Fundusz Modernizacyjny – nowy instrument unijny wspierający transformację w kierunku neutralności klimatycznej

Fundusz Modernizacyjny - założenia

Celem Funduszu Modernizacyjnego (Modernisation Fund) jest pomoc 10 państwom członkowskich Unii Europejskiej o niższych dochodach (Polska, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Rumunia i Słowacja) w przejściu do neutralności klimatycznej poprzez wsparcie modernizacji systemów energetycznych i poprawę efektywności energetycznej.

Środki będą w przeważającej części pochodziły ze sprzedaży uprawnień do emisji dwutlenku węgla na lata 2021-2030 w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). W zależności od ich ceny, wartość Funduszu Modernizacyjnego może wynieść nawet 14 miliardów EUR, z których Polsce przydzielone zostanie ponad 43%.
 

Kto będzie mógł otrzymać wsparcie?

Zgodnie z przedstawionymi założeniami, o wsparcie aplikować będą mogli:

• producenci / wytwórcy energii,
• zarządcy dużej infrastruktury przemysłowej,
• duże przedsiębiorstwa wytwarzające energię na własne potrzeby/do własnych procesów wytwórczych.

Ostateczny katalog beneficjentów określany będzie w ramach konkretnych naborów.
 

Jakie projekty będą mogły otrzymać wsparcie?

W ramach Funduszu Modernizacyjnego wsparcie będą mogły otrzymać inwestycje indywidualne (individual investments) oraz programy wieloletnie (multiannual schemes, inwestycje trwające dłużej, niż rok realizowane przez więcej, niż jeden podmiot) podzielone na:

• inwestycje priorytetowe (podlegające uproszczonym zasadom oceny), na które przeznaczonych zostanie co najmniej 70% środków,
• inwestycje niepriorytetowe, na które może zostać przeznaczona pozostała część środków.
   

Inwestycje priorytetowe obejmują:

• wytwarzanie i wykorzystanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,
• poprawę efektywności energetycznej, w tym w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów,
• magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych, w tym rurociągów należących do systemów ciepłowniczych lub sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększanie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej,
• sprawiedliwe przemiany, w regionach uzależnionych od stałych paliw kopalnych, mające na celu ułatwienie pracownikom zmiany miejsca zatrudnienia oraz zdobywanie nowych i specjalistycznych umiejętności, wspieranie edukacji oraz inicjatyw zatrudnieniowych, a także nowych inicjatyw gospodarczych działających na zasadzie startup.

Obszary te nie obejmują inwestycji związanych z wytwarzaniem energii przy wykorzystaniu stałych paliw kopalnych.
 

Wysokość i forma wsparcia

Inwestycje priorytetowe mogą być wspierane na poziomie nawet 100% kosztów kwalifikowalnych realizacji inwestycji. Należy jednak mieć na uwadze, że kwota dofinansowania może być niższa ze względu na fakt, że wsparcie w ramach Funduszu Modernizacyjnego podlega regułom pomocy publicznej.

Wsparcie inwestycji niepriorytetowych nie może przekroczyć 70% kosztów kwalifikowalnych, z zachowaniem reguł pomocy publicznej.

Zgodnie z założeniami, państwa członkowskie mają możliwość ustalenia form wsparcia dostępnych dla poszczególnych typów inwestycji.

W ustawie z dnia 15 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw wskazano, że polska odsłona Funduszu Modernizacyjnego oferować będzie dotacje i pożyczki.

Decyzja o wypłacie środków z Funduszu Modernizacyjnego jest podejmowana przez Komisję Europejską, a wnioski składane są za pośrednictwem operatora krajowego, którym w Polsce będzie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).

Obecnie ustawa wprowadzająca Fundusz Modernizacyjny została przekazana do podpisu Prezydentowi. Pierwsze nabory wniosków o dofinansowanie planowane są jeszcze w 2021 r.