Przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych mogą być przedmiotem interpretacji indywidualnej

Poniżej przedstawiamy komentarze ekspertów Zespołu Doradztwa Podatkowego dla Instytucji Finansowych

Nawigacja

W analizowanej sprawie spółka zwróciła się z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie powstania ewentualnego obowiązku raportowania schematu podatkowego (tzw. mandatory disclosure rules, MDR) w związku z dokonywaniem wypłat należności na rzecz zagranicznego podatnika. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej postanowieniem odmówił wydania interpretacji indywidualnej wskazując, iż MDR nie stanowią przepisów prawa materialnego i nie dotyczą kwestii bezpośrednio związanych obowiązkiem podatkowym lub zobowiązaniem podatkowym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z 29 maja 2020 r., sygn. akt I SA/Kr 1419/19, oddalił skargę spółki, podzielając argumentację organu o proceduralnym charakterze tych regulacji.

W wyniku rozpatrzenia skargi kasacyjnej spółki NSA uchylił zaskarżony wyrok i postanowienie organu. W uzasadnieniu sąd wskazał, iż MDR mają w przeważającej części charakter materialnoprawny. Na uzasadnienie swojej tezy NSA przedstawił cztery kluczowe argumenty:

• MDR, konstytuując obowiązki o charakterze analitycznym i informacyjnym, pełnią funkcję zbliżoną do informacji składanych w formie zeznań i deklaracji podatkowych, a tym samym współtworzą regulacje zawarte w ustawach dotyczących poszczególnych podatków;
• regulacje dotyczące raportowania schematów podatkowych zamieszczono w dziale III Ordynacji podatkowej poświęconym zobowiązaniom podatkowym, tj. odnoszącym się do ogólnych zagadnień materialnego prawa podatkowego;
• brak jest wyraźnego wykluczenia możliwości wydania interpretacji indywidualnej w zakresie obowiązków dotyczących raportowania schematów podatkowych w Ordynacji podatkowej;
• prawidłowe wykonywanie obowiązków raportowania schematów podatkowych obwarowane jest sankcją karną skarbową, a co za tym idzie udzielenie interpretacji indywidualnej w zakresie MDR ma znaczenie w aspekcie jej funkcji ochronnej.

NSA podkreślił również, że biorąc pod uwagę ratio legis instytucji interpretacji przepisów prawa podatkowego, jako tej, która ma zapewniać ochronę podatnika, w tym zwłaszcza bezpieczeństwo prawne w ramach skomplikowanego systemu prawa podatkowego, nie można zawężać zakresu jej stosowania – szczególnie w sposób dorozumiany, bez wyraźnego wskazania przez ustawodawcę.

Komentarz eksperta

Po raz pierwszy Naczelny Sąd Administracyjny wypowiedział się w kontrowersyjnej kwestii dotyczącej możliwości uzyskania interpretacji indywidualnej w zakresie MDR. To niewątpliwie ważny i potrzebny głos w dyskusji między organami a podmiotami potencjalnie zobowiązanymi do raportowania schematów podatkowych (promotorami, wspomagającymi i korzystającymi).

W mojej ocenie, argumentacja przedstawiona w wyroku zasługuje na pełną aprobatę. Pomijając szereg argumentów wynikających z interpretacji językowej i systemowej podniesionych przez sąd w orzeczeniu, szczególnie cenna jest w mojej ocenie myśl dotycząca braku uzasadnienia zawężającego traktowania przepisów dotyczących interpretacji podatkowych. W przypadku MDR sens istnienia instytucji interpretacji jest bowiem jaskrawo widoczny.

Przepisy dotyczące schematów podatkowych, chociaż obowiązują od ponad dwóch lat i doczekały się objaśnień Ministra Finansów, nadal wywołują liczne kontrowersje w praktyce. Niejednoznaczność siatki pojęć (w tym zwłaszcza kryterium głównej korzyści), rozszerzenie obowiązku raportowania na schematy krajowe oraz dodanie cech rozpoznawczych nieprzewidzianych w dyrektywie, niejednokrotnie utrudniają prawidłową identyfikację schematu podatkowego.

Problemy dotyczą także kwestii związanych z samym raportowaniem schematu podatkowego, w tym prawidłowym ustaleniem roli przy schemacie oraz terminu na jego zaraportowanie. Sytuacji nie ułatwia obarczenie braku wywiązania się z obowiązków MDR sankcjami karno-skarbowymi oraz administracyjnymi. Wydawać by się mogło, iż problemy związane z MDR dostrzegło również Ministerstwo Finansów powołując Forum MDR - zespół opiniodawczo – doradczy, który miał przedstawić propozycje usprawnień MDR. Prace Forum MDR nie doprowadziły jednak do żadnych rezultatów oraz obecnie nie są kontynuowane.

Z punktu widzenia instytucji finansowych (np. banków) kluczowe, otwarte kwestie dotyczą chociażby sposobu identyfikacji i raportowania schematów podatkowych związanych z płatnościami na rzecz nierezydentów przekraczającymi próg 25 mln zł. Natomiast już dla wszystkich podatników duże problemy stanowi kwalifikacja jako schematu podatkowego transakcji, w przypadku których korzyść podatkowa wynika wprost z przepisów prawa podatkowego (podczas gdy w innych państwach Unii Europejskiej nie stanowi schematu korzystanie z benefitów podatkowych przewidzianych wprost przez ustawodawcę). Wątpliwości może budzić także obowiązek posiadania procedury MDR przez podmioty niezwiązane zawodowo z doradztwem podatkowym. Uzyskanie interpretacji indywidualnej może się wydawać zatem atrakcyjną możliwością ograniczenia ryzyka podatkowego w niepewnym obszarze związanym z raportowaniem MDR.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej jak dotąd nie wydał żadnej interpretacji dotyczącej raportowania schematów podatkowych (wyrok NSA zmusi organ do wydania pierwszej takiej interpretacji). Orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie możliwości ich wydawania nie były jednolite. Przeważały jednak rozstrzygnięcia pozytywne dla wnioskodawców (których racje potwierdził teraz NSA).

Komentowany wyrok utrwala i wpisuje się w pozytywny trend. Pozostaje liczyć na to, iż w ślad za tym orzeczeniem zmianie ulegnie również podejście organów do tej kwestii. Czyż bowiem organy wydając interpretacje nie powinny uwzględniać orzecznictwa sądów administracyjnych?

Autor: Alina Buwaj, Starsza Konsultantka, Doradca podatkowy, Zespół Doradztwa Podatkowego dla Instytucji Finansowych