Przegląd podatkowy: VAT

Informujemy, że w związku z zagrożeniem spowodowanym wirusem SARS-CoV-2, zgodnie z zarządzeniem Prezesa NSA z dnia 16 października 2020 r., odwołane zostały zaplanowane rozprawy, a Sąd kontynuuje działalność orzeczniczą na posiedzeniach niejawnych. W związku z tym, w niniejszym wydaniu Przeglądu prezentujemy orzeczenie NSA wydane we wcześniejszym okresie, które może zainteresować podatników.

Jednocześnie, przedstawiamy orzeczenia TSUE, które pomimo ograniczeń w działalności Trybunału zostały wydane w listopadzie br.

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Nabycie usług doradczych związanych z nabyciem udziałów w spółce daje prawo do odliczenia VAT nawet, gdy do zakupu ostatecznie nie dojdzie (wyrok TSUE z 12.11.2020 r., C-42/19)

Sprawa rozstrzygana przed Trybunałem dotyczyła portugalskiej spółki holdingowej, która posiada udziały w spółkach zależnych oraz zarządza tymi spółkami. Spółka planowała nabyć udziały w spółce będącej operatorem telekomunikacyjnym, a następnie świadczyć dla niej usługi zarządzania (opodatkowane VAT). Dlatego też nabyła usługi badania rynku. Do nabycia udziałów jednak nie doszło.

Dodatkowo spółka zleciła usługę doradczą związaną z przygotowaniem pożyczki, z której środki finansowe miały służyć celom inwestycyjnym. Również i te inwestycje nie doszły do skutku, a środki ostatecznie zostały przeznaczone na udzielenie pożyczki jednej ze spółek z grupy (usługa zwolniona z VAT).

Organy podatkowe zakwestionowały odliczenie podatku naliczonego zarówno od nabytych usług badania rynku, jak i od usługi doradczej związanej z organizacją pożyczki.

Trybunał Sprawiedliwości nie podzielił w całości podejścia organów podatkowych. Orzekł on, że:

• nabycie usługi doradczej związanej z badaniem rynku, która miała służyć nabyciu spółki (z zamiarem zarządzania tą spółką) daje prawo do odliczenia podatku VAT – nawet jeżeli do nabycia ostatecznie nie doszło; istotny jest tutaj bowiem zamiar podatnika;
• nabycie usługi doradczej związanej z przygotowaniem finansowania nie daje prawa do odliczenia, nawet jeżeli uzyskane środki miały służyć działalności opodatkowanej, ale ostatecznie posłużyły do udzielenia pożyczki (czyli czynności zwolnionej z VAT).

Podatnik zachowuje prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT od zaniechanych inwestycji – nawet jeżeli z inwestycją wiązały się określone ryzyka (wyrok TSUE z 12.11.2020 r., C-734/19)

Jak wynika z wyroku TSUE, dopiero zmiana zamiaru wykorzystania majątku może spowodować konieczność korekty odliczonego podatku.

Rumuńska spółka prowadziła inwestycje polegające na wybudowaniu biurowca oraz centrum handlowego. Budynki miały być oddane w najem. W związku z kryzysem gospodarczym projekt został zawieszony. W trakcie inwestycji podatnik wiedział, że może ona być niezgodna z planem zagospodarowania przestrzennego, co mogłoby uniemożliwiać jej zakończenie.

Organ podatkowy uznał, że w takiej sytuacji spółka nie ma prawa do odliczenia VAT.

TSUE nie zgodził się z takim podejściem. Uznał on, że podatnik zachowuje prawo do odliczenia tak długo, jak długo ma zamiar wykorzystywania nabytych składników majątku do czynności opodatkowanych – nawet jeżeli nie jest on faktycznie wykorzystywany do takich czynności z powodu okoliczności niezależnych od woli podatnika. Jednocześnie takie okoliczności jak prowadzenie inwestycji ze świadomością pewnych ryzyk nie mogą niweczyć tego prawa. Ponadto, nawet jeżeli inwestycja nie będzie wykorzystywana do żadnych czynności, prawo do odliczenia zostaje zachowane. Dopiero gdy podatnik porzuca zamiar wykorzystania do czynności opodatkowanych, traci prawo do odliczenia i następuje konieczność ewentualnej korekty podatku naliczonego.

Sprzedaż posiłków na wynos a 5% stawka VAT (opinia rzecznika generalnego TSUE z 12.11.2020 r., C-703/19)

Rzecznik TSUE wydał opinię w sprawie polskiego podatnika będącego franczyzobiorcą w ramach sieci placówek gastronomicznych szybkiej obsługi. Stanowisko rzecznika nie jest wiążące dla Trybunału, który dopiero wyda w tej sprawie orzeczenie, ale daje nadzieję, że rozstrzygnięcie sprawy będzie pomyślne dla wielu polskich podatników sprzedających tzw. fast foody.

Sprawa dotyczy podatnika, który pod szyldem znanej marki prowadzi sprzedaż gotowych posiłków i dań, takich jak np. kanapki, sałatki, frytki, lody, koktajle mleczne czy soki owocowe. Produkty te są podawane na tacy, z którą klient otrzymuje jednorazowe serwetki, a do niektórych produktów sztućce czy rurkę. Posiłki i dania są przygotowywane na miejscu z półproduktów i są serwowane na ciepło lub zimno w postaci gotowej do spożycia w lokalu lub na wynos.

