Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Decyzja ostateczna nie może przekreślać korekty VAT, a ulga na złe długi musi być stosowana, jeżeli nieściągalność wierzytelności jest prawdopodobna (wyrok TSUE z 3.07.2019 r., C-242/18)

Na tle powołanej sprawy 3 lipca 2019 r. zapadł istotny wyrok dotyczący możliwości korekty podatku należnego w przypadku braku płatności przez kontrahenta. Poprzednik prawny spółki leasingowej będącej stroną sporu w niniejszej sprawie, jako leasingodawca, oddał w leasing nieruchomość. Leasing miał trwać 11 lat, jednak leasingobiorca nie wywiązywał się ze swoich płatności. Leasingodawca rozwiązał, zatem umowę, co doprowadziło – zgodnie z umową – do wymagalności odszkodowania równego pozostałym ratom leasingowym, które to odszkodowanie również jednak nie było spłacane.

Wcześniej – co istotne – organ podatkowy uznał, że podatek VAT powinien zostać zapłacony jednorazowo (w „historycznym” okresie rozliczeniowym), a nie „stopniowo” wraz z wymagalnością kolejnych rat leasingowych. Wydał, więc decyzję określającą zaległość podatkową, która stała się decyzją ostateczną.

Na takim tle sprawy powstały dwa zasadnicze pytania:

• Czy możliwe jest „wzruszenie” ostatecznej decyzji podatkowej, jeżeli konieczna byłaby korekta podstawy opodatkowania, a zatem i podatku zapłaconego na mocy takiej decyzji,
• Czy podatnik ma prawo do korekty podatku z tytułu niewywiązywania się z płatności (ulga na złe długi) – nawet, jeżeli państwo członkowskie nie przewidziało takiej możliwości w swoich przepisach.

Na obydwa pytania TSUE odpowiedział twierdząco. Wyrok ten, zatem może być w pewnym zakresie uznany za rewolucyjny w odniesieniu do polskich przepisów.

Konsekwencje w praktyce
Po raz pierwszy Trybunał tak wyraźnie wskazał, że „ostateczność” decyzji podatkowej nie jest bezwzględna, jeżeli ma to prowadzić do zniekształcenia kwoty ostatecznie zapłaconego VAT przez podatnika poprzez uniemożliwienie korekty podstawy opodatkowania. Może to otworzyć, zatem możliwość korygowania w niektórych sytuacjach okresów rozliczeniowych „zamkniętych” ostatecznymi decyzjami – wbrew dosłownemu rozumieniu przepisów polskiej Ordynacji podatkowej.

Dodatkowo, wyrok dostarcza kolejnych argumentów do stosowania ulgi na złe długi bez szczególnych wymogów przewidzianych polską ustawą o VAT, a w tym w szczególności tego wymogu, aby nabywca nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji, czy też, aby był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Orzeczenie zwiększa szanse pozytywnego dla polskich podatników rozstrzygnięcia TSUE w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne w tej materii zadane przez Naczelny Sąd Administracyjny w grudniu 2018 r.

Na fakturze za usługę kompleksową można wyodrębnić poszczególne czynności (wyrok NSA z 05.06.2019 r., sygn. I FSK 661/17)
Przedsiębiorca sprzedający wyroby hutnicze świadczył na rzecz kontrahentów również usługi m.in. w zakresie transportu i atestowania takich wyrobów. Występując z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik chciał potwierdzić, że w przypadku, gdy takie dodatkowe usługi towarzyszą dostawie towarów, właściwie klasyfikuje dla potrzeb VAT całą transakcję, jako świadczenie kompleksowe. Jednocześnie podatnik zapytał, czy prawidłowym jest wyszczególnienie na jednej fakturze dokumentującej taką kompleksową usługę poszczególnych świadczeń wchodzących w jej skład.

Podatnik uważał, że cała transakcja, na którą składa się dostawa wyrobów hutniczych oraz ww. świadczenia dodatkowe powinna być potraktowana jako świadczenie kompleksowe. Jego zdaniem charakteru tego nie zmienia wyodrębnienie na fakturze jednego lub kilku świadczeń pomocniczych objętych dostawą kompleksową.

Organ nie zgodził się z wnioskodawcą odnośnie wyodrębnienia na fakturze poszczególnych świadczeń składających się na usługę kompleksową. Argumentował, że wskazanie świadczeń pomocniczych, jako odrębnych pozycji na fakturze może sugerować, że mamy do czynienia z odrębnymi świadczeniami, a nie dostawą kompleksową. Zdanie fiskusa podzielił również WSA w Gliwicach, oddalając skargę podatnika.

Rację przedsiębiorcy przyznał dopiero Naczelny Sąd Administracyjny uchylając zaskarżone rozstrzygnięcie. Zdaniem NSA w zakresie wystawiania faktur dokumentujących kompleksowe świadczenia nie ma ograniczeń, co do ujmowania w odrębnych pozycjach różnych świadczeń. Wręcz przeciwnie, w świetle ustawy o VAT podatnik zobowiązany jest w sposób rzetelny wykazać sprzedaż udokumentowaną wystawioną fakturą, wskazując elementy, które składają się na daną transakcję sprzedaży. Wyszczególnienie przez podatnika na fakturze świadczeń składających się na usługę kompleksową jest, zatem działaniem prawidłowym, a stanowisko organu oraz sądu I instancji nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach.

Konsekwencje w praktyce
Biorąc pod uwagę, że zagadnienie świadczeń kompleksowych jest zagadnieniem złożonym i nie zostało wyczerpująco uregulowane w przepisach ustawy o VAT, omawiany wyrok NSA może stanowić istotny argument w przypadku sporu z organami podatkowymi. W szczególności, w przypadku gdy np. ze względów biznesowych na fakturze wyodrębnione są poszczególne elementy wchodzące w skład świadczenia kompleksowego.

Zmiany w prawie

JPK_VDEK oraz NIP na paragonie czekają na podpis Prezydenta
W dniu 12 lipca 2019 r. Senat przyjął ustawę wprowadzającą m.in. JPK_VDEK oraz obowiązek podawania NIP na paragonie bez poprawek. Ustawa oczekuje obecnie na podpis Prezydenta.
Zgodnie z przyjętą przez Senat ustawą tzw. duzi przedsiębiorcy będą mieli obowiązek przesyłania JPK_VDEK za rozliczenia od 1 kwietnia 2020 r.

Projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny mechanizm podzielonej płatności w Sejmie
W dniu 9 lipca 2019 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadzającej obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności (split payment).

Najważniejszą zmianą w odniesieniu do pierwotnego projektu – zgodnie z zapowiedziami MF po konsultacjach publicznych – jest obniżenie sankcji ze 100% do 30% za:

• niedokonanie płatności za pomocą podzielonej płatności, w sytuacji gdy na nabywcy ciążył obowiązek zapłaty w tym mechanizmie;
• brak zamieszczenia na fakturze informacji o obowiązku dokonania płatności z zastosowaniem tego mechanizmu.

Na bieżąco monitorujemy przebieg prac parlamentarnych nad tym projektem, w kolejnych wydaniach Przeglądu podatkowego VAT poinformujemy o treści omawianych przepisów w uchwalonym brzmieniu.

Nowa matryca stawek VAT
Podczas I czytania w dniu 3 lipca 2019 r. Sejm zdecydował o skierowaniu projektu wprowadzającego m.in. nową matrycę stawek VAT do dalszych prac legislacyjnych w Komisji Finansów Publicznych.