennym stawkom VAT – ocena wymaga analizy wielu czynników (wyrok TSUE z 5.10.2023, C-146/22)

Polski podatnik prowadzący sieć kawiarni oferuje klientom napoje mleczne składające się z mleka oraz sosu czekoladowego. Opodatkowuje je stawką 8%. Jednocześnie podobne napoje sprzedawane są w sklepach, gdzie opodatkowane są stawką 5%. W związku z tym podatnik argumentował, że jego sprzedaż również powinna korzystać z tej preferencyjnej stawki VAT.

Trybunał przedstawił w tej sprawie niejednoznaczne i szerokie uzasadnienie. Wskazał m.in., że ocena tego, kiedy różne świadczenia mogą być opodatkowane różnymi stawkami VAT, a kiedy powinny być objęte jedną stawką, powinna brać pod uwagę szereg czynników – w tym m.in. takie, jak:

• podobieństwo między towarami,

• różnice w smaku, zapachu,

• fakt, że konsument w kawiarni może zmodyfikować napój odpowiednimi dodatkami,

• różnice w temperaturze podania,

• fakt zaspokojenia tej samej potrzeby konsumenta,

• różnice w charakterystyce towarów i sposób ich użycia,

• kontekst, w którym są podawane.

Przy tym, zdaniem sądu unijnego, kluczowy jest wpływ różnic pomiędzy świadczeniami na decyzję przeciętnego konsumenta.

Pracownik wystawił pustą fakturę, ale często odpowie za to pracodawca (opinia Rzeczniczki Generalnej z 21.09.2023, C-442/22)

Polski podatnik był operatorem stacji benzynowych. Na jednej z nich kierownik stacji wraz z pracownikami wystawiali puste faktury z wykazanym VAT. Organy podatkowe uznały, że VAT wykazany na tych pustych fakturach powinien zapłacić pracodawca. Ten zaś twierdził, że o nielegalnym procederze nie wiedział, a wystawcą tych fałszywych faktur był pracownik – on powinien zatem ponosić odpowiedzialność.

Rzeczniczka Generalna wydała rozbudowaną opinię zawierającą uwagi na temat odpowiedzialności za VAT wykazany na fakturach.

Kluczowe fragmenty opinii wskazują, że pracodawca powinien ponosić odpowiedzialność, jeżeli wiedział o czynach pracownika i nie interweniował. W sytuacji braku takiej wiedzy, istotne jest czy pracodawca działał w dobrej wierze, również w zakresie wyboru i nadzoru nad pracownikami. Wymagany jest tutaj pewien stopień należytej staranności pracodawcy, co może obejmować np. wdrożenie prostego systemu zarządzania ryzykiem.

Prawo do odliczenia VAT przy nieodpłatnym przekazaniu nakładów (wyrok NSA z 28 września 2023 r., I FSK 680/22)

Sprawa dotyczyła regionalnego przedsiębiorstwa kolejowego, które wybudowało i zintegrowało własne linie kolejowe z istniejącą siecią. Przy okazji tego przedsięwzięcia spółka rozpoczęła budowę i modernizację przystanków położonych na gruntach użytkowanych przez krajowego operatora infrastruktury kolejowej. Współpraca z operatorem z góry zakładała nieodpłatne przekazanie przez Spółkę nakładów na budynki znajdujące się na tych nieruchomościach. Z perspektywy Spółki inwestycja w infrastrukturę miała na celu zwiększenie atrakcyjności i wydajności jej linii kolejowych, przyczyniając się do wzrostu liczby przewozów. Spółka chciała potwierdzić, że nieodpłatne przekazanie nakładów na wybudowanie przystanków nie będzie podlegało VAT, a ona nie będzie zobowiązana do skorygowania VAT odliczonego z tytułu ponoszonych w tym zakresie nakładów.

Zdaniem fiskusa, skoro spółka od samego początku inwestycji planowała nieodpłatnie przekazać poniesione na nią nakłady, z góry wiedziała, że nabywając towary i usługi związane z budową przystanków, nie realizuje zakupów związanych ze swoimi czynnościami opodatkowanymi. Nie służyło jej zatem prawo do odliczenia podatku i z tego względu nieodpłatne przekazanie nakładów nie było opodatkowane VAT.

NSA odrzucił argumentację, że prawo do odliczenia VAT implikuje istnienie czynności opodatkowanej. Według NSA, najpierw należy ustalić czy dana czynność podlega VAT, a dopiero potem rozpatrywać możliwość odliczenia VAT. NSA stwierdził, że w okolicznościach opisywanej sprawy użycie towarów lub świadczenie usług nie następowało w celach innych niż działalność gospodarcza spółki. Dlatego nieodpłatne przekazanie nakładów poczynionych na budowę przystanków nie było czynnością opodatkowaną na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. NSA uznał również, że budowa i nieodpłatne przekazanie infrastruktury było związane z wykonywaniem przez spółkę czynności opodatkowanych, przyczyniając się do wzrostu atrakcyjności linii, z których spółka czerpie dochody, a w konsekwencji spółka miała prawo do odliczenia VAT.

Ładowanie samochodu elektrycznego należy traktować jako dostawę energii elektrycznej (wyrok NSA z 26 października 2023 r., I FSK 1712/18)

Sprawa dotyczyła spółki planującej uruchomienie ogólnodostępnych stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Zamierzała oferować możliwość ładowania pojazdów w różnych standardach (np. zwiększona moc ładowania / skrócony czas ładowania). W ramach oferowanego świadczenia, spółka miała zamiar zapewnić dostęp do urządzeń ładowania, dostarczenie energii oraz wsparcie techniczne. Dodatkowo, miała w planach stworzenie strony internetowej lub aplikacji umożliwiającej rezerwacje, przeglądanie historii transakcji oraz płatności.

Spółka uważała, że jej świadczenie stanowi kompleksową usługę, ale w ocenie organów podatkowych czynności należało rozdzielić na dwie części – związane z dostawą energii elektrycznej (tj. udostępnienie urządzeń do ładowania, samą dostawę energii elektrycznej oraz wsparcie techniczne) oraz niezwiązane z dostawą energii elektrycznej (tj. udostępnienie strony internetowej/aplikacji). Gdy sprawa trafiła do NSA, wystąpił on z pytaniem do TSUE czy w świetle dyrektywy VAT przedmiotowe świadczenie to dostawa towarów czy świadczenie usług.

Trybunał orzekł, że świadczenie obejmujące dostęp do urządzeń do ładowania pojazdów elektrycznych, zapewnienie przepływu energii, jak również niezbędnego wsparcia technicznego wraz z usługami informatycznymi, należy rozpatrywać jako dostawę towarów. NSA uwzględniając stanowisko TSUE wskazał w ustnym uzasadnieniu wyroku, że w niniejszej sprawie dostawa energii elektrycznej stanowi dominujący element jednego, złożonego świadczenia.

Zmiany w prawie

Zmiany w plikach JPK_V7 związane z KSeF

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług, czyli tzw. rozporządzenia ws. JPK_V7. Zgodnie z uzasadnieniem, celem zmian jest dostosowanie do zmian wprowadzanych w ustawie o VAT w zakresie wdrożenia obligatoryjnego Krajowego Systemu e-Faktur. Projekt przewiduje m.in. raportowanie w części ewidencyjnej numeru identyfikującego fakturę w KSeF, jeżeli został nadany – zarówno dla faktur sprzedażowych, jak i faktur zakupowych.

Ministerstwo Finansów przedstawiło również do konsultacji propozycje nowych struktur logicznych JPK_VAT z deklaracją, które mają na celu dostosowanie tych wzorców do wymogów związanych z funkcjonowaniem Krajowego Systemu e-Faktur, w związku z czym wejdą w życie równolegle z nowymi obowiązkami w zakresie e-fakturowania ustrukturyzowanego, czyli od 1 lipca 2024 r.

Zmiany związane z systemem kaucyjnym obejmą też VAT

Mimo iż zasady dotyczące systemu kaucyjnego dla opakowań wielokrotnego użytku zaczną obowiązywać zasadniczo od 2025 roku, już od 13 października 2023 roku weszły w życie nowe regulacje w zakresie VAT związane z tym systemem. Ustawa o VAT została uzupełniona o nowe definicje odnoszące się do opakowań oraz przepisy określające metody rozliczania podatku, gdy opakowanie nie zostanie zwrócone przez konsumenta. Dodatkowo, ustawodawca zobowiązał podatników do prowadzenia ewidencji opakowań wielokrotnego użytku, zawierającej szczegółowe dane niezbędne do ustalenia podstawy opodatkowania.