Organy podatkowe, które przeprowadziły u podatnika kontrolę podatkową za jeden z okresów 2016 r. stwierdziły, że nie prowadzi on sprzedaży gotowych dań, podlegających stawce VAT w wysokości 5%. W ich ocenie działalność podatnika stanowi świadczenie usług związanych z wyżywieniem, opodatkowanych według stawki VAT 8%. Spór w tej sprawił trafił do NSA, który skierował ją do TSUE.

W świetle opinii rzecznika generalnego TSUE sprzedaż dań w lokalach gastronomicznych szybkiej obsługi, w których podatnik udostępnia klientowi umożliwiającą spożycie posiłków na miejscu infrastrukturę, która jest organizowana przez niego samego lub dzielona z innymi dostawcami gotowych dań, stanowi usługę restauracyjną. Natomiast jeśli klient postanowi wziąć zakupione dane na wynos, wówczas będziemy mieli do czynienia z dostawą środków spożywczych, która może być opodatkowana obniżoną stawką podatku.

Korekta kwoty netto i VAT bez zmiany kwoty brutto jest niedopuszczalna, jeśli nie odzwierciedla ona rzeczywistego przebiegu transakcji (wyrok NSA z 28.09.2020 r., sygn. I FSK 976/20)

Spór w sprawie dotyczył odmowy zwrotu VAT, a jego źródłem było wystawienie przez podatnika faktur korygujących zmniejszających VAT z powodu pierwotnie zawyżonej stawki VAT. Wystawione korekty uwzględniały prawidłową, niższą stawkę VAT, co jednak pozostało bez wpływu na kwotę brutto transakcji – podatnik podwyższył bowiem tylko cenę netto towaru.

Spośród kontrahentów podatnika tylko jeden uwzględnił w ewidencji VAT i rozliczył w deklaracji podatkowej przedmiotowe faktury korygujące. Pozostali kontrahenci potwierdzili odbiór tych dokumentów, jednak odmówili wzięcia ich pod uwagę w rozliczeniach VAT - uznali bowiem, że dokonując korekty stawki podatku, podatnik podwyższył cenę netto towaru wbrew wcześniejszym ustaleniom.

Organy podatkowe uznały, że z uwagi na brak korekty ceny brutto podatnik wystawił przedmiotowe faktury korygujące nieprawidłowo i nie powinien uwzględniać ich w swoich rozliczeniach, a sam fakt ich doręczenia jest bez znaczenia. W ocenie sądu I instancji, a ostatecznie również NSA, sporne faktury zostały wystawione z naruszeniem przepisów ustawy o VAT dotyczących faktur korygujących i nie odzwierciedlały rzeczywistego przebiegu opisanych w ich treści transakcji. Podatnik arbitralnie zmienił ceny netto, a w konsekwencji podstawy opodatkowania i kwoty VAT. Dokonując korekty pierwotnych faktur podatnik pozostawił ceny brutto transakcji na niezmienionym poziomie, chociaż był świadomy braku przesłanek takiej wybiórczej korekty, a także sprzeciwu kontrahentów wobec jednostronnej zmiany ceny netto. Tym samym, zdaniem NSA, podatnik dokonał manipulacji podstawą opodatkowania i kwotą VAT należnego, a w konsekwencji nieprawidłowo wystawił faktury korygujące, co powoduje, że nie ma prawa do zwrotu nadpłaconego podatku.

Zmiany w prawie

Pierwsza wysyłka nowego JPK

To już ostatni moment, aby zidentyfikować ewentualne niezgodności i błędy przy nowym JPK_V7. Przypominamy, że pierwszy JPK_V7 za październik 2020 r. należy złożyć do 25 listopada br.

Konsultacje w sprawie paragonów z NIP nabywcy

Kwestia paragonów z NIP nabywcy od początku tego roku rodzi szereg pytań podatników, w szczególności w kontekście uznania takich paragonów do 450 zł za tzw. faktury uproszczone. W zeszłym miesiącu pojawiły się objaśnienia podatkowe w zakresie wybranych kwestii związanych z NIP nabywcy na paragonie. Jednak w tym temacie wciąż pozostają wątpliwości.

W konsekwencji, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podatników Ministerstwo Finansów przeprowadziło konsultacje podatkowe – do 10 listopada 2020 r. Ministerstwo czekało na uwagi i opinie podmiotów zainteresowanych co do planowanych zmian. Ze strony Ministerstwa została zaproponowana zmiana ustawy o VAT ukierunkowana tak, aby paragon z NIP nabywcy do kwoty 450 zł nie mógł być tzw. fakturą uproszczoną. Z kolei propozycje zgłoszone w trakcie konsultacji nie zostały jeszcze opublikowane.

Planowane zmiany w e-commerce

Opublikowano projekt ustawy, za sprawą której do polskiego porządku prawnego zostaną implementowane przepisy unijne dotyczące tzw. Pakietu VAT e-commerce.

Rozwiązania ujęte w pakiecie obejmują m.in. nowe obowiązki dla platform pośredniczących w internetowych zakupach, uproszczenia rozliczeń VAT dzięki nowemu systemowi VAT-OSS (One Stop Shop), czy też ujednolicenie progu rejestracji dla celów VAT w państwach UE.

Termin implementacji rozwiązań przewidzianych w tzw. Pakiecie VAT e-commerce upłynie 30 czerwca 2021 r.

Dostosowanie rozporządzenia w sprawie zwolnień z kas rejestrujących

W ostatnim czasie opublikowano również projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Dostosowuje on dotychczas używaną w tym zakresie klasyfikację wyrobów i usług (PKWiU) do nowej unijnej Nomenklatury scalonej (CN) w zakresie towarów oraz Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług PKWiU (2015) w zakresie usług oraz niektórych towarów.