Pomoc publiczna a rozwój regionów

29 kwietnia 2021 r. Komisja Europejska opublikowała Komunikat Wytyczne w sprawie regionalnej pomocy państwa, stanowiący zbiór zasad, na podstawie których państwa członkowskie mogą przyznawać przedsiębiorstwom pomoc, aby wspierać rozwój gospodarczy obszarów UE znajdujących się w niekorzystnym położeniu i które jednocześnie gwarantują państwom członkowskim równe warunki działania (nowe zasady dotyczące perspektywy 2022-2027).

W treści wytycznych, obowiązujących w latach 2022–2027, Komisja określiła warunki, na jakich pomoc regionalną można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym oraz ustaliła kryteria określania obszarów spełniających warunki, o których mowa w art. 107 ust. 3 lit. a) i c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej:

• „obszary a”: regiony NUTS 2 (polskim odpowiednikiem NUTS 2 są województwa), w których PKB na mieszkańca według standardów siły nabywczej wynosi 75% lub mniej średniej dla UE-27 (w oparciu o średnią z ostatnich trzech lat, za które dostępne są dane Eurostatu), a także regiony najbardziej oddalone - Gwadelupa, Gujana Francuska, Martynika, Majotta, Réunion, Saint-Martin, Azory, Madera oraz Wyspy Kanaryjskie),
• „obszary c”: regiony NUTS 2 oznaczone jako obszary „a” w okresie 2017–2020, które nie kwalifikują się już jako „obszary a”, a także obszary słabo zaludnione, tj. regiony NUTS 2, w których gęstość zaludnienia wynosi poniżej 8 mieszkańców na km2 lub regiony NUTS 3, w których gęstość zaludnienia wynosi poniżej 12,5 mieszkańca na km2 (na podstawie danych Eurostatu o gęstości zaludnienia za 2018 r.), w których wyróżnić można:
  • obszary, które spełniają pewien zestaw warunków i które państwo członkowskie może w związku z tym oznaczyć jako obszary „c” bez konieczności dalszego uzasadnienia („wstępnie określone obszary c”),
  • obszary, które państwo członkowskie może wedle własnego uznania oznaczyć jako „obszary c”, pod warunkiem że wykaże, iż obszary te spełniają pewne kryteria społeczno-ekonomiczne („nieokreślone z góry obszary c”).

Intensywność pomocy dla dużych przedsiębiorstw na „obszarach c” nie może przekraczać:

1. 20% na obszarach słabo zaludnionych oraz na obszarach (w regionach NUTS 3 lub w częściach regionów NUTS 3 – dla Polski są to podregiony), które mają wspólną granicę lądową z krajem nienależącym do EOG lub EFTA,
2. 15% na byłych „obszarach a”,
3. 10% na nieokreślonych z góry „obszarach c”, w których PKB na mieszkańca wynosi powyżej 100% średniej dla UE-27 oraz stopa bezrobocia jest niższa niż 100% średniej dla UE-27,
4. 15% na pozostałych nieokreślonych z góry „obszarach c”.

Rodzaje inwestycji początkowej kwalifikującej się do regionalnej pomocy inwestycyjnej w poszczególnych typach obszarów

Kwalifikacja regionów do poszczególnych obszarów a lub c jest szczególnie istotna z punktu widzenia typów inwestycji początkowej, jakie mogą być realizowane na danym obszarze.

W regionach uznanych za „obszary a” regionalna pomoc inwestycyjna przyzwana jest niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa na inwestycję początkową w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne polegającej na:

• założeniu nowego zakładu,
• zwiększeniu zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu,
• dywersyfikacji produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie lub zasadniczą zmianę dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu,
• nabyciu aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby zakup nie nastąpił, przy czym aktywa nabywane są przez inwestora niezwiązanego ze sprzedawcą i wyklucza się samo nabycie akcji lub udziałów przedsiębiorstwa.

W regionach uznanych za „obszary c” regionalna pomoc inwestycyjna może być przyznana MŚP na dowolną, wskazaną powyżej, formę inwestycji początkowej, natomiast w przypadku dużego przedsiębiorcy jest ograniczona wyłącznie do inwestycji początkowej na rzecz nowej działalności gospodarczej, tj. takiej, która nie była prowadzona dotychczas (nie generowała przychodów) przez podmiot wnioskujący o pomoc na terenie województwa (zgodnie z treścią art. 2 pkt 51 Rozporządzenia nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu).

Obszary a i c w Polsce

„Obszarami c” od 1 stycznia 2022 r. w Polsce zostały:

• województwo dolnośląskie i wielkopolskie,
• gminy regionu warszawskiego stołecznego: Baranów, Błonie, Dąbrówka, Dobre, Góra Kalwaria, Grodzisk Mazowiecki, Jadów, Jaktorów, Kałuszyn, Kampinos, Kołbiel, Latowicz, Leoncin, Leszno, Mrozy, Nasielsk, Osieck, Prażmów, Serock, Siennica, Sobienie-Jeziory, Strachówka, Tarczyn, Tłuszcz, Zakroczym i Żabia Wola.

Należy również podkreślić, że w związku z nowym podziałem statystycznym obowiązującym od 1 stycznia 2018 r., w ramach województwa mazowieckiego zostały wyodrębnione dwie jednostki statystyczne (NUTS 2), tj.

• region mazowiecki regionalny - w całości objęty możliwością ubiegania się o pomoc regionalną jako „obszar a”,
• region warszawski stołeczny - w wybranych gminach z podregionu warszawskiego wschodniego i warszawskiego zachodniego regionalna pomoc inwestycyjna będzie udzielana według zasad obowiązujących dla „obszarów c”.

Pozostała część gmin z tych podregionów, jak również podregion Miasto Stołeczne Warszawa, w latach 2022-2027 są całkowicie wykluczone z możliwości ubiegania się o regionalną pomoc inwestycyjną.

Pozostałe regiony Polski uznawane są za „obszary a”.

Mapa regionalnej pomocy inwestycyjnej na lata 2022 - 2027

W Polsce, z uwagi na różnice w poziomie PKB pomiędzy poszczególnymi województwami, zgodnie w latach 2022-2027 wyodrębniono 7 progów intensywności pomocy określonych w mapie regionalnej pomocy inwestycyjnej:

Określona w Mapie bazowa intensywność pomocy może być zwiększona o:

• 20 p. p. w przypadku pomocy udzielanej mikro- lub małemu przedsiębiorcy,
• 10 p. p. w przypadku pomocy udzielanej średniemu przedsiębiorcy,
• 10 p.p. w przypadku obszarów wybranych do objęcia wsparciem z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) w ramach terytorialnego planu sprawiedliwej transformacji o którym mowa w art. 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiającego Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
  Klasyfikacja obszarów w zakresie możliwości otrzymania pomocy publicznej stanowi istotną informację o warunkach uzyskania wsparcia na nowe inwestycje, jak również stanowić może motor napędowy do niwelowania różnic pomiędzy poszczególnymi regionami.

Zauważyć należy, że Nowa perspektywa finansowa to ogromna szansa dla rozwoju wielu podmiotów również na terenie Polski. Negocjowane aktualnie z Komisją Europejską programy takie jak Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, czy też Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko będą stanowiły jeden z kluczowych bodźców rozwojowych dla polskich regionów. Istotne jest zatem, aby dobrać odpowiednie instrumenty wsparcia z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa, miejsca realizacji inwestycji oraz rodzaju planowanej inwestycji.