Stopy dyskontowe na datę przejścia na MSSF 16 oraz w okresach późniejszych

Jednym ze skutków zbliżającego się wejścia w życie MSSF 16 Leasing jest konieczność wyceny aktywów i zobowiązań wynikających z umów wchodzących w zakres powyższego standardu.

W procesie wyceny zobowiązań z tytułu leasingu oraz aktywów z tytułu prawa do użytkowania kluczowy będzie odpowiedni dobór stóp dyskontowych. Stopa ta może w istotny sposób wpływać nie tylko na wartości prezentowane w sprawozdaniu finansowym, ale także poprzez wartość wycenianych zobowiązań i aktywów na kluczowe wskaźniki finansowe obejmujące np. EBIT, wskaźniki płynności czy poziom zadłużenia. W konsekwencji, poziom przyjętej stopy dyskontowej może przekładać się m.in. na poziom kowenantów kredytowych.

MSSF 16 dopuszcza zastosowanie jednego z dwóch podejść do wyznaczania stóp dyskontowych:

• Stopa procentowa leasingu (Interest Rate Implicit in the Lease, IRIIL) – stopa, która domyślnie powinna zostać zastosowana do dyskontowania przepływów pieniężnych wynikających z umowy leasingu. Jest to stopa, dla której wartość bieżąca opłat leasingowych oraz niegwarantowanej wartości końcowej równa się sumie wartości godziwej składnika aktywów będącego przedmiotem leasingu i początkowych kosztów bezpośrednich poniesionych przez leasingodawcę.
• Krańcowa stopa procentowa leasingobiorcy (Incremental Borrowing Rate, IBR) – stopa, której stosowanie dopuszczają przepisy MSSF 16, jeśli IRIIL nie może być z łatwością określona. Jej wysokość wyznaczana jest w oparciu o czynniki porównywalne do tych, z którymi wiązałoby się zaciągnięcie finansowania na zakup składnika aktywów będącego przedmiotem umowy leasingu.

W zależności od posiadanych informacji leasingobiorca powinien dokonać wyboru jednego z powyższych podejść do określania stopy dyskontowej, które w dalszej kolejności będzie stosowane dla grupy porównywalnych umów leasingu.

Wyznaczenie stóp dyskontowych może być szczególnym wyzwaniem na datę pierwszego zastosowania nowego standardu, zwłaszcza w wariancie pełnym retrospektywnym. Ponadto, zastosowanie prostszego koncepcyjnie podejścia do wyznaczania stóp dyskonta, opartego o stopę procentową leasingu (IRIIL), nie zawsze będzie możliwe. Zastosowanie IRIIL wymaga bowiem uwzględnienia w kalkulacji stopy dyskontowej szeregu informacji, do których leasingobiorcy z reguły nie mają dostępu lub dostęp ten jest ograniczony (np. koszty poniesione bezpośrednio przez leasingodawcę, wartość rezydualna przedmiotu leasingu na koniec okresu jego trwania).

W efekcie, najczęściej stopy dyskontowe na potrzeby wyceny zobowiązań z tytułu leasingu są ustalane w oparciu o krańcową stopę leasingobiorcy (IBR). Stopa ta składa się zasadniczo z trzech komponentów:

• Stopy wolnej od ryzyka – wyznaczonej w oparciu o instrumenty uznawane na danym rynku za wolne od ryzyka, o terminie zapadalności odpowiadającym parametrom umowy leasingu.
• Korekty z tytułu ryzyka kredytowego leasingobiorcy – rozumianej jako ryzyko, że leasingobiorca nie byłby w stanie wywiązać się ze zobowiązań finansowych zaciągniętych na sfinansowanie przedmiotu leasingu.
• Korekty specyficznej dla przedmiotu leasingu – wynikającej z założenia, że gdyby zakup aktywa stanowiącego przedmiot leasingu sfinansowany został kredytem zabezpieczonym na tym aktywie, jakość aktywa jako zabezpieczenia wpłynęłaby na uzyskany poziom marży kredytowej. Łatwość upłynnienia aktywa i poziom kosztów z tym związanych wpływać będzie zatem na wielkość takiej korekty.

W zależności od specyfiki umowy leasingu oraz dostępności danych, w szczególności w odniesieniu do sytuacji kredytowej leasingobiorcy, wyznaczenie stopy dyskontowej wymagać może opracowania szczegółowej metodyki a często również wdrożenia dedykowanego narzędzia IT